„Europejskie systemy szkolne

na tle porównawczym”

„Analiza porównawcza

systemów edukacyjnych Polski i Wielkiej Brytanii”

Wiadomości wstępne

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (Great Britain, The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) to monarchia parlamentarna położona w Europie Zachodniej. W jej skład wchodzą: Anglia, Walia, Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania, Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia oraz szereg wysp i terytoriów zależnych. Na ich czele stoi premier, zaś funkcje ceremonialne i reprezentacyjne piastuje królowa Elżbieta II, która zasiada na tronie od 1953 roku. Każdy z krajów składowych dzieli się na poszczególne regiony, które posiadają własną władzę samorządową, podległą jednak administracji centralnej. Współcześni Brytyjczycy wywodzą się przede wszystkim z ludów, które osiedliły się w na wyspach przed XII wiekiem, tj. Celtów, Rzymian, Anglosasów czy Normanów. Ze względu na otwarcie granic, w stronę wysp brytyjskich, następuje obecnie wielki napływ imigrantów z Afryki, Azji i Europy Wschodniej. Głównym językiem jest angielski, choć w użyciu są także walijski, szkocki gaelicki, irlandzki i szkocki (scots). Religie obowiązujące, to przede wszystkim anglikanizm i katolicyzm.

Z kolei Polska leży w Europie Środkowej. Jest członkiem Unii Europejskiej, NATO i wielu innych organizacji międzynarodowych. Graniczy z Niemcami, Czechami, Słowacją, Ukrainą, Białorusią, Litwą i Rosją (obwodem kaliningradzkim), a poprzez granicę morską również z Danią i Szwecją. Po roku 1989 nastąpiła zmiana na scenie politycznej kraju i przejście od komunizmu do demokracji. Rządy nad 38 mln obywateli, zamieszkujących 16 województw, sprawuje dwuizbowy parlament oraz prezydent wraz z premierem.

Historia szkolnictwa

Dynamiczna historia szkolnictwa w Polsce została zapoczątkowana w 18 wieku, kiedy to z inicjatywy najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia, skupionych wokół St. A. Poniatowskiego powołano do życia Komisje Edukacji Narodowej (1773). Szkoły, prowadzone dotąd przez Jezuitów przemianowała ona na jednostki narodowe, reformując ich program nauczania i strukturę na wszystkich szczeblach. Ponadto wydala w latach 1780-1783 pierwszy kodeks szkolny, który miał za zadnie regulować sprawy związane z funkcjonowaniem oświaty. W 1999 miała miejsce wielka reforma systemu oświaty w Polsce. Obecnie systemem tym steruje Ministerstwo Edukacji i Nauki, z ministrem Seweryńskim na czele.

Za czasów króla Henryka VIII Wielka Brytania oderwała się spod rządów papieskich, uniezależniła i przeszła na protestantyzm. Podzielona na 4 autonomiczne państwa: Szkocję, Walię, Anglię i Irlandię Północną, musiała borykać się również z różnicami w systemie swojej oświaty, które de facto zostały do dziś dzień. W roku 1988 za sprawą Nowej Prawicy rozgorzała dyskusja na temat stworzenia ogólnokrajowego programu kształcenia. Duncan Graham, przewodniczący Krajowej Rady ds. Programu Kształcenia, stwierdził, że podstawowym problemem edukacji w Wielkiej Brytanii jest brak „uprawnienia”, które zagwarantował nowy, postulowany system. Jego wprowadzanie było systemem 3 fazowym. Program ostatecznie zatwierdzono. System szkolny w Wielkiej Brytanii różni się nieznacznie podziałem na typy szkół w każdej z czterech krain składowych, dlatego też , każda z nich będzie rozpatrywana jednostkowo, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Obecnie prawo oświatowe Wielkiej Brytanii tworzy rząd centralny, ale jego realizacja i interpretacja leży już w gestii LEA - Local Education Authorities, z wyjątkiem Irlandii Północnej, gdzie władze sprawuje Zarząd do Spraw Edukacji i Bibliotek ELB - Education and Library Boards. W Anglii i Walii wiele aspektów kształcenia, za które odpowiadała LEA zastało przekazanych organom zarządzającym, tzw. GB - Governing Bodies. Podobnie stało się w Irlandii Północnej, gdzie niektóre uprawnienia przeszły w ręce zarządów lub rad poszczególnych szkół. Nad realizacją ustaleń zawartych w ustawie, czuwa 600 królewskich inspektorów oświatowych.

Definicja pojęcia

J. Szczepański, uważa, iż system szkolny jest to: ,,układ szkół od przedszkoli do studiów podyplomowych”.

Dla Wincentego Okonia oznacza to już ,,ogół szkół i przedszkoli wraz z nauczycielami, uczniami (studentami), programami, bazą lokalowo - terenową, instytucjami finansującymi szkoły i innymi instytucjami społecznymi i kulturalnymi”.

Natomiast T. Wiloch system szkolny określa jako ,,swoisty układ instytucji powołany do realizacji celów pedagogicznych jakiegoś kraju”.

Na potrzeby „mojej” analizy pozwolę sobie przyjąć definicję iż, system szkolny - to zespół szkół różnych stopni i rodzajów, istniejących w określonym czasie w jakimś kraju i funkcjonującym według zasad określonych przez politykę oświatową.

Zalicza się tu również instytucje nie będące szkołami, a które pełnią dla systemu rożnego rodzaju funkcję: usługową i realizacyjną. Zaliczamy tu np.: MEiN, kuratorium, samorządy, poradnie pedagogiczno-psychologiczne etc.

Charakterystyka systemu szkolnego Polski i Wielkiej Brytanii

• Założenia ogólne

W myśl zapisów Konstytucji RP, jak i Zjednoczonego Królestwa każdy ma prawo do nauki, a nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna i obowiązkowa. Rodzice mogą swobodnie decydować o tym, do jakiej szkoły pójdzie ich dziecko.

W obu krajach mamy również 2 rodzaje szkół: państwowe, utrzymywane ze środków publicznych i prywatne, finansowane ze środków pochodzących z opłat za naukę (tzw. czesne).

Wszystkie szkoły w Wielkiej Brytanii, jak i w naszej ojczyźnie zapewniają swoim wychowankom lekcje religii (etyki) oraz lekcje wychowania seksualnego, które nie są obowiązkowe i rodzice mają prawo bez przeszkód zabrać je z tych zajęć.

• Obowiązek szkolny

Każda cześć Zjednoczonego Królestwa posiada w pewnym stopniu autonomię, w kwestii organizacji systemu edukacyjnego. Dla wszystkich jednak obowiązek szkolny obejmuje ok. 11 lat (od 5 do 16 roku życia), z możliwością rozpoczęcia nauki już w wieku 4 lat. Dzieci powinny zacząć edukację w pierwszym semestrze przypadającym po ich 5 urodzinach, czyli 31 sierpnia, 31 grudnia lub 31 marca, a pozostać w niej do ostatniego piątku czerwca w roku, w którym kończą 16 lat.

W Polsce obowiązek ten przypada na dzieci wieku od 7 do 18 lat lub do ukończenia gimnazjum. Muszą się one stawić w palcówce oświatowej od września roku kalendarzowego, w którym kończą 7 lat. Dopuszcza się przyjęcie do szkoły dziecka 6-cio letniego, ale tylko za zgodą dyrektora szkoły i po otrzymaniu pozytywnej opinii z poradni pedagogiczno - psychologicznej. Może nastąpić również odroczenie podjęcia nauki przez dziecko na okres 12 miesięcy, ze względu na stan jego zdrowia, ale wyłącznie za zgodą szkoły.

• Edukacja przedszkolna

Do placówek edukacji przedszkolnej dzieci uczęszczają w większości krajów świata, a już na pewno Unii Europejskiej na zasadzie dobrowolności.

W Wielkiej Brytanii korzystać z niej mogą dzieci w wieku od 3 do 5 lat. Zgodnie z założeniami władz centralnych, „przedszkole ma być pierwszą instancją wychowawczą, tworzoną wspólnie przez dzieci, rodziców i władze lokalne”. One też mają za zadanie rozwiązywać wszystkie problemy z nią związane, od finansowania, po budownictwo i zakwaterowanie.

Dzieli się ją na dwa zasadnicze poziomy:

1. Nursery class (żłobek, przedszkole), przeznaczone dla 3, 4 latków

2. Reception class (zerówka) - nauczanie przedszkolne, dla 5-cio latków

W Polsce, podział ten przebiega bardzo podobnie, z tym wyjątkiem, że zerówka jest obowiązkowa i są to zazwyczaj dzieci w wieku 6 lat, a wcześniejsza grupa obejmuje maluchy w wieku 3-5 lat.

• Edukacja szkolna

Edukacja na Wyspach Brytyjskich przebiega w czterech etapach, z tym, że część obowiązkowa dla Anglii i Walii składa się z trzech podetapów, a dla Szkocji i Irlandii Północnej z dwóch. Po zakończeniu każdego etapu edukacji uczniowie poddawani są ogólnopaństwowemu testowi sprawdzającemu poziom kształcenia: w wieku 7, 11, 14 i 16 lat.

W Polsce również występują podział cztero-etapowy, jednak poszczególne składowe różnią się miedzy sobą zasadniczo.

Etap I

W Zjednoczonym Królestwie

Pierwszy etap to szkoła podstawowa - primary school, która dzieli się na:

1. infant school - nauczanie początkowe, dla dzieci w wieku 5-7. Po ukończeniu tego podetapu ośmiolatki zdają egzamin z języka angielskiego i matematyki.

2. junior school - właściwa szkoła podstawowa, dla uczniów w wieku 7-11.

W czasie nauki w tego typu szkole przywiązuje się szczególną wagę do utrzymywania zgodności tempa pracy, z możliwościami percepcyjnymi dziecka, uczy się go, jak efektywnie pracować, oswaja z nauką. Po ukończeniu szczebla junior school edukacji następuje weryfikacja wiedzy za pomocą testu SAS obejmującego: oprócz angielskiego i matematyki, również nauki przyrodnicze. W przypadku Szkocji i Irlandii Północnej oba te poziomy zostały scalone w jeden, 6-cio letni blok kształcenia początkowego i noszą nazwę „szkoły początkowej” (Combined infant and junior schools).

Wyniki egzaminów decydują o przyjęciu do odpowiedniej szkoły średniej.

W Polsce

U nas pierwszym etapem kształcenia jest 6-cio letnia szkoła podstawowa, która w swojej wewnętrznej strukturze dzieli się na nauczanie zintegrowane lub blokowe (klasy I-III), oraz właściwą szkołę podstawową. W ramach tego pierwszego bloku wszystkie zajęcia, z wyjątkiem religii i jeżyków obcych, odbywają się z jednym nauczycielem, lub, jeśli jest to klasa specjalna - dwoma. Natomiast w klasach IV-VI przedmiotów uczą różni nauczyciele, z czego jeden (wychowawca) odpowiedzialny jest za swoją klasę.

Egzemin sprawdzający wiedzę ma miejsce po klasie VI i jest warunkiem koniecznym do rozpoczęcia nauki w gimnazjum. Egzamin zawiera wiedzę matematyczno-przyrodniczą i humanistyczną.

Etap II

W Zjednoczonym Królestwie

Drugi etap, trwający od 11 do 16 roku życia, to szkoła średnia (zwana secondary school lub high school).

W Anglii i Walii dzieli się kolejno na:

1. szkołe rozszerzoną - comprehensive school

Stanowi ona najczęściej wybieraną placówkę edukacyjną wśród dzieci, jak wykazują badania, kształci się w niej aż 89% uczniów. Łączy ona w sobie kilka rodzajów szkół: ogólnokształcące, techniczne i przedzawodowe.

2. szkołę nowoczesną - modern school

Zakres przekazywanej problematyki obejmuje nauki: humanistyczne, matematyczno-przyrodnicze i praktyczne.

3. szkołę gramatyczną - grammar school

Jest to coś w rodzaju naszego Liceum Ogólnokształcącego o charakterze klasyczno-humanistycznym, którego głównym zadaniem jest przygotowanie do studiów uniwersyteckich.

W Irlandii Północnej na:

1. szkołę pośrednią - intermediale school - skupia głównie uczniów słabszych, którzy z uwagi na słabe wyniki wegaminów nie zostali zakwalifikowani do grammar schools

2. szkołę gramatyczną - grammar school (podobnie jak w Anglii i Walii)

W Szkocji natomiast funkcjonuje jedynie szkoła rozszerzona, która w swoim 6-letnim cyklu została podzielona na 3 dwuletnie poziomy kształcenia.

W czasie tego etapu uczniowie muszą dwukrotnie zdawać egzaminy, pierwszy w wieku 14 lat, zwany SAT. Drugi, gdy kończą 16 rok życia - General Certificate of Secondary Education (GCSE), który zamyka obligatoryjny system kształcenia.

W Polsce

W Polsce drugim szczeblem edukacji jest trzy-letnie gimnazjum, które obejmuje młodzież w wieku 13-16 lat. Jest to szkoła ujednolicona w całym kraju i obowiązkowa dla wszystkich. Jej ukończenie jest jednoznaczne z wygaśnięciem obowiązku nauki w naszym kraju. Gimnazjum kształci wszechstronnie i jest przygotowaniem do podjęcia edukacji w szkole średniej. Kończy się ogólnopaństwowym egzaminem zamkniętym, który jest koordynowany i sprawdzany zewnętrznie, a składa się z dwóch części przedmiotowych: humanistycznej i matematyczno-przyrodniczej.

Etap III

W Zjednoczonym Królestwie

Większość absolwentów high schools decyduje się jednak na kontynuowanie nauki, na trzecim etapie - kolegium (zwane collegem), by po dwóch latach zdawać następny egzamin, tzw.: General Certificate of Education „Advanced”, popularnie zwany „A-levels”, a który jest odpowiednikiem naszej matury. Uczniowie sami decydują z ilu przedmiotów (6-10) chcą zdawać ów test, a wybierać mogą spośród: języka angielskiego, języka obcego, matematyki, historii, geografii, nauk przyrodniczych, sztuki, informatyki, muzyki, wychowania fizycznego. Istnieje również możliwość zdawania tego egzaminu eksternistycznie, niezależnie od tego, jaką szkołę ukończyliśmy. Brytyjski system edukacji wytworzył szeroki wybór placówek, które mają ułatwić zdobycie egzaminu na poziomie A-levels, a skupione są one w postaci Colleges of Further Education (FE) - kolegiów dalszej edukacji, które obejmują: sixth form colleges (licea), technical colleges (technika), community colleges (licea społeczne), oraz colleges of art. (szkoły plastyczne), technology, colleges of food (szkoły gastronomiczne), printing or fashion itd. (po których zdaje się tzw egzaminy As).

Wyniki tego egzaminu stanowią podstawę rekrutacji studentów na uczelnie wyższe.

W Polsce

W RP szkoły ponadgimnazjalne zostały podzielone, podobnie jak w ZK ze względu na zainteresowania i zdolności edukacyjne uczniów. Obecnie gimnazjalista z pozytywnym wynkiem testu gimnazjalnego może wybierać między:

• 3 - letnim liceum profilowanym,

• 3 - letnim liceum ogólnokształcącym,

• 4 - letnim technikum,

• 2 - letnią szkoła zawodowa,

• 2 - letnim liceum uzupełniającym,

• 3 - letnim technikum uzupełniającym

• 2 - letnią szkołą policealną

W ramach tych szkół możliwe jest zdobycie Egzaminu Dojrzałości, a w przypadku techników również tytułu technika. Posiadanie matury jest w Polsce koniecznym warunkiem do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe.

• Szkolnictwo wyższe (higher education)

Etap IV

W Zjednoczonym Królestwie

Za rekrutacje na studia w Zjednoczonym Królestwie odpowiada powołana centralnie instytucja UCAS (The University and Colleges Admission Service) - tzw. biuro rekrutacyjne. W przypadku studentów rdzennych, do rekrutacji wystarcza jedynie wynik egzaminu A-levels, a uczelnie zazwyczaj nie stosują egzaminów wstępnych. Z kolei rekrutację na studia podyplomowe prowadzą bezpośrednio uniwersytety. W obu przypadkach rekrutacja rozpoczyna się na rok przed planowaną datą rozpoczęcia studiów, a inicjuje ją złożenie wniosku do komisji.

Szkoły wyższe w Wielkiej Brytanii są podobnie jak w Polsce podzielone na dwa rodzaje: uniwersytety i politechniki. Minimalny czas studiów to 3 lata, maksymalny to nawet 7 lat. Warto zauważyć, że w Wielkiej Brytanii obowiązuje system punktowy. Oznacza to, że każdy student może rozłożyć swoje studia na dłuższy okres, bądź wybrać formułę studiów w niepełnym wymiarze.

Zdobycie wykształcenia wyższego w Wielkiej Brytanii przebiega w złożony sposób, w systemie dwuetapowym. Pierwszy poziom zwany first degree (lub „undergraduate), jest odpowiednikiem naszych studiów licencjackich, a kończy się zdobyciem tytułu Bachelor (Licencjat). Jest to najniższy stopień naukowy w Zjednoczonym Królestwie i zdobywa się go w toku trzy, bądź czteroletnich studiów, choć niektóre kierunki, tj.: architektura, stomatologia, medycyna czy weterynaria, wymagają nawet od pięciu do siedmiu lat nauki. Tytuł ten nadawany jest często przez różne ośrodki oświatowe, mimo to posiada uniwersalną i niepodważalną wartość, gdyż jego nadawanie podlega zewnętrznej weryfikacji. Daje to pewność, że otrzymane wykształcenie jest na najwyższym z możliwych poziomów. I tak poszczególnym kierunkom nadaje się odpowiednie tytuły:

Bachelor of Arts - po ukończeniu studiów humanistycznych i artystycznych. (np. prawo, historia)

Bachelor of Science - dla absolwentów kierunków niehumanistycznych. ( np. fizyka, biologia)

Bachelor of Education - nadawany absolwentom szkól pedagogicznych.

Bachelor of Engineering - nadawany absolwentom uczelni technicznych - politechnik ( np. elektrotechnika). Jest to odpowiednik polskiego tytułu „ inżyniera”.

Drugi poziom tzw. „postgraduate” to 1(Taught Courses ) -2 (Research Courses) letnie studia magisterskie. Dostanie się na nie jest uwarunkowane otrzymaniem pozytywnej oceny first degree. Są to zazwyczaj kursy związane z pracą naukowo-badawczą. Ich ukończenie jest równoznaczne z otrzymaniem tytułu Master's degree przyznawanym wyłącznie autorom prac magisterskich, a w przypadku studiów ekonomicznych, dodatkowym wymogiem jest zdanie egzaminu. I tak, rozróżnić możemy np.: Master of Arts (MA) (magistra sztuki), Master of Philosophy (M.Phil) (magistra filozofii) etc. Innym stopniem zaliczanym do postgraduate jest doktorat, który podobnie jak w Polsce przyznawany jest za publikację w danej dziedzinie nauki.

Swoistym indywiduum brytyjskiego systemu szkolnictwa wyższego jest możliwość kształcenia na poziomie poniżej pierwszego stopnia akademickiego (Bachelor). Nauka taka trwa tylko rok, a po jej ukończeniu nie otrzymuje się żadnego tytułu, a jedynie odpowiednie zaświadczenie.

W Polsce

W naszym kraju możemy rozróżnić dwa rodzaje szkół wyższych: publiczne, państwowe szkoły wyższe oraz niepaństwowe szkoły wyższe. Te drugie są powoływane do życia na podstawie zezwolenia Ministra Edukacji i Nauki i uzyskują osobowość prawną po wpisaniu do rejestru szkół niepaństwowych, prowadzonego przez MEiN.

Studia mogą być prowadzone jako w formie dziennej, wieczorowej, zaocznej lub eksternistycznej. O przyjęcie w poczet studentów mogą ubiegać się osoby, które uzyskały świadectwo dojrzałości, natomiast o przyjęciu decydują autonomicznie uczelnie (uniwersytety, politechniki) na podstawie konkursu świadectw, egzaminów wstępnych lub rozmów kwalifikacyjnych

Studiowanie odbywa się zazwyczaj w systemie 3+2 lata, z wyjątkiem kierunków tj.: prawo, medycyna, architektura, psychologia etc. w przypadku których występuje jednolity 5 lub 6cio letni system nauki. Po upływie 3, 3,5 lat student przystępuje do pisania pracy licencjackiej, której obrona, jest równoznaczna z nadaniem mu tytułu licencjata i możliwością zakończenia studiów. Może on jednak podjąć dwu-letnie studia magisterskie, a w ramach nich napisać drugą pracę - magisterską, która przyniesie mu tytuł magistra (w niektórych przypadkach niezbędne jest również zdanie egzaminu dyplomowego). Oczywiście, na tym możliwości zdobywania tytułów się nie kończą. Podobnie jak w Wielkiej Brytanii można się ubiegać o stopień doktora i doktora habilitowanego, profesora itp.

Niestety studia wyższe w Wielkiej Brytanii są płatne, chociaż, w dużej mierze finansowane również ze środków państwa. Czesne za naukę, ustalane przez uniwersytet, waha się od 1200, nawet do 19000 funtów.

System studiów wyższych w Polsce różni się też tym, że kolegia w Wielkiej Brytanii zaliczane są do szkół średnich, w Polsce natomiast już do studiów wyższych. Studia dzienne w RP są „nieodpłatne”, natomiast zaoczne, eksternistyczne i wieczorowe ponoszą za sobą finansowe konsekwencję, których wysokość, podobnie jak w WB zależy od wewnętrznej decyzji rektora.

Wraz z wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej zaistniała możliwość swobodnego studiowania naszej młodzieży również na uczelniach brytyjskich. Jest to jednak ściśle związane ze znajomością jeżyka angielskiego i posiadaniem odpowiednich certyfikatów, np. British Council International English Language Testing (IELTS,) Cambridge Certificate of Proficiency in English (UCLES), albo English language O level. Najlepsze oczywiści byłoby zdanie egzaminu GCSE, ale to nie jest wymagane.

System oceniania

W Wielkiej Brytanii ocenianie osiągnięć ucznia różni się na każdym etapie. Jeżeli w grę wchodzi szkoła podstawowa to wyniki uczniów przedstawiane są w postaci opisu ich osiągnięć. Ocena opisowa wskazuje mocne i słabe strony dziecka. Raport ten nie jest podobny do polskiego świadectwa, z którym uczeń kończy każdą klasę od 4 do 6. Raport ten wyszczególnia w syntetycznej formie dane dotyczące postępów ucznia z poszczególnych przedmiotów i zajęć stanowiących część szkolnego programu nauczania. U nas na poziomie SP stosuje się metodę opisową oceniania wyłącznie dla klas I-III, dla dzieci starszych przyjmuje się wachlarz ocen, od 1 (niedostatecznej) do 6 (celującej).

Na etapie secondary school Brytyjczycy przyznają oceny od 8 (najlepsza) do 1(uczeń nie zdaje). Z kolei etap czwarty, stage 4, kończący się GCSE prezentuje skalę ocen od A (najwyższa) do F (najniższa) oraz U (uczeń nie zdaje). Polska na poziomie gimnazjum dalej stosuje skalę ocen od 1 do 6.

W collegu skala ocen zostaje zawężona od A do F, przy czym F jest równoznaczne z oblaniem egzaminu i roku. Polska szkoła średnia ocenia niezmiennie od 1 do 6.

Zmiany następują u nas dopiero w przypadku szkolnictwa wyższego, kiedy oceny zostają zredukowane od 2(niezaliczone) do 5 (bardzo dobrze), ale występują również oceny połówkowe: 3,5; 4,5.

Podstawowy, obowiązkowy program nauczania

Obowiązkowe przedmioty nauczania określone w „Ogólnonarodowym programie nauczania” w Zjednoczonym Królestwie to: matematyka, język angielski, nauki ścisłe (fizyka i chemia), historia, geografia, technologia (informatyka i technika), muzyka, sztuka, wychowanie fizyczne, obywatelskie oraz w szkołach średnich język obcy.

Z kolei w Polsce przedmioty bazowe szczebla podstawowego i średniego nauczania są następujące: matematyka, fizyka, chemia, biologia, geografia, historia, język obcy, wychowanie fizyczne; pozostałe przedmioty są zależne od profilu obranej szkoły oraz klasy, do jakiej uczęszcza uczeń.

W obu krajach przestrzeganych jest 7 zasad kształcenia: systemowości, poglądowości, samodzielności, związku teorii z praktyką, efektywności, przystępności, indywidualizacji i uspołecznienia.

Kwalifikacje nauczycieli do pracy w systemie szkolnym

Jeżeli chodzi o Polskę, to w naszym systemie oświaty pracować mogą jedynie absolwenci studiów wyższych, którzy uzyskali tytuł magistra. Automatycznie zostają mianowani nauczycielami stażystami, którzy po odbyciu 9-cio miesięcznego stażu mogą starać się o przejście na wyższy poziom - nauczyciela kontraktowanego, następnie mianowanego, dyplomowanego, a w ostateczności honorowego profesora oświaty. Wysokość ich zarobków jest równoznaczna ze stopniem awansu.

Sprawa kwalifikacji nauczycieli przebiega trochę inaczej w Wielkij Brytanii. W szkołach podstawowych, nauczyciele są zazwyczaj absolwentami 3-letnich szkół pedagogicznych. Aby mógł uczyć w szkołach średnich potrzebuje dyplomu ukończenia cztero-letnich dowolnych studiów wyższych, oraz profilowane roczne studia podyplomowe, upoważniające do nauczania konkretnego przedmiotu. Po dwóch latach od rozpoczęcia pracy w szkole i po osiągnięciu pozytywnej oceny swojej pracy nauczyciel otrzymuje status nauczyciela kwalifikowanego. Układ uczeń - nauczyciel na wyspach brytyjskich określa się często mianem „edukacji wzajemnego zrozumienia”.

Podsumowanie

System szkolny Wielkiej Brytanii różni się zasadniczo od polskiego, choć w wielu aspektach również się pokrywają. Ogromnym minusem systemu brytyjskiego jest występowanie tzw. „ślepych uliczek edukacyjnych”, których uniknięcie wymaga decyzji o studiach już na poziomie secondary school. Z kolei wielkim niedopracowaniem naszego systemu jest zbytnie ujednolicenie oceniania, które nie zawsze przekłada się na wiedzę ucznia i niejako może negatywnie wpływać na jego orientację zawodową (uczeń słaby z polskiego, nie dostanie się na informatyczny profil liceum, a tym samym, utrudniony będzie miał start na studia). Tak czy owak, oba systemy sprawnie funkcjonują w swoich realiach, przynosząc liczne korzyści, a ich ciągle zmiany świadczą o elastyczności i perspektywicznym myśleniu, co jest niewątpliwie wielką zaletą.

Literatura:

1. Dziewulak Dobromir „Systemy szkolne Unii Europejskiej, wyd. Żak, Warszawa 1997;

2. Jasiński Z, Lewowicki T., „Kształcenie i doskonalenie nauczycieli pracujących w Europie Środkowej”, wyd. UO 1998, Opole 1998;

3. Kwieciński Z., Śliwerski B., „Pedagogika”, t.2, wyd. PWN, Warszawa 2004;

4. Pachociński R., „Zarys pedagogiki porównawczej”, wyd. IBE, Warszawa 1998;

5. Pomykało W. (red), Encyklopedia Pedagogiczna, wyd. PWN, Warszawa 1993;

6. Rabczuk W., Z problematyki pedagogiki porównawczej, wyd. IBE, Warszawa 1998;

7. Konstytucja RP;

8. Rozporządzenia i ustawy;

9. Internet

http://www.naric.org.uk

http://www.educationuk.org

http:// www.cambridge-efl.org

http://www.educationuk.org

http://www.hero.ac.uk.

http://www.britishcouncil.pl

http://www.ucosa.org.uk

http://www.teachernet.gov.uk

http://www.eurydice.org

http://www.scit.wlv.ac.uk

http://pl.wikipedia.org

http://www.forumakad.pl

Patrz: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wielka_Brytania_(wyspa)

Patrz: http://pl.wikipedia.org/wiki/Polska

Zobacz: Dz.U.. 1999, nr 12, poz 96

Patrz: Rabczuk W., Z problematyki pedagogiki porównawczej, wyd. IBE, Warszawa 1998, s.11-17

Za Rabczuk W., Z problematyki...op....cit, s.13

Patrz: Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika, t.2, wyd. PWN, Warszawa 2004, s.368

patrz Dziewulak D., Systemy szkolne Unii Europejskiej, wyd. Żak, Warszawa 1997, s.110

za Pomykało W. (red), Encyklopedia Pedagogiczna, wyd. PWN, Warszawa 1993, s.748

za Pomykało W. (red), Encyklopedia.... op....cit...s.747-748

patrz: Konstytucja RP z 1997, art. 70

za Dziewulak D. Systemy szkolne Unii Europejskiej, wyd. Żak, Warszawa 1997, s 112

za Dziewulak D. Systemy... op... cit., s.113

Patrz: www.ocr.org.uk;

Patrz: www.edexcel.org.uk;

przewodnik po uczelniach brytyjskich: www.scit.wlv.ac.uk lub www.cambridge-efl.org/support/dloads

Patrz: Okoń W., „Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej”, wyd. Żak, Warszawa 2003, s.167-191

o dokładnych warunkach awansu zawodowego nauczycieli w Polsce mówi:

-rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów „w sprawie uzyskiwania awansu zawodowego przez nauczycieli”, Dz.U. 2004, nr 260, poz.2593

-rozporządzenie PRM w sprawie „kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczyciela” Dz. U. 2000 nr 98, poz 1066

rozp. w sprawie „minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli”, Dz. U. 2005, nr 22, poz.18

za Malinowski L., http://www.forumakad.pl/archiwum/2004/04/13-za-edukacja_nauczycieli_w_europie.htm

9

---