ZAŁĄCZNIK 4

Ćwiczenie

Jednostka poniosła w bieżącym okresie następujące koszty:

materiały bezpośrednie 20.000,-

płace bezpośrednie 5.000,-

koszty wydziałowe 10.000,-

razem 35.000,-

Wytworzono 800 sztuk wyrobów gotowych oraz 400 sztuk przetworzonych w 50% w sto­sunku do wyrobów gotowych. Wyznaczyć koszt jednostkowy bez i z podziałem na pozycje kalkulacyjne.

Wyznaczanie k_j bez podziału na pozycje kalkulacyjne:

wielkość produkcji:

800 sztuk + (400 sztuk x 50%) = 1 000 EJP

kjG	=	35 000,-	=	35,-	zł
						1 000 EJP			EJP

k_j wyrobu gotowego:

k_j produkcji niezakończonej = 35,- × 50% = 17,50 zł/EJP

Sprawdzenie:

800 sztuk x 35,- = 28 000,-

400 sztuk x 17,50 = 7 000,-

35 000,- → ogół poniesionych kosztów

Wyznaczanie kosztu jednostkowego z podziałem na pozycje kalkulacyjne przedstawia poniższa tabela.

L.p	Pozycje kalkulacyjne	Poniesione	Wielkość	kj wyrobu	kj produkcji niezakończonej
.		Koszty [zł]	produkcji [EJP]		(50% kj wyrobu gotowego)
l.	Materiały bezpośrednie	20.000,-	l.000	20,-	10,-
2.	Płace bezpośrednie	5.000,-	1.000	5,-	2.50,-
3.	Koszty wydziałowe	10.000,-	1.000	10,-	5,-
4.	Rzeczywisty koszt	35.000,-	1.000	35,-	17,50
	wytworzenia

Taki sposób wyznaczania kosztu jednostkowego daje jednostce szczegółowe informacje z zakresu kształtowania się struktury kosztów w pozycjach kalkulacyjnych. Dane o wysokości kosztów na zużyte materiały, płace bezpośrednie, inne koszty bezpośrednie oraz koszty wydziałowe są podstawą do szukania dróg obniżki kosztów oraz dokonania pełnej analizy poniesionych kosztów.

Ćwiczenie:

Przedsiębiorstwo A wytwarza z tego samego surowca trzy rodzaje wyrobów X, Y, Z. Wyprodukowano: 100 sztuk wyrobu X o wadze l kg, 50 sztuk wyrobu Y o wadze 2 kg,
300 sztuk wyrobu Z o wadze 0,5 kg. Koszty produkcji wyniosły:

- materiały bezpośrednie 35.000,-

- płace bezpośrednie 31.500,-

- koszty wydziałowe 3.500,-

razem 70.000,-

Ustalić jednostkowy koszt wyrobów X, Y, Z bez podziału i z podziałem na pozycje kalkulacyjne przyjmując, ze współczynnikami jest waga wyrobów.

Koszt jednostkowy bez podziału na pozycje kalkulacyjne

1) poniesione koszty 70.000,-

2) wielkość produkcji X - 100 sztuk, Y - 50 sztuk, Z - 300 sztuk

3) współczynniki [UJP/szt.] l; 2; 0,5

4) produkcja w UJP:

100 × l + 50 × 2 + 300 × 0,5 = 100 + 100 + 150 = 350 UJP

5) koszt jednostkowy jednostki UJP

zł/UJP

6) koszt jednostkowy poszczególnych wyrobów:

k_jx = 200,- zł/UJP× l UJP/szt. = 200,- zł/szt.

k_jY = 200,- × 2 = 400,- zł/szt.

k_jZ = 200,- × 0,5 = 100,- zł/szt.

7) sprawdzenie prawidłowości obliczeń:

100 szt. × 200,-zł/szt. = 20.000,- zł

50 szt. × 400,- zł/szt.= 20.000,- zł

300 szt. × 100,- zł/szt.= 30.000,- zł

70.000,- zł

Koszt jednostkowy z podziałem na pozycje kalkulacyjne

L.p.	Wyrób	Poniesione koszty [zł]	Wielkość produkcji [szt]	Współ­czynnik [UJP/szt.]	Produkcja we współczynnikach [UJP]	kj jednostki współczynnikowej [zł/UJP]	kj wyrobu [zł]
l	2	3	4	5	6 (kol.4 x kol.5)	7 (kol.3/kol.6)	8 (kol. 7×kol.5)
Ma t e r i a ł y b e z p o ś r e d n i e
l. 2. 3.	X Y Z	35.000,-	100 50 300	1 2 0,5	100 100 150 350		100,- 200,- 50,-
P ł a c e b e z p o ś r e d n i e
l. 2. 3.	X Y Z	31.500,-	100 50 300	1 2 0,5	100 100 150 350		90,- 180,- 45,-
K o s z t y p o ś r e d n i e
l. 2. 3.	X Y Z	3.500,-	100 50 300	1 2 0,5	100 100 150 350		10,- 20,- 5,-
		70 000,-

k_jX = 100,- + 90,- + 10,- = 200,-

k_jY = 200,- + 180,- + 20,- = 400,-

k_jZ = 50,- + 45,- + 5,- = 100,-

Podział na pozycje kalkulacyjne wskazuje, że w koszcie jednostkowym największy udział zużytych materiałów wystąpił w wyrobie Y. Należałoby się zastanowić, czy zużywane materiały nie są zbyt drogie, czy zachowane są właściwe normy zużycia, czy nie należałoby zastąpić wykorzystywanych materiałów innymi.

W koszcie jednostkowym wszystkich wyrobów obserwuje się duży udział płac bezpośrednich. Ta informacja stwarza podstawę do szczegółowej analizy kształtowania się wynagrodzeń (ilości zatrudnionych, stawek zaszeregowania, wydajności pracy, itd.).

Udział kosztów pośrednich - wydziałowych w koszcie jednostkowym wyrobu X Y i Z jest proporcjonalnie niski w stosunku do innych elementów kosztu jednostkowego.

Ćwiczenie:

W przedsiębiorstwie M produkcja odbywa się na dwa zlecenia produkcyjne. Na zlecenie l wytwarza się wyrób A, natomiast na zlecenie 2 wyrób B. Wyrobu A wytworzono 5 sztuk, a wyrobu B - 10 sztuk. Zebrane koszty na obu zleceniach obejmują:

L.p.	Pozycje kalkulacyjne	Suma kosztów	Zlecenie 1 (5 szt.)	Zlecenie 2 (10 szt.)
l. 2. 3.	Materiały bezpośrednie Płace bezpośrednie Koszty wydziałowe	40 000,- 16 000,- 24 000,-	16 000,- 6 000,- .............?	24 000,- 10 000,- .............?
4.	Rzeczywisty koszt wytworzenia	80 000,-	.............?	.............?

Koszty wydziałowe rozliczane są w stosunku do płac bezpośrednich obu zleceń.

Ustalić rzeczywisty koszt jednostkowy dla wyrobów A i B.

N_kw zlecenie l = 150% × 6 000,- = 9 000,-

N_kw zlecenie 2 = 150% × 10 000,- = 15 000,-

24 000,-

Rzeczywisty koszt wytworzenia zlecenia 1 → 16 000,- + 6 000,- + 9 000,- = 31 000,-

Rzeczywisty koszt wytworzenia zlecenia 2 → 24 000,- + 10 000,- + 15 000,- = 49 000,-

Sprawdzenie prawidłowości obliczeń:

Wyrób A - 5 sztuk × 6 200,- = 31 000,-

Wyrób B - 10 sztuk × 4 900,- = 49 000,-

80 000,- →ogólna kwota poniesionych kosztów

W przypadku, gdy jednostki otwierają karty kalkulacyjne dla danego asortymentu lub grupy asortymentowej wyrobów kalkulacja doliczeniowa przybiera formę kalkulacji asorty­mentowej zwanej inaczej kalkulacją okresową lub remanentową.

Uruchamianie w sposób równoległy serii produkowanych wyrobów powoduje możliwość przepływu (przemieszczeń) materiałów, płac i innych kosztów, a tym samym przemieszczania kosztów między poszczególnymi zleceniami. Wyznaczanie kosztu jednostkowego z wykorzystaniem zleceń produkcyjnych mija się wtedy z celem. Przy kalkulacji asortymentowej kalkuluje się koszty produkcji danego wyrobu wytwarzanego w konkretnym miesiącu bez względu na liczbę serii uruchamianych w tym okresie. Koszty danego asortymentu produkcji grupowane są według pozycji kalkulacyjnych i dzielone w końcu miesiąca na koszty dotyczące produkcji zakończonej i niezakończonej. Zgodnie z wymogami ustawy o rachunkowości produkcja niezakończona może być wyceniona:

• w wysokości rzeczywistego kosztu wytworzenia,

• w wysokości kosztów bezpośrednich pozostających w bezpośrednim związku z produk­tem, a więc tylko materiałów bezpośrednich,

• może być w ogóle nie wyceniana, jeżeli nie zniekształca stanu aktywów i wyników jednostki.

Pierwszy sposób wyceny dotyczy produkcji niezakończonej zaliczonej do produkcji jednostkowej i małoseryjnej. Drugi i trzeci sposób dotyczy wyceny produkcji niezakończonej zaliczonej do produkcji masowej i wielkoseryjnej.

---