„Stereotyp duszy grupowej a postawy wobec obcych: wyniki badań sondażowych” M. Kofta, G. Sędek
STEREOTYP DUSZY GRUPOWEJ - animizacja grupy obcej, transformowanie jej w pojedynczy byt intencjonalny [przypisanie określonych zamiarów, zdolności do przemyślanej realizacji „woli grupy” przez jej członków], pod wieloma względami analogiczny do wrogiej nam osoby jest obronną organizacją poznawczą, której celem jest wykrywanie wrogich zakusów grupy obcej i przeciwstawianie się im skrytość jest ważnym składnikiem + fakt, że działają „na naszym terenie” + w przebraniu
grupie przypisuje się:
obsesyjne dążenie do władzy [kontrola nad różnymi dziedzinami życia, zdominowanie innych grup]
aktywność spiskową
wysoki stopień egoizmu grupowego i solidarności grupowej
członków subordynowanie wykonujących wolę grupy
u podłoża SDG leży stosowanie wobec grupy obcej schematu poznawczego PRZYCZYNOWOŚCI DIABOLICZNEJ [traktowanie tej grupy jako „sił zła”], przyczyną - cechy sposoby konstruowania obrazu grupy obcej
grupie przypisuje się niezwykle trwałą właściwość dyspozycyjną - nastawienie na „produkowanie zła”, a nie obronę własnych interesów
działania grupy są zadziwiająco zintegrowane i jednolite - „jak jeden mąż”
„zdalne sterowanie” - jakieś centrum spisku
grupa działa w sposób niewidzialny, tajny - widać dopiero skutki.
przyczynowość diaboliczna [schemat jest częścią manichejskiego obrazu świata - walka między „siłami dobra” a „siłami zła”]:
źródło gotowych wyjaśnień negatywnych zjawisk społecznych [np. bezrobocie, klęska polityczna naszej partii]
uzasadnienie dyskryminacji czy wręcz aktów przemocy wobec przedstawicieli grup obcych
pozwala rekonstruować scenariusze zdarzeń z przeszłości [spiskowa interpretacja dziejów] i rozwijać przyszłe scenariusze
ważne zdarzenia społeczno-polityczne mogą wpływać aktywizująco na SDG
stereotypy duszy grupowej a umiejscowienie społeczne respondentów [duży związek z wiekiem, etnocentryzmem, dumą narodową, uczestniczeniem w życiu religijnym i zainteresowaniem polityką - dla człowieka przejawiającego SDG]
stereotypy duszy grupowej a uprzedzenia etniczne:
SDG są - obok etnocentryzmu - najważniejszymi predyktorami uprzedzeń wobec osób obcego pochodzenia.
SDG jako predyktor antypatii
teoria jawnego czy też ukrytego wroga
SDG a waga informacji o osobach obcego pochodzenia - aktywizacja powinna uwrażliwiać ludzi na kwestię, czy osoba bodźcowa jest, czy też nie jest pochodzenia obcego [czy ważne jest dla ludzi dowiedzenie się, czy dana osoba jest pochodzenia obcego - w przypadku Niemców i Żydów tak]
czy dążenia innych narodów do władzy są jawne [amerykanie] czy też skryte [żydzi]?
dążenie do władzy a egoizm grupowy:
czy przeświadczenie, że dana grupa dąży do władzy [centralny komponent SDG] związane jest z przypisywaniem grupie egoizmu grupowego [koncentracji na interesie grupy własnej, silnej solidarności grupowej]
SDG nie jest jedynie spekulatywną konstrukcją teoretyczną, ale istniejącą w umysłach respondentów, uchwytną pomiarowo organizacją poznawczą pozwalającą przewidywać ich sądy wobec różnorodnych obiektów [lub kwestii] społecznych
SDG [różnice między nim a stereotypem grupowym]:
dotyczy nie typowego członka grupy, ale grupy jako całości
ma treść uniwersalną, podczas gdy treść stereotypu klasyczne zmienia się z grupy na grupę
jest zawsze negatywny [stereotyp członka grupy może być +, - lub mieszany]
jest teorią przyczynową [ujmuje grupę jako „byt sprawczy” - źródło wpływu na świat społeczny]
różne funkcje:
stereotyp klasyczny - reguluje sferę kontaktów interpersonalnych z członkami grup obcych [wpływając na procesy zbierania informacji, formułowania sądów i ocen oraz podejmowane wobec nich zachowania]
SDG - może zdeterminować działania polityczne, czyli stosunki miedzy reprezentowanymi symbolicznie grupami, tworzącymi domenę polityczną; w szczególności będzie mobilizował członków grupy własnej do obrony szeroko pojętego interesu grupowego [własnego terytorium, władzy, pozycji, przywilejów, własności, tożsamości kulturowej]
- 1 -