Untitled

WYKŁAD 10-21.12.2009

11.01.-nie ma zajęć!!!

FORMY RZĄDÓW(KTO RZĄDZI, W CZIM IMIENIU?)

Odbywa się proces administrowania i zarządzania (rządzenia państwem)- w każdym kraju. Odbywa się też kontrolowanie i zarządzanie poszczególnymi podmiotami. Państwo dysponuje i zarządza siłami zbrojnymi, sprawami gospodarczymi, siłami porządkowymi-rządzi poprzez swoje organy władzy (organy państwa), które tworzą aparat państwowy.

Sposób w jaki jest zorganizowany jest ten aparat, zwłaszcza na najwyższym centralnym szczeblu, zakres zadań i kompetencji oraz relacje między organami stanowią podstawę do wyróżnienia określonych form rządu.

Konstytucyjna (monarchia parlamentarna), np. Wielka Brytania, Hiszpania, Holandia, Belgia, Szwecja, Dania.

Republika (res publica= rzecz publiczna):

*Zakres władzy zwierzchniej?

*Jaka relacja społeczna dominuje?

*Dyrektoriat we Francji

*W Wenecji na czele stał doża

*Obecnie na czele państwa stoi najczęściej prezydent

Oligarchiczna (np. Najjaśniejsza Rzeczpospolita Wenecka)

Ludowe republiki (Chiny Ludowe, PRL)

PODZIAŁ I JEDNOŚĆ WŁADZY W PANSTWIE

Obecnie republika i monarchia wcale nie muszą być antytezami, posiadają dużo wspólnych cech. Konkurują jednak dwie cechy: podział i jedność władzy państwowej.

Podział władzy- geneza oświeceniowa (XVIII wiek)

Jedność władzy- suwerenem jest lud (swojego rodzaju władza ludu) i naród. Organy państwa i aparat państwa mają być podporządkowane temu suwerenowi.

Trójpodział władzy (John Locke, Monteskiusz): na władzę ustawodawcząlegislatura, sądownicząjudyslatura i wykonawczą egzekutywa.

SYSTEM PREZYDENCKI I SYSTEM PARLAMENTARNO-GABINETOWY

System prezydencki jest w wielu krajach (modelowy przykład- USA). Prezydent jest głową państwa, jest wybierany w wyborach powszechnych, niezależny jest od władzy ustawodawczej, nie może być przez władzę ustawodawczą odwoływany (w sytuacjach wyjątkowych może zostać odwołany, np. afera Watergate). Sam posiada silną władzę wykonawczą, którą dzieli z innymi osobami (sekretarzami: Sekretarz Stanu, Sekretarz Obrony w USA), które powołuje za zgodą Senatu; posiada prawo weta wobec decyzji władzy ustawodawczej (Kongresu), prawo to może być odrzucone przez kwalifikowaną liczbę głosów obu izb. Władza ustawodawcza(Kongres= Izba Reprezentantów i Senat) pochodzi też z wyborów powszechnych, Senat może udzielić zgody na ratyfikowanie przez Prezydenta umowy międzynarodowej. Władza sądownicza (w USA Sąd Najwyższy-najważniejsza instytucja w kraju) rozpatruje najważniejsze sprawy, pełni rolę apelacyjną, odnosi się do całości państwa, a nie do poszczególnych stanów, poniekąd kształtuje konstytucję; zasada balansu, czyli równowagi i wzajemnemu hamowaniu się władzy, wzajemnemu sprawdzaniu się władzy. Pragmatyzm, pluralizm, tolerancja. W USA są dwie partie: demokratyczna i republikańska, między którymi istnieją nieznaczne różnice ekonomiczne, a nie ideologiczne czy polityczne.

System parlamentarno-gabinetowy też jest oparty na zasadzie trójpodziału władzy, jest jednak inną formą rządów. Równie dobrze może odnosić się albo do republiki albo do monarchii. Parlament jest powoływany w wyborach powszechnych, to on wybiera rząd (np. Francja) jako organ wykonawczy, a o tym, jaki rząd ma być mówi większość parlamentarna. Rząd rozliczany jest przez Parlament. Parlament jest przede wszystkim organem ustawodawczym. Ma też funkcje kontrolną wobec rządu może postawić wotum nieufności; wyłania komisje śledcze. Może też być przez głowę państwa premiera, rozwiązany (w nadzwyczajnych sytuacjach). ***System kanclerski- ważną pozycję zajmuje kanclerz, np. Angela Merkel Berkel Niemczech. Kanclerz powołuje i odwołuje ministrów, dobiera takich ludzi, którym może zaufać w kwestiach politycznych. W Polsce też był kiedyś kanclerz- Zamojski. Jest głową państwa, kształtuje politykę zagraniczną. System parlamentarno-gabinetowy występuje na przykład we Francji, Belgii, Holandii, państwach skandynawskich, Australia, Nowa Zelandia, Kanada, Japonia. Strukturalnie jest on związany z demokratyczno-liberalnym porządkiem. Przykładem niestabilności gabinetowej są Włochy, które mają wiele różnych partii, jednak ma bardzo silną gospodarkę, która potrafi zniwelować te negatywne kwestie. Skromne uprawnienia w takim systemie posiada na przykład prezydent, czy król (Królowa Brytyjska, czy cesarz w Japonii), zadaniem głów państw jest reprezentowanie w stosunkach międzynarodowych, spotkań, ratyfikacji umów międzynarodowych, itd. (kontrasygnata).