Jak działa cło?

BRAK PRODUCKJI KRAJOWEJ

Dla uproszczenia w pierwszym wariancie przyjmijmy, iż importowany towar nie może być zastąpiony produkcją krajową. Ekonomiczne skutki wprowadzenia (lub podwyższenia) cła zależą w tym przypadku wyłącznie od wysokości cła i elastyczności popytu krajowego na importowany towar. Wyrażają się one w mniejszej lub większej obniżce popytu na ten towar.

Jeżeli e_c (elastyczność cenowa popytu) jest równa jedności, to o obniżce krajowego popytu na importowany towar decyduje wyłącznie wysokość cła.

Cena towaru

w kraju A

A'' F₃

A' F₂

F₁

A e_c=1

C'' C' C ilość towaru X

Wprowadzenie cła w wysokości AA' (tj. podwyższenie ceny krajowej o 20%) spowoduje obniżkę krajowego popytu na towar X o CC', przy czym CC'=AA'. Dalszy wzrost cła o A'A'' (tj. o kolejne 30%) zwiększy spadek krajowego popytu o C'C'', przy czym C'C''=A'A''. Innymi słowy, wzrost ceny krajowej towaru X z 0A' do 0A'' spowoduje przy cenowej elastyczności popytu na towar X w kraju A równej jedności identyczny ze wzrostem cen spadek popytu krajowego na ten towar.

Inaczej zmieni się sytuacja, gdy elastyczność cenowa popytu na importowany towar będzie większa lub mniejsza od jedności.

Wykres 3

W przypadku elastyczności popytu większej od jedności (e_c>1) efektem wzrostu ceny krajowej importowanego towaru X o AA' (do 0A') będzie spadek popytu krajowego na ten towar o CC₂', przy czym CC₂'>CC''.

W przypadku elastyczności popytu mniejszej od jedności (e_c<1) efektem wzrostu ceny krajowej importowanego towaru X o AA' (do 0A') będzie spadek popytu krajowego na ten towar o CC₁', przy czym CC₁'<AA' oraz CC₁'<CC'.

Oznacza to, iż w prowadzeniu polityki celnej potrzebna jest znajomość elastyczności popytu krajowego na importowany towar. Zależnie bowiem od wielkości tej elastyczności identyczne cło może zrodzić krańcowo różne skutki na rynku krajowym.

Wykres 4

Analiza dotycząca kraju małego

p s

p' C D

X I III

II IV

p^św A B

d

A' C' D' B'

p^św - cena światowa

0A' - produkcja krajowa

0B' - konsumpcja krajowa

z tego wynika, że A'B' to są rozmiary importu bez cła

Analiza przeprowadzana jest dla małego kraju (czyli takiego, który nie ma wpływu na cenę światową, tzn. taki, który zwiększając, bądź zmniejszając rozmiary importu bądź eksportu nie wpływa w sposób odczuwalny na cenę światową).

Przy cenie światowej p^św popyt ma rozmiary A'. Rozmiar podaży w tym kraju prze te cenie wynosi B'. Bez cła będzie więc importowane A'B' jednostek dóbr.

Wprowadzamy cło w wysokości X, tzn. że ceny przesuną się do poziomu p' (p'=p+x, czyli nowa cena powstaje przez dodanie do starej ceny cła). Cło podnosi cenę na rynku, bo jeżeli cło jest podatkiem płaconym na granicy, to musi to podnieść cenę na rynku krajowym. Jeżeli cło podnosi cenę wewnętrzną towaru to popyt na towar maleje do C', natomiast rośnie podaż do D', ponieważ wyższa cena zachęca do produkcji (jest to analiza krótkookresowa, która nie przewiduje zmian w czynnikach produkcji). Wzrost ceny powoduje wzrost podaży i skutkiem tego mamy układ:

D'C' - import po wprowadzeniu cła

Jeżeli cena wewnętrzna rośnie to producent krajowy będzie na tym zyskiwał, bo otrzyma wyższą cenę za swoje produkty, natomiast import dóbr ulega zmniejszaniu. Na wprowadzeniu cła na pewno skorzysta importer krajowy, a jego zysk na rysunku opisany jest przez pola: I i II. Na wprowadzeniu cła korzysta również państwo, a jego zysk opisany jest na rysunku za pomocą pola III. Wprowadzenie cła powoduje, że traci konsument, a jego stratę opisuje pole IV.

Wykres ten wykazuje, że cło działa bardzo silnie redystrybucyjnie, tzn. zmienia zasady podziału dochodu. Na cle traci konsument, zyskuje producent krajowy i państwo. Cło jest bardzo niekorzystne, ponieważ działa na niekorzyść konsumenta

Powstaje pytanie, czy faktycznie konsumpcja jest celem jedynym i ostatecznym działalności gospodarczej? Nawet jeśli odpowiedź jest pozytywna, że tak to nam wcale nie rozwiązuje sprawy, bo to jest analiza krótkookresowa. Co się będzie działo, gdy cło nałożymy na towary luksusowe? W takim przypadku produkcja tych dóbr w kraju rośnie, ale jednocześnie spada konsumpcja - to wcale nie jest źle i spada import z zagranicy - to bardzo dobrze, ponieważ pieniądze, które państwo uzyska z cła może przeznaczyć na ekologię, policję, czy szkolnictwo.

Każda bariera przy wymianie międzynarodowej wprowadza silny efekt redystrybucyjny, tzn. komuś zabiera, komuś daje. Skutki redystrybucji mogą być bardzo różnorodne. Z punktu widzenia ekonomii dobrobytu, której jedynym wyznacznikiem skuteczności gospodarczej jest wzrost konsumpcji wprowadzenie ceł będzie zawsze niekorzystne.

Analiza dotycząca kraju dużego

p s

p' C D

X I III

II IV

p^św A B

incydencja ceł d

A' C' D' B'

Mamy cenę światowa p^św. Jeżeli duży kraj wprowadzi cło X, to cena wzrośnie, a rozmiary importu spadną. W normalnej sytuacji straciłby konsument, a zyskali producenci krajowi i państwo, ale kiedy kraj jest duży to wcale nie musi tak być, dlatego, że może się okazać, że durzy kraj jest bardzo atrakcyjnym rynkiem dla importera, np.: może się okazać, że importer nie znajdzie substytucyjnego rynku. Eksporter wie, że jeżeli nic nie zrobi to rozmiary jego importu spadną, w skutek czego importer może podjąć działania zwane indydencją ceł, tzn. może przejąć cło na siebie, w ten sposób obniżając cenę na danym rynku.

p s

p' C D

X I III

II IV

p^św A B

p'' d

A' C' D' B'

Kp

p^św

Q₁ Q₀ ilość Q

Skutek ten, byłby szczególnie widoczny, gdybyśmy przyjęli, że np.: elastyczność cenowa popytu na rynku jest wysoka, tzn. przyjmiemy, że ten duży kraj działa bardzo silnie na zmiany cen. Mamy popyt, jest to jedyny rynek dla eksportera. Wysoka elastyczność popytu na import jest spowodowana, tym że bardzo łatwo może wejść na ten rynek innych przedsiębiorca. Teraz importer spotyka się z cłem w takim przypadku rozmiary jego importu się znacznie zmniejszą. Można przyjąć, że mamy taką relację: producent krajowy tylko czyha na to aby mógł wejść na rynek. Importer odnosi z handlu do dużego kraju korzyści ze skali produkcji. Importer ma następującą krzywą kosztu przeciętnego i w punkcie Q₀ są dla niego rozmiary produkcji bez cła. Jeżeli kraj do którego importer wysyła towar wprowadzi cło, to rozmiary importu do tego kraju spadną do pkt. Q₁. Przy stosunkowo elastycznym popycie i wysoko elastycznej podaży krajowej sprzedaż importera znacznie spadnie i zejdzie do pozycji Q₁, a to oznacza stratę dla importera. Importer odnosi korzyści ze skali produkcji tylko dla tego, że importuje do dużego kraju, spadek importu może spowodować, że importer zacznie odnosić niekorzyści ze skali produkcji i może się realnym stać się zagrożenie wypadnięcia nawet z rynku własnego kraju. Dzieje się tak dlatego, że importer odnosi korzyści ze skali produkcji tylko dlatego, że importuje do dużego kraju, co sprawia, że jego skala produkcji wynosi 0Q. Przy produkcji 0Q osiąga cenę p=p^św. Przy tej produkcji bez konkurencyjności utrzymuje się w ramach rynku światowego. Jeżeli kraj do którego importuje nałoży cło na importera cena tego towaru na rynku wewnętrznym wzrośnie i rozmiary importu spadną. Jeżeli rozmiary importu spadną, to produkcja przesunie się do poziomu 0Q₁, co będzie oznaczało wzrost kosztów przeciętnych i w ten sposób importer przestanie być w ogóle konkurencyjny dlatego, że jego poziom kosztów przeciętnych będzie tak wysoki, że prawdopodobnie będzie musiał wypaść z rynku światowego. Co w tedy importer może zrobić? Importer może zastosować, tzw. incydencję ceł.

W takiej sytuacji importer obniży cenę wyjściową z ceny światowej (p^św) przyjmując na siebie ciężar cła. Teraz cło będzie liczone nie od p^św, tylko od ceny p''. W tym momencie sytuacja się radykalnie zmienia, gdyż w tym przypadku straty eksportera mogą być dużo mniejsze.

W którym przypadku zmienia się terms of trade i czy w ogóle się zmienia?

Terms of trade: to indeks cen towarów eksportowych do cen towarów importowych.

W pierwszym przypadku terms of trade się nie zmienia. Terms of trade liczy się w walucie obcej. W związku z tym, gdzie mamy zmiany T of T? W pierwszym przypadku cena zagraniczna się nie zmieniła. Zmieniła się cena wewnętrzna, ale to nie to samo, to nie jest terms of trade. Mały kraj nie mając wpływu na ceny światowe nie ma wpływu na terms of trade. Mały kraj jest biorcą cenowym i biorcą terms of trade. Natomiast duży kraj może (nie musi) doprowadzić do zmiany terms of trade, jeżeli wymusi na partnerze incydencję ceł. W drugim przypadku terms of trade kraju dużego się poprawił, dlatego że importer obniżył cenę.

Marcin Gabriel Strona 3 00-12-104

Międzynarodowe stosunki gospodarcze

Wykład VI

---