Ruch rozwijający

Metoda Weroniki SHERBORNE

Weronika SHERBORNE (1922-1990) - przez całe życie pracowała z dziećmi. Kształciła nauczycieli zarówno w swoim kraju ( Wlk. Brytania) jak i za granicą. Była z wykształcenia nauczycielką wychowania fizycznego i fizjoterapeutką. Ogromny wpływ na działalność W.S. miała twórczość Rudolfa Labana. W.S. pobierała nauki tańca i ruchu w studio założonym przez Labana.

R. Laban - choreograf propagator tzw. tańca wyzwolonego wylansowanego przez Isadorę Duncan. Był inicjatorem gimnastyki twórczej; za najważniejsze potrzeby człowieka uważał potrzebę ekspresji, potrzebę ruchu, potrzebę tworzenia. Wg Rudolfa Labana wszystkie te potrzeby można zaspokoić w tańcu, dlatego każdy człowiek chce tańczyć. Od wieków próbowano to zapisywać w różny sposób, także w liniaturze. Rudol Laban, studiując ruch ludzki stwierdził, że należy go opisywać w trzech wymiarach: na osiach: Przód-tył, prawo-lewo, góra-dół i w trzech płaszczyznach; połączenie tych elementów tworzy sześcian - jest to uproszczony model ruchów człowieka. Większość możliwości ruchowych zawiera się w bardziej złożonej bryle - dwudziestościanie, najbardziej zbliżonej do kuli obudowanej wokół ludzkiego ciała. Bryła ta obejmuje cały repertuar ruchów. Rezultaty badań Labana zostały wykorzystane w metodzie Weroniki SHERBORNE. W.S. w latach 8-tych wykorzystała w pracy z dziećmi upośledzonymi doświadczenia zdobyte przez lata pracy i ćwiczeń w studio R. Labana. Dzięki ciągłemu doskonaleniu ćwiczeń i poszerzaniu doświadczeń W.S. stała się kontynuatorką metody Labana, a także twórczynią własnej metody.

Genialność metody W.S. polega na jej prostocie i naturalności. Ruch rozwijający wywodzi się z naturalnych zabaw ruchowych dzieci z rodzicami zwanych popularnie baraszkowaniem. System ćwiczeń W.S. ma zastosowanie we wspomaganiu i stymulowaniu rozwoju dziecka oraz w terapii zaburzeń rozwoju emocjonalnego, umysłowego, ruchowego i fizycznego. W założeniu metody leży kształcenie świadomości własnego ciała i usprawnianie ruchowe, świadomości przestrzeni i działanie w niej, dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu. Dziecko poznaje więc własne ciało i przestrzeń, która je otacza, spotyka w niej innego człowieka, uczy się współpracować w niej najpierw z jednym partnerem w parach, potem w trójkątach, a wreszcie z całą grupą. Podczas kontaktu z drugim człowiekiem uczy się opiekować drugą osobą. Są to tzw. ćwiczenia z partnerem, z grupą, poznaje swą siłę w ćwiczeniach przeciwko partnerowi i grupie po to aby nauczyć się współpracować z nimi; ćwiczenia z partnerem i grupą. Ostatnia kategoria ruchu jest to ruch kreatywny. Terapeuta proponuje gotowy scenariusz zajęć, ale zmienia go podążając za propozycjami dzieci. W ten sposób dziecko poznaje siebie i świat, zdobywa zaufanie do siebie i innych, a czując się bezpiecznie może stać się twórcze.

Ćwiczenia rozwijające świadomość własnego ciała, świadome przestrzeni, która nas otacza oraz świadomość innych osób istniejących w przestrzeni przeprowadzane są kolejno:

• z partnerem

• ćwiczenia z grupą - budują one zaufanie do siebie samego i do siebie nawzajem.

Inny podział w ćwiczeniach mówi o:

• ćwiczeniach z...;

• ćwiczeniach przeciwko ... .

Zajęcia kończy zestaw ćwiczeń zwanych „razem”, w czasie których dochodzi do współdziałania pomiędzy uczestnikami grupy:

• rozwijanie świadomości ciała i przestrzeni :

-poznawanie imion (głośne przedstawianie się kolejno uczestników siedzących „po turecku” na obwodzie koła;
- poznawanie przestrzeni przemieszczając się na pośladkach po całej sali w różnych kierunkach;
- przemieszczanie po całej sali w taki sam sposób jak w poprzednim ćwiczeniu w dwójkach (uczestnicy siadają jeden za drugim - jak na sankach);
- ćwiczenie relaksujące - leżenie na plecach - jest to bardzo trudne ćwiczenie, gdyż dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi i opóźnione w rozwoju mają ogromne trudności z wyciszeniem i relaksem;
- obroty wokół własnej osi (siedzą na podłodze), najpierw w jedną, a potem w drugą stronę.

Według W.S. i jej współpracowników, w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo oraz z zaburzeniami emocjonalnymi kontakt wzrokowy jest często czynnikiem blokującym działanie dzieci. Dlatego najpierw należy budować kontakt przez mowę ciała, a dopiero później nawiązywać kontakt wzrokowy:

• ćwiczenia w parach: uczestnicy siedzą tyłem do siebie, oparci plecami, zaczynają tzw. „poznawanie placów” przez wzajemne pocieranie plecami, przepychanie, siłowanie, pewnym czasie następuje zmiana partnera;

• relaks - siedzą oparci plecami, głowy odchylają do tyłu i opierają na ramieniu partnera;

• ćwiczenia w parach - jeden uczestnik przyjmuje pozycję klęku podpartego, drugi oklepuje mu plecy, klęczący powtarza w tym czasie swoje imię; po pewnym czasie następuje zamiana ról w parach.

Wszystkie te ćwiczenia wykonuje się najlepiej siedząc, leżąc, bądź klęcząc bezpośrednio na podłodze ze względu na potrzeby edukacyjne. Dzieci opóźnione w rozwoju mają złą koordynację ruchową, nie jest to związane z niemożnością fizyczną, lecz z ogólnymi zaburzeniami koordynacji. Dzieci te często chodzą na sztywnych nogach, jest to efekt zbyt małej świadomości posiadania kolan.

W leczeniu zaburzeń koordynacji W.S. zastosowała:

• ćwiczenia indywidualne:

- ćwiczenia kolan - unoszenie kolan wysoko, raz prawe, raz lewe, jednocześnie dotykając kolana dłonią,
- stukanie kolanem o kolano (nogi lekko ugięte, ustawione w kształcie litery „X”),
- klepanie w kolana (oklepywanie dłońmi jednocześnie oburącz),
- chód po obwodzie koła z wysokim podnoszeniem kolan,
- chód „kaczy” - kolana złączone, czubki stóp zwrócone do siebie;

• ćwiczenia w parach:

- chód po obwodzie koła w parach - jeden idzie unosząc wysoko kolana, drugi idzie „kaczym chodem”, po chwili zamiana ról,
- leżenie na plecach.

• „ćwiczenia z...”:
  - dwójka uczestników siada naprzeciwko siebie, trzeci siada w środku między nimi, para delikatnie popycha dziecko siedzące w środku, w swoje objęcia kołysząc je delikatnie w ramionach, po chwili zmiana ról - ćwiczenie to pozwala na przeżywanie różnych emocji;
  - ćwiczenia w parach: jeden leży na plecach, drugi siada przy nim i kołysze go na boku )po chwili zmiana ról);
  - „wycieczka” (jeden leży na plecach, drugi siada przy nim i kołysze go na boku, później zmiana ról);
  - relaks - swobodne leżenie na plecach;
  - dwójka siedzi naprzeciwko siebie i turlają „rolują” jak dywan trzeciego uczestnika, później zmiana ról;
  - relaks - leżenie na plecach.

• ćwiczenia „przeciwko”:
  - „walka kogutów” - dzieci w przysiadzie odpychają się dłońmi;
  - przepychanie (jeden popycha, drugi nie daje się przewrócić);
  - popychanie (siedzą na podłodze, oparci plecami, jeden próbuje przepchnąć drugiego );
  - stoją obok siebie, dosuwają i stykają sąsiadująco stopy, przepychają się biodrami;
  - rozluźnienie, relaks;
  - wszyscy uczestnicy leżą na plecach, nogi i ręce szeroko rozpostarte, jeden biega po całej sali między leżącymi, skacze nad nimi i straszy ich;
  - „odklejanie” - jeden leży na podłodze nogi i ręce szeroko - leży jakby „przyklejony” do podłogi, drugi próbuje go wytrącić z tej pozycji - „odkleić” go;

Wszystkie te ćwiczenia pozwalają na wyładowanie energii w sposób pozytywny.

• ćwiczenia „razem”:
  - siadają naprzeciw siebie, cały czas utrzymują kontakt wzrokowy, robią „wagę” nie tracąc kontaktu wzrokowego;
  - „wahadło” - para stoi naprzeciw siebie, trzeci między nimi bezwładnie przechyla się opadają im w ramiona; ćwiczenie to wymaga ogromnego zaufania uczestników;
  - ćwiczenie w parach - jeden w klęku podpartym drugi leży pod nim jak w domku. Zabawa w szukanie domku (podobnie jak „wiewiórki do dziupli”);
  - kołysanie na plecach (jeden w klęku podpartym, drugi kładzie się tyłem na jego plecach);
  - dobieranie czwórkami - trzy osoby idą na czworakach, czwarta leży w poprzek na ich plecach - wędruje po sali;
  - relaks leżą na plecach, odpoczywają;

• ćwiczenia w trójkach:
  - podskakiwanie w trójkach (osoby z boku podtrzymują rękę i łokieć skaczącego);
  - „wahadło” w pozycji siedzącej bokiem;
  - wolno podnosimy osobę w pozycji siedzącej aż do stojącej i prowadzimy na „spacer”;
  - tunel - uczestnicy ustawiają się jeden przy drugim na czworakach tworząc tunel, pozostali przemieszczają się czołgając się w tym tunelu;
  - następne ćwiczenie polega na przemieszczaniu się na wierzchu tunelu, czołgając się po plecach uczestników tworzących tunel;
  - masaż - siadają w dwójkach (jak na sankach) masują ramiona, plecy towarzysza, później zmiana;
  - relaks - siad podparty tyłem;
  - na koniec „niedźwiadek” - siedząc w parach przodem do siebie oklepują sobie plecy nawzajem.

---