KURT LEWIN
Urodzony w Polsce ( w Mogilnie), a w naszym isnstytucie byłą soebie kiedyś konferencja na temat teorii Kurta Levina, w której uczestniczył Thomas Lewin (jak mniemam jego syn :))
Pole wg Lewina: “ ogół współistniejących faktów, któe są pojmowane jako wzajemnie uzależnione od siebie” “
Struktura osobowości:
Osoba to odrębna całość oddzielona od wszystkiego innego na świecie. Oddzielenia takiego doonuje się rysując figurę zamkniętą. Granica tej figury oznacza granice istoty zwanej osobą. Wszystko, co leży wewnątrz tej granicy jest P (osobą - person) , co na zewnątrz jest nie P.
Dalej mamy większą figurę, która jest większa od kołą zawierającego osobę i zawiera je w sobie. Nowa fogura nie może mieć w żadnym miejscu wspólnej granicy z kołem reprezentującym osobę. Pozt tym ograniczeniem koło moze być umieszczone gdziekolwiek wewnątrz elipsy.
Obszar między obwodami tych oby kół to środowisko psychologiczne - E. Cały obszar wewnątrz elipsy, z kołem włącznie to przestrzeń życiowa - L. Obszar na zewnątrz elipsy to niepsychologiczne aspekty świata. (P+E=L)
przestrzeń życiowa - zawiera ogół możliwych faktów zdolnych determoniwać zachowanie jednostki. Obejmuje wszystko, co trzeba wiedzieć, aby zrozumieć konkretne zachowanie pojedynczej istoty ludzkiej w danym środowisku psychologicznym i w danym czasie.
Przestrzeń życiowa I przestrzeń poza nią są zróżnicowanymi I odrębnymi obszarami większej całości. Fakty istniejące w obszarze przylegającym od zewnątrz do granicy przestrzeni życiowej (tzw. “warstwa zewnętrzna” przestrzeni życiowej) mogą materialnie oddziaływać na środowisko psychologiczne.
Granica między przestrzenią życiową a światem zewnętrznym ma właściwość zwaną przenikalnością. Oznacza to, że fakty zachodzące w środowisku psychologicznym także mogą wywołać zmiany w świecie fizycznym. Ponieważ jakiś fakt w świecie niepsychologicznym może radykalnie zmienić cały bieg zdarzeń w przestrzeni życiowej, przeto przewidywanie na podstawie samej tylko znajomości praw psychologicznych jest zwykle jałowe.
Chociaż osoba jest otoczona przez swe środowisko psychologiczne, to jednak nie jest ona częścią tego środowiska, czyli nie należy do niego. Jednakże granica między osobą a środowiskiem także jest przenikalna.
Struktura osoby nie jest homogeniczna, lecz heterogeniczna, dzieli się na odrębne, choć komunikujące się ze sobą i zależne od siebie nawzajem części.
Część zewnętrzna przedstawia obszar percepcyjno-motoryczny (P-M), a część wewnętrzna (centralna) obrzar wewnętrzno-osobisty (I-P).
Obszar wewnętrzno-osobisty jest podzielony na komórki. Komórki przyległe do obszaru percepcyjno-motorycznego zwane są komórkami obwodowymi (p), a te w środku koła noszą nazwę komórek centralnych (c).
Zachowanie - funkcja pola istniejąca w tym czasie, gdy zachowanie zachodzi.
B= f(L) [ B-zachowanie, f(L) - funkcja od przestrzeni życiowej]
Osoba - zróżnicowany region w przestrzeni zyciowej
W środowisku psychologicznym wyróżnić można regiony. Każdy region reprezentuje jakiś fakt psychiczny. Wszystkie regiony są podobne, lecz ważna jest liczba środowiskowych subregionów i ich względne położenia, a także ścisła liczba komórek w sferze wewnętrzno-osobistej i ich wzajemne położenia.
Fakt wg Lewina to nie tylko rzecz obserwowalna, ale także coś, czego nie można obserwować bezpośrednio, lecz o czym można wnioskować na podstawie czegoś, co jest obserwowalne. Każda rzecz, odczuwalna zmysłami czy też wywnioskowana. Innymi słowy fakty są:
a) empiryczne (fenomenalistyczne)
b) hipotetyczne (dynamiczne)
Zdarzenie - wyniik interakcji kilku faktów.
Mówi się, że dwa regiony są powiązane, gdy fakt w jednym regionie pozostaje w łączności z faktem w innym regionie.
Regiony umieszczone blisko siebie - wzajemny wpływ duży
Regiony umieszczone z dala od siebie - wpływ mały
Wzajemne oddziaływanie na siebie regionów zmniejsza się wraz ze wzrostem liczby regionów pośredniczących. Ten typ reprezentacji to wymiar bliskości-oddalenia.
Opór granicy lub jego przeciwieństwo sa reprezentowane przez szerokość linii granicznej. Bardzo cienka linia - słaba granica
B.gruba linia - granica nieprzenikalna.
Ten typ reprezentacji można określić jako wymiar siły-słabości.
Następny wymiar to wymiar płynności - sztywności
Medium płynne - szybko reaguje na każde oddziaływanie. Jest elastyczne i giętkie.
Medium sztywne - opiera się zmianom. Jest nieelastyczne i oporne.
Reprezentacje przestrzenne ciągle się dezaktualizują, ponieważ rzeczywistość psychiczna ciągle się zmienia.
Liczba regionów - wyznaczona jest przez liczbę odrębnych faktów psychologicznych istniejących w danym momencie. Gdy są tylko dwa fakty, ososba I środowisko, to istnieją tylko dwa regiony w przestrzeni życiowej. Jeśli środowisko zawiera dwa fakty, np. Fakt zabawy i fakt pracy, to środowisko trzeba podzielić na obszar zabawy i obszar pracy, itp.
Gdy środowisko zostanie zróżnicowane na odgraniczone od siebie regiony (heterogeniczne), wówczas miejsce zlokalizowania kółka staje się istotne. Kiedy bowiem umieści się je w którymś regionie, wtedy fakty tego regionu są bliższe danej osobie i mają większy wpływ na nią niż fakty z jakiegokolwiek innego regionu.
Przemieszczenie prowadzi do redukcji napięcia. Przemieszzcenie jest np. Wtedy gdy niektóre fakty w ogóle nie mają wpływu na osobę, podczas gdy inne mogą łatwo odwrócić jego myśli od jakiejś kwestii. Są przemieszczenia społeczne, np. Wstąpienie do klubu, przemieszczenia zawodowe, przemieszczenia intelektualne oraz wiele innych typów przemieszczeń.
Dynamika osobowości
pojęcia strukturalne, czyli topologiczne, nie mogą same wyjaśnić konkretnego zachowania w rzeczywistej sytuacji psychologicznej. Aby to zrozumieć potrzebne są pojęcia dynamiczne.
Energia - osoba jest złożonym systemem energetyczny. Energia psychiczna to rodzaj energii, który wykonuje pracę psychiczną. Wyzwala się ona wtedy, gdy osoba stara się powrócić do równowagi po znalezieniu się w stanie nirównowagi. Nierównowaga jest wynikiem wzrostu napięcia w jednej części systemu względem reszty stymulacji zewnętrznej lub zmiany wewnętrznej.
Napięcie - jest stanem osoby lub stanem pewnego regionu wewnętrzno - osobistego względem innych regionów wewnętrzno - osobistych. Środki psychologiczne, za których pomocą napięcie zostaje wyrównane, noszą nazwę procesu. Może nim byc myślenie, przypominanie, odczuwanie, spostrzeganie, działanie, itp.
Potrzeba - wyzwolenie energii w regionie wewnętrzno - osobistym jest spowodowane wzbudzeniem potrzeby. Potrzeba może być stanem fizjologicznym, może być pragnieniem czegoś, może być też pragnieniem zrobienia czegoś. Jest więc pojęciem motywacyjnym. Lewin nie uważa, że warto zestawić liczbę potrzeb, bo lista taka byłaby nieskończonej długości, a pozatym jedyną rzeczą jaka naprawdę się liczy w opisie rzeczywistości psychologicznej jest przedstawienie tych potrzeb, które faktycznie istnieją w danej chwili.
Potrzeba wynika z jakiegoś stanu wewnętrznego, jak głód, a quasi-potrzeba odpowiada pewnemu specyficznemu zamiarowi, np. Aby zaspokoić głód przez zjedzenie posiłku w określonej restauracji. Mamy 3 stany zaspokojenia potrzeb: przesyt, nasycenie I głód.
Wartościowość - wartość, jaką region przedstawia dla danej osoby. Są dwa rodz. Wartościowości: ujemna i dodatnia.
Region o wartościowości + : zawiera obiekt stanowiący cel; obiekt ten zredukuje napięcie, gdy dana osoba wejdzie do tego regionu.
Region o wartościowości - : region, który zwiększ napięcie.
Wartościowości + przyciągają a - odpychają.
Potrzeby nadają wrtościowość środowisku. Organizują one środowisko w sieć przyciągających i odpychających regionów.
Moc wartościowości zależy od natężenia potrzeb oraz od wszystkich czynników niepsychologicznych wspomnianych powyżej. Wartościowość nie jest siłą. Steruje ona daną osobą przez jej środowisko psychologiczne, lecz nie dostarcza energii motywującej do tego przemieszczania się.
Siła, czyli wektor - Siła jest skoordynowana z potrzebą, lecz nie jest napięciem. Siłą istnieje w środowisku psychologicznym, podczas gdy napięcie jest właściwością systemu wewnętrzno-osobistego.
Właściwości teoretyczne siły to kierunek, wielkość i punkt przyłożenia. Te 3 właściwości są reprezentowane matematycznie za pomocą wektora. Wektor zawsze rysuje się na zewnątrz od osoby, a nigdy wewnątrz ponieważ siły psychologiczne są właściwościami środowiska, a nie osoby. Jeśli na osobę działa tylko jeden wektor, to nastąpi przemieszczenie lub tendencja do przesunięcia się w kierinku zgodnym z kierunkiem wektora.
Kierunek wektora jest zdeterminowany bezpośrednio przez położenie regionu o dodatniej bądź ujemnej wartościowości. Wielkość wektora zależy od mocy danej wartościowości, od odległości psychologicznej między osobą a tą wartościowością oraz od względnej mocy innych wartościowości.
Potrzeba wyzwala energię, zwiększa napięcie, nadaje wartościowość i wytwarza siłę.
Przemieszczanie (tu jest przedstwione wszystko na przykłądzie w książce o chłopcu co chce kupić cukierka, przykład jest przyjemny ale nie ma sensu moim zdaniem go przepisywać...więc jakby co Lindsey, Hall nowe wydanie str 403/404)
Rozwój osobowości
ponieważ dziedziczność i dojrzewanie należą do dziedziny faktów biologicznych, a zatem istnieją poza przestrzenią życiową razem ze zjawiskami fizycznymi i społecznymi, lewin ignoruje je.
Rozwój jest procesem ciągłym, w którym trudno jest wyróżnić odrębne stadia. Możemy go opisać w kategoriach zmieniającej się liczby, organizacji i właściwości regionów wewnątrz osoby oraz wzrastającej różnorodności i organizacji czynności.
Psychologia musi zająć się wykrywaniem współistniejących I dynamicznie powiązanych faktów, reprezentujących warunki do zmiany w czasie, gdy ta zmiana zachodzi.
A oto wesoła twórczość: Struktura osobowości wg Lewina wyrysowana przeze mne :) :P Ładniejsze znajdziecie w ksiażkach:
Teoria ta stanowi znakomity punkt wyjścia dobadania oddziaływania środowiska na jednostkę ludzką.
W założeniach dotyczących zachowania jako funkcji całości pola psychologicznego widać pokrewieństwo teorii pola i psychologii Gestalt.
Teoria pola akcentuje fakt, że osobowość nie działa w izolacji od środowiska, ale jest jego względnie autonomiczną częścią, co stanowiło znakomity punkt startu dla współczesnej psychologii ekologicznej.
Ocena teorii:
jest to raczej schemat pojęciowy, umożliwiajacy, empiryczną analizę różnorodnych zjawisk i procesów.
Lewin w opisie posługuje się pobudzającymi wyobraźnię reprezentacjom przestrzennym, dbając jednocześnie o precyzję od strony formalnej i o dynamiczne ujmowanie osobowości, relacji między osobą a środowiskiem i zachowania.
Jegoi teoria byłą inspiracja dla ps.społecznej (Festinger, Atkinson, Marker [ ps. Środowiskowa] , Rokeach [ teoria umysłu sztywnego i plastycznego] Kelly, Hyder)
zapoczątkował obserwację motywacji ludzkiej
nadużywał pojęć matematycznych i fizycznych
A teraz bonus: Notatki z ćwiczeń, info, którycyh nie mogłąm znaleźć ale w Lindsey ani w Olesiu:
komunikują się ze sobą regiony wedle 3 zasad:
1) powiązania
2) zależności
3) konkretności
Teoria Lewina zapoczątkowała takie nauki:
a) ekologia psychologiczna (nauka o faktach w warstwie zewnętrznej
b) psychologia wektorowa
c) hodologia
d) topologia (nauka o relacjach przestrzennych, np. Część - całość)
restrukturalizacja środowiska - zachodzi w wyniku zmiany systemów napięciowych danej osoby, przemieszczenia się, wtargnięcia obcych czynników z otoczki.
Uczenie się :
nagroda i kara - środki do kierowania zachowaniem w konkretnej sytuacji
Lewina odniesienie do uczenia asocjacyjnego: elementy muszą należeć do takiego samego systemu napięciowego, nie wystarczy bliskość i styczność w czasie.
Zachowanie:
Różnorodność z wiekiem wzrasta. Czynności są z wiekiem coraz bardziej zróżnicowane. Następuje hierarchizacja i zależność zachowań.
U niemowląt - reakcja rozlana całego ciała. Dziecko ma małe wyczucie realizmu.
U dorosłego - konkretyzacja. Dany bodziec wiąże ze sobą dane zachowanie, większe poczycie realizmu.
Selektywność zachowań - starsze dziecko większa swoboda ruchu niż malec. Im starszy , tym aktywności wiecej.
Regresja - przejście do bardziej pierwotnego zachowania. Frustracja może być przyczyną regresji.
1