GŁÓWNE OŚRODKI MIEJSKIE STAROŻYTNOŚCI

Nazwa	Lokalizacja	Początek istnienia	Okres rozkwitu	Dzieje, charakterystyka
Memfis	Nad Nilem w dolnym Egipcie	pocz. III tys. p.n.e.	III tys. i 2 pół. II tys. p.n.e.	Stolica pierwszych faraonów egipskich, jedno z głównych miast Egiptu w odległej starożytności, w czasach rzymskich upadek
Teby	Nad Nilem w górnym Egipcie	III tys. p.n.e.	II tys. i 2 poł. I tys. p.n.e.	Od pocz. II tyś. p.n.e. stolica Egiptu, ośrodek kultu Amona. W VI w. p.n.e. zniszczone przez Asyryjczy-ków, w pocz. n.e. ostateczny upadek
Babilon	Mezopo­tamia, nad Eufratem	III tys. p.n.e.	XVII w. p.n.e. i VI w. P.n.e.	Ośrodek państwa starobabilońskiego za Hammura-biego. W VI w. p.n.e. rozbudowa - sławne mury miejskie, monumentalne świątynie (zikkurat Eteme-nanki). Po zdobyciu przez Persów (539 p.n.e.) miasto bardzo podupadło, w I w. p.n.e. opustoszało
Tyr, Sydon, Byblos, Berytos	Wsch. Wybrzeża M. Śród­ziemnego	III tys. p.n.e.	II i I tys. p.n.e.	Główne portowe miasta Fenicji. Wybitne ośrodki rzemiosła. Dalekosiężny handel i kolonizacja pd. wybrzeży M. Śródziemnego. W pocz. n.e. bardzo podupadły, dziś (z wyj. Bejrutu) niewielkie miasta
Ateny	Grecja, kil­ka km od wybrzeży M. Egejskiego	XVI w. p.n.e.	V-VI w. p.n.e.	Przywództwo Grecji w czasie wojen perskich, za Peryklesa największe miasto Grecji (ok. 200 tyś. mieszk.). Od czasów rzymskich aż do XIX w. podu-padało, zwł. po zniszczeniu (267 n.e.) przez Gotów (1830 - 2 tyś. mieszk., dziś - 3 min)
Karta­gina	Afryka Pn., niedaleko obecnego Tunisu	wg tradycji 814 p.n.e.	III w. p.n.e., II-V w. n.e.	Początkowo kolonia fenickiego Tyru, od VI w. p.n.e. walki z Grekami o hegemonię w zach. części basenu M. Śródziemnego, w pocz. III w. p.n.e. ok. 100 tyś. mieszk. Zrównana z ziemią przez Rzymian (146 p.n.e), lecz po odbudowie przeżyła ponowny rozkwit
Rzym	Italia Środk., nad Tybrem	wg tradycji 753 p.n.e.	II w. p.n.e.- III w. n.e.	Stolica imperium obejmującego świat śródziemn­morski i zach. Europę. W pocz. cesarstwa (I-II w. n.e.) ok. 1 min mieszk., od IV w. upadek, w VI w. przejściowo praktycznie opustoszały
Ale­ksan­dria	Nad M. Śródziem­nym, przy ujściu Nilu	332 p.n.e.	III w. p.n.e.- II w. n.e.	Założona przez Aleksandra Wielkiego, od 311 p.n.e. stolica Egiptu. W okresie świetności blisko 1 min mieszk. (gł. Grecy, Egipcjanie, Żydzi), największy port (m.in. wywóz egipskiego zboża) i ośrodek naukowy antyku (Muzejon, Biblioteka Aleksandryj­ska). W III-IV w. upadek, pogłębiony po zdobyciu przez Arabów 642 n.e. W pocz. XIX w. 5 tyś. mieszk., rozwój po zbudowaniu Kanału Sueskiego (1869)
Antio-chia	22 km od syryjskiego wybrzeża M. Śród­ziemnego	300 p.n.e.	III w. p.n.e.- V w. n.e.	Stolica państwa Seleukidów, nast. główne miasto Syrii. W IV w. ok. 200 tyś. mieszk., w IV-V w. stolica patriarchatu rywalizującego z Aleksandrią, Konstanty­nopolem i Rzymem. Od VI w. wielokrotnie niszczona, traciła znaczenie; dziś - niewielkie miasto Atakya
Bizan­cjum	Na europej­skim brze­gu cieśniny Bosfor	660 p.n.e.	III-XI w. n.e.	Początkowo niewielka kolonia grecka, wzrost zna­czenia w pocz. ces. rzymskiego, od III w. traktowa­na jako stolica wschodniej części cesarstwa, od 330 n.e. pod nazwą Konstantynopol

STAROŻYTNOŚĆ

---