ROZWÓJ SPOŁECZNYDZIECI Z USZKODZONYM WZROKIEM
K o n s p e k t
Rozwój społeczny.
Trudności dzieci z uszkodzonym wzrokiem w rozwoju społecznym.
Warunki rozwoju społecznego:
Środowisko rodzinne.
Środowisko szkolne.
Środowisko rówieśników.
4. Nieprawidłowości w rozwoju społecznym.
I. Rozwój społeczny (1)
Człowiek - istota społeczna:
Żyje wśród ludzi - pełni różne role: matki, dziecka, ucznia, konsumenta dóbr kultury.
Potrzebuje ludzi i ludzie potrzebują go dla zaspokojenia swoich potrzeb i życia na odpowiednim poziomie (jakość życia).
Rozwój społeczny polega na wypracowaniu:
Pewnych cech społecznych .
Pewnych umiejętności społecznego funkcjonowania (w grupie),
które umożliwiają wypełnianie ról społecznych, zgodnie z wiekiem, płcią, pozycją społeczną i zawodową w swoim środowisku społecznym,
I. Rozwój społeczny (2)
3. Należą do nich:
Pozytywna postawa wobec ludzi w ogóle.
Gotowość do kontaktów społecznych.
Zainteresowanie się życiem społecznym (rodzinnym, środowiskiem szkolnym, lokalnym, całym krajem, Europą, światem).
Umiejętność zachowania się w różnych sytuacjach społecznych: do domu, w szkole, poza domem, wśród dorosłych.
Umiejętność prowadzenia rozmowy.
Umiejętność współdziałania i współpracy z innymi osobami - przestrzegania pewnych zasad i standardów.
Postępowanie według zasad społecznie akceptowanych (zachowania społecznie akceptowane).
I. Rozwój społeczny (3)
4. U dzieci widzących - rozwój społeczny rozwija się spontanicznie i dość wcześnie:
W rodzinie - znaczenie rodziców i rodzeństwa (uśmiech społeczny).
Przedszkole - nowe środowisko społeczne (przebywanie w grupie, wspólne zabawy).
Szkoła - wspólne zadania i zainteresowania. Konieczność przestrzegania pewnych zasad społecznego zachowania się.
Okres młodości - szczególnie istotny: wspólne spędzanie czasu, koledzy i przyjaciele, udział w spotkaniach społecznych, kulturalnych, towarzyskich.
II. Trudności w rozwoju społecznym (1)
1. Dzieci z uszkodzonym wzrokiem mają trudności, opóźnienia, a nawet osiągają słaby rozwój społeczny, na skutek:
Braku wzrokowej stymulacji do kontaktów społecznych.
Braku wzrokowej orientacji w środowisku społecznym: gdzie jest?, kto to jest?, czy jest gotów do kontaktów społecznych? (inicjowanie rozmowy, zabawy).
Brak wzrokowej obserwacji zachowań społecznych i nauczenia się ich w drodze naśladowania.
Bariery emocjonalne - w oparciu o negatywne doświadczenia (odrzucenie, wyśmiewanie, dokuczanie, unikanie).
II. Trudności w rozwoju społecznym (2)
2. U dzieci słabo widzących mogą wystąpić te same problemy w rozwoju społecznym, co u dzieci niewidomych, w zależności od stopnia i zakresu uszkodzenia wzroku.
3. Dzieci słabo widzące stanowią pewien dylemat dla dzieci normalnie widzących (nie ujawnianie swoich ograniczeń i trudności, podejmowanie zadań przekraczających ich możliwości). Na tym tle może dochodzić do nieporozumień i konfliktów.
III. Warunki rozwoju społecznego
U dzieci widzących - rozwój spontaniczny, chociaż mogą wystąpić pewne trudności i zahamowania.
U dzieci niewidomych i słabo widzących - konieczność systematycznej pracy nad rozwojem społecznym.
Znaczenie środowiska rodzinnego, szkolnego i rówieśników.
III. Znaczenie rodziny w rozwoju społecznym (1)
Nauczyć dziecko poznawania i rozpoznawania członków rodziny i innych osób odwiedzających dom.
Poświęcić odpowiednią ilość czasu na kontakty z dzieckiem (rozmowa, wspólna zabawa, spacery).
Organizować dla niego kontakty z innymi dziećmi.
Włączać je we wszystkie odpowiednie wydarzenia, uroczystości rodzinne i pozarodzinne, w których bierze udział rodzina.
III. Znaczenie szkoły dla rozwoju społecznego (2)
Znaczenie szkoły - nauczycieli i uczniów.
Nauczyciele:
Pozytywna postawa wobec ucznia niewidomego i słabo widzącego (uczniowie naśladują nauczycieli).
Przekazanie informacji uczniom o dzieciach z uszkodzonym wzrokiem i jak z nimi współdziałać.
Ustalanie dla nich konkretnych zadań w odniesieniu do ucznia z uszkodzonym wzrokiem (pomoc).
Włączanie uczniów z uszkodzonym wzrokiem do wszystkich zajęć zespołowych.
Zachęcanie uczniów widzących do włączania uczniów niewidomych do grup nieformalnych - spotkań, zabaw, imprez.
III. Znaczenie rówieśników (3)
W szkole podstawowej - koledzy. Łatwiej pozyskać kolegę widzącego do wspólnej zabawy, spędzania wspólnie wolnego czasu.
W okresie młodzieńczym - przyjaciele - osoba
zaufana, zwierzenia, wspólne spędzanie czasu.
3. Młodzież z uszkodzonym wzrokiem rzadziej jest wybierana na przyjaciela i ma trudności w pozyskaniu przyjaciela:
Bariery emocjonalne po obu stronach.
Brak przygotowania do aktywnego życia społecznego, towarzyskiego.
Młodzież widząca nie przygotowana do kontaktów społecznych z młodzieżą z uszkodzonym wzrokiem.
Problemy związane z wiekiem dorastania.
III. Warunki rozwoju społecznego (4)
4. Jakie czynniki ułatwiają nawiązywanie i utrzymanie stosunków koleżeńskich i przyjacielskich?
Względna samodzielność w podstawowych sprawach życiowych (poruszanie się, podstawowe czynności życia codziennego).
Cechy społeczne: otwartość, grzeczność, życzliwość.
Dostosowanie się do pozytywnych zwyczajów młodzieży.
Posiadanie tematów (wiedzy, zainteresowań) do rozmowy, propozycji wspólnego spędzania czasu, które można wspólnie realizować.
Pozytywne reakcje na różne propozycje.
Otwartość na rozmowę o swojej niepełnosprawności.
Inicjowanie kontaktów społecznych.
Przyjaciel widzący czy z uszkodzonym wzrokiem.
III. Przełamywanie barier emocjonalnych (5)
Są często tak silne, że hamują wszelkiego rodzaju kontakty i zachodzi konieczność pracy z dzieckiem.
Konieczność:
Opanowania umiejętności radzenia sobie z sytuacjami emocjonalnie trudnymi. (opanowanie wstydu, tolerancja, akceptacja) w sytuacjach społecznych.
Opanowania umiejętności nawiązywania kontaktów społecznych (śmiałość i odwaga).
Umiejętność rozmowy - łatwość przekazywania informacji, podtrzymywania rozmowy, słuchania.
Poczucie pewności siebie w sytuacjach społecznych.
Mieć dobre samopoczucie i optymizm.
IV. Nieprawidłowości w rozwoju społecznym (1)
Słabszy rozwój potrzeb społecznych (potrzeby kontaktów z innymi dziećmi, brak przynależności do grupy rówieśników).
Brak aktywnej postawy w grupie (pasywny członek grupy).
Wyraźne i świadome izolowanie się od grupy (dziecko aspołeczne).
Skłonność do częstych i bardzo ekspresyjnych zachowań agresywnych wobec innych dzieci.
Nie akceptowanie reguł funkcjonowania w grupie (zawsze chce, aby było inaczej).