DROGI CZUCIOWE

Drogi czuciowe to projekcyjne/rzutowe drogi wstępujące. Dzielą się one na 3-neuronowe drogi filogenetycznie nowe i na 2-neuronowe drogi filogenetycznie stare.

Do dróg filogenetycznie nowych (3) zalicza się układ grzbietowo-wstęgowy i układ przednio-boczny.

Układ grzbietowo-wstęgowy przewodzi czucie głębokie.

Układ przedni - czucie delikatnego dotyku

Układ boczny - czucie protopatyczne - bólu i temperatury

WSPÓLNE CECHY

układu grzbietowo-wstęgowego i przednio-bocznego

• początek w receptorach na obwodzie :

• czucie głębokie (grzbietowo-wstęgowy) odbierają ciałka Meissnera (dotykowe) i Vater-Pacciniego (ucisku)

• czucie delikatnego dotyku (przedni) - ciałka Meckla (łąkotki dotykowe)

• czucie bólu (boczny) - algoreceptory

• czucie temperatury (boczny) - termoreceptory (zimno - ciałka Krauzego, ciepło - ciałka Ruffiniego)

• ciało I neuronu znajduje się zawsze w zwoju rdzeniowym

• skrzyżowaniu ulega II neuron zaraz na swoim początku

• drugi neuron drogi czuciowej kończy się we wzgórzu w jądrze brzusznym tylnym wzgórza (VPM+VPL)

• dla obszaru zaopatrywanego przez nn. rdzeniowe jest to jądro brzuszne tylnoboczne wzgórza (VPL)

• ostatni, III neuron tych dróg przebiega od wzgórza do ośrodków czuciowych w korze (pola 3,1,2)

RÓŻNICE

pomiędzy układem grzbietowo-wstęgowym, a przednio-bocznym

• zasadnicza różnica w przebiegu tych dróg dotyczy miejsca skrzyżowania II neuronu

• układ grzbietowo-wstęgowy krzyżuje się tylko w jednym miejscu - w części podoliwkowej rdzenia przedłużonego

• układ przednio-boczny krzyżuje się na całej długości rdzenia kręgowego

Jako, że oba te układy dochodzą poprzez wzgórze do kory, to wiodą one czucie uświadamiane przez ustrój.

Drogi filogenetycznie stare są tylko 2-neuronowe, kończą się w móżdżku, nie dochodzą do wzgórza i kory, a zatem nie są uświadamiane przez ustrój.

UKŁAD GRZBIETOWO-WSTĘGOWY

Układ grzbietowo-wstęgowy ma 3 neurony, z których :

• I - znajduje się w zwoju rdzeniowym

• II - jądro smukłe [Golla] i klinowate [Burdacha]

• III - jądro brzuszne tylne wzgórza (VPM+VPL)

Osobliwością tej drogi jest bardzo długi I neuron rozpoczynający się w ciałkach Meissnera i Pacciniego, które znajdują się w okostnej, ścięgnach i wrzecionkach mięśniowych. Przez korzeń tylny n. rdzeniowego wstępuje do sznura tylnego rdzenia kręgowego i wspina się w nim aż do jądra smukłego i klinowatego w rdzeniu przedłużonym.

W pęczku smukłym [Golla] jest przewodzone czucie głębokie z kończyny dolnej (smukłe nogi), a w pęczku klinowatym [Burdacha] z kończyny górnej.

II neuron tworzy tzw.wstęgę przyśrodkową, która ulega skrzyżowaniu w rdzeniu przedłużonym, po czym wspina się w pniu mózgu i dochodzi do wzgórza.

III neuron rozpoczyna się w jądrze brzusznym tylnym wzgórza (VPM+VPL) oraz kończy na korze w ośrodkach czuciowych kory zakrętu zaśrodkowego (pola 3,1,2).

UKŁAD PRZEDNIO-BOCZNY

I neuron układu przednio-bocznego rozpoczyna się w termoreceptorach, algoreceptorach (bólowe) oraz mechanoreceptorach (płytki dotykowe Merckla), a kończy w rogach tylnych rdzenia kręgowego.

II neuron rozpoczyna się w tychże rogach tylnych rdzenia kręgowego, po czym ulega skrzyżowaniu, wytwarzając tzw. spoidło białe (comissura alba), następnie zagina się pod kątem 90^o do góry i wspina w pniu mózgu aż do wzgórza. II neuron jest zróżnicowany dwojako :

• droga rdzeniowo-wzgórzowa przednia, która jako komponent przedni przewodzi delikatny dotyk

• droga rdzeniowo-wzgórzowa boczna, która przewodzi czucie bólu i temperatury.

III neuron przebiega od jądra brzusznego tylnego wzgórza (VPL+VPM) i kończy się w ośrodkach czuciowych kory (3,1,2).

wszystkie przez pień mózgu = wstęgi

DROGI CZUCIA GŁĘBOKIEGO NIEUŚWIADAMIANEGO

Drogi czuciowe filogenetycznie stare (2-neuronowe) odpowiadają za czucie głębokie prioprioceptywne, nieuświadamiane przez ustrój. Drogi te zaczynają się na obwodzie mechanoreceptorami, a kończą w robaku móżdżku.

Drogi te są tylko 2-neuronowe :

• ciało I neuronu rozpoczyna się zawsze w zwoju rdzeniowym

• ciało II neuronu rozpoczyna się natomiast różnie :

• droga klinowo-móżdżkowa - jądro klinowe dodatkowe

• droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna [Flechsiga] - jądro grzbietowe Clarke'a

• droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia [Goversa] - komórki graniczne rogu przedniego rdzenia kręgowego

Droga klinowo-móżdżkowa jest nieskrzyżowana, czyli prosta, przewodzi ona czucie głębokie i nieuświadomione z kończyny górnej do ipsilateralnej strony móżdżku.

Pozostałe 2 drogi, tj. rdzeniowo-móżdżkowa przednia i tylna przewodzą czucie głębokie nieuświadamiane z obu kończyn dolnych.

Droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna nie krzyżuje się, natomiast droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia krzyżuje się aż 2 razy. Dlatego zawiaduje ona poprzez móżdżek ipsilateralną stronę ciała.

Droga klinowo-móżdżkowa i droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna docierają do móżdżku najkrótszą drogą, przez konary dolne móżdżku.

Natomiast droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia dociera do móżdżku najdłuższą trasą, tj. przez konary górne móżdżku.

Wszystkie drogi czucia głębokiego dochodzą do móżdżku dawnego (paleocerebellum), czyli płata przedniego, tylnego oraz jąder kulkowatych i czopowatych.

LEWOSTRONNE POŁOWICZNE USZKODZENIE RDZENIA KRĘGOWEGO NA ODCINKU LĘDŹWIOWYM

• niedowład spastyczny (bo uszkodzenie I neuronu), tożstronny, lewostronny, bo uszkodzenie poniżej piramid

• brak czucia głębokiego w nodze lewej, bo uszkodzenie nastąpiło w ramach I neuronu, przed skrzyżowaniem

• brak czucia powierzchownego (bólu i temperatury) w prawej nodze, bo uszkodzony II neuron, już po skrzyżowaniu

• brak czucia głębokiego w nodze lewej, z racji uszkodzenia nieskrzyżowanej drogi rdzeniowo-móżdżkowej tylnej oraz ataksja w prawej nodze, z racji uszkodzenia drogi móżdżkowo-rdzeniowej przedniej, po jej skrzyżowaniu.

1

---