KONCEPCJA CIAŁA W POLSKIM PERSONALIŹMIE KATOLICKIM

1. Po opublikowaniu rozważań poświęconych teologii ciała - Antropologia adekwatna ( Antropologia Daru) - poczyniono dość nowatorskie stwierdzenie, że ciało posiada własności sakralne - duchowe.

2. Poglądy Gogacza

• człowiek składa się z ciała i rozmnej duszy

• zastanawia się czy o tym, że jesteśmy osobą decyduje posiadanie ciała czy dlatego, że człowiek jest istotą rozumną ( dusza)

• zdecydował, że czynnikiem determinującym jest posiadanie duszy ( jest istotą rozumną i posiada duszę), bo zwierzęta też mają ciało

3. Poglądy Krąpca

• ciało nie zawiera wartości sakralnych

• człowieka rozpatrujemy w 2 kategoriach

1. jako natura biologiczna

2. jako duch

• ciało istnieje jako „jaźń” jest to centrum aktów fizjologicznych i psychicznych, akty te tworzą całościowy charakter jednostki ludzkiej

• mimo powyższego rozpatrując to centrum autor jest niekonsekwentny i traktuje je jako substancje duchową, nieśmiertelną czyli uważa, że dusza jest ważniejsza od ciała

• podkreśla że dusza jest nieśmiertelna a ciało odgrywa rolę podmiotowa w stosunku do duszy

• Krąpiec wzoruje się na poglądach Arystotelesa, Tomasza z Akwinu, Pannenberga

4. Poglądy Kalinowskiego

• o wartości moralnej człowieka decyduje jego każdy czyn względem ostatecznego dobra

• człowiek jest przede wszystkim osobą

• pełnia bytowa człowieka realizuje się dzięki osobowości

• natura człowieka potrzebuje doskonalenia, czuje potrzebe urzeczywistniania dobra

5. Poglądy Rodzińskiego

• sensem życia człowieka jest dążenie do połączenia z Bogiem

• popiera personalistyczną teorię prawa naturalnego ( równorzędność celu natury)

• natura to środek, bez którego osoba nie mogłaby tworzyć - nie tworzy wartości jest dla nich podłożem

• przyjmuje podział na nature i osobę , to natura decyduje o moralności

• Rodziński wzoruje się na poglądach Mouniera - osobe można opisac w 3 wymiarach

1. powołanie

2. ucieleśnienie

3. połączenie

• oprócz tego wzoruje się na JPII oraz Styczniu

6. Poglądy Stycznia

• również głosi personalistyczną teorie człowieka ( w końcu lat 70 - tych, potem zmienił się pod wpływem teologii ciała JPII)

• uważał, że najważniejszą właściwością człowieka jest jego godność osobowa, które stanowi pierwotne źródło moralności

7. Poglądy Ślipki

• czlowiek składa się z duszy, ciała, władzy i ich podstawowych relacji

• człowiek posiada naturę rozumną

• człowiek najlepiej realizuje się doskonaląc osobe w procesie dążenia do celu ostatecznego

• aby poznac człowieka nie wystarczy poznac jego zewnętrznej natury ale także duszę. Całość tworzy byt psychofizyczny

8. Poglądy K. Wojtyły

I Okres - poglądy personalistyczne - zajmował się problematyką wspólnoty ludzi, uczestniczenia w realizowaniu wspólnego dobra

II Okres - stworzył teologię ciała

• okres personalistyczny - prace filozoficzno - etyczne: uważał, że osoba ujawnia się w czyni, osoba pobudza czyn bo sama się w nich realizuje.

• Osobę tworzy: ktos ( osoba, która decyduje o swoim ciele, własne decyzje) i coś ( byt cielesno - duchowy )

• Podaje źródła moralności

1. wewnętrzne - przezycia, kontakty z inymi ludźmi - kontekst horyzontalny

2. wewnętrzne?? - doświadczenie w porównaniu z wartościami objawionymi przez Boga - kontekst wertykalny

9. Ogólne poglądy personalistów

• człowiek jest jednością psychofizyczną

• natura ludzka to pojęcia o charakterze metafizycznym

• moralność zależy od osoby i Boga oraz od współdziałania osoby i ciała

• personaliści nie potępiają ciała, ale uważają, że nie może być ono źródłem moralności

• obecnie antropologia katolicka dowartościowała ciało - dostrzega w nim xródło powinności moralnych i jest to tzw. ANTROPOLOGIA ADEKWATNA

JURGEN MOLTMANN - NEGACJA NADRZĘDNOŚCI DUSZY NAD CIAŁEM

1. Moltman chce doprowadzić wszystkich do pokoju i pojednania z naturą za pomocą rozpoznania Boga obecnego w stworzeniu poprzez Ducha Świętego, ponieważ Duch Św. jest obecny we wszystkich stworzonych bytach

2. Odzruca panowanie duszy nad Ciałem

3. Uważa, że ludzkie ciało nie może być postrzegane jako niższa forma bytuw stosunku do duszy, cialesność bowiem jest także najważniejzym celem człowieka.

4. Moltman jest jednym z wielu przedstawicieli nurtu odbiblijnego, dowartościowującego ludzkie ciało. Jego poglądy są szczytowym osiągnięciem nurtu biblijnego w protestantyźmie

5. Wg Moltmana człowiek istnieje i jest istotny tylko ze względu na relacje Boga i jego oczekiwania, nadzieje i obietnice jakie czyni.

6. Człowiek jest postrzegany behawioralnie, czyli tak jak może obserwować jego zachowenie zewnętrzne każdy. Nie są ważne jego rozterki wewnetrzne tylko jego zachowanie.

7. Uważa, że zarówno dusza jaki i ciało podobnie jak wszystkie inne byty są przenikane, odżywiane i formowane przez stwórczego Ducha. Zatem człowiek a nie tylko ciało jest świątynią Ducha.

8. Człowiek spełnia się w relacjach miedzyludzkich, w społeczeństwie, w korespondencji z innymi żyjącymi istotami. Dbając o swoje ciało, o dusze o zdrowie psychioczne i połeczne zabiego tez o Ducha.

9. Niezależnie jak bardzo dowartościowano by w katolicyzmie i prawosławiu ciało ludzkie, to jednak ze względu na nieśmiertelność duszy jej własnie przyznana jest wyższość nad przemijającym ciałem. Po czym zostaje po zmartwychwstaniu do duszy dołączone jest ciało materialne i niematerialne bo już nieprzemijające wiecznie.

10. Jezus nie umiera w sposób całkowity. Umiera umęczenie, uśmiercono ciało ale żyje boska jaźń, decydująca o zmartwychwstaniu.

11. Za koncepcją nieśmiertelności idzie wyższość duszy nad ciałem i własnie to głosi się w wyznaniach chrześcijańskich poza protestantyzmem

RENE GIRARD - GENEZA RELIGII I KULTURY

1. Girard uważa, że życie społeczne , instytucje mają swoje źródło w religii, którą stworzył człowiek i że religia tłumaczy porządek społeczny

2. W swojej skiążce wysunął tezę, iż nowoczesny człowiek zachodu jest ambitny, lecz niezadowolony z siebie i jednocześnie próżny. Człowiek prózny nie jest w stajnie porządac sam z siebie, toteż przedmiot pożądania musi wyznaczyc mu ktoś trzeci. Pożądanie takie powstało w układnie pożądający - pośrednik - przedmiot pożądania

3. Girard rozróżnia kilka rodzajów pożądania. Jednym z nich jest porządanie trójstronne. Polega ono na tym, iż aby człowiek pożądał jakiegoś obiektu wystarczy go przekonać, że obiekt ten jest już pożądany prze kogoś trzeciego z kim wiąże się pewien prestiż.

4. Pożądanie metafizyczne dotyczy sfer seksualnych, ale nie tylko na poziomie biologicznym, przekracza bowiem sferę libido i dotyczy sacrum religii i kultury.

5. Girard uważa, że na zachowanie człowieka i jego postawy wobec innych ludzi ma mimesis ( rywalizacja, pożądanie). Takie mimetyczne skłonności wywołuja chec bycia lepszym, pobudzają do współzawodnictwa, wywołują chęć zdobycia obiektu pożądania. Zachowania te dotyczą pojedyńczego człowieka jak i całych grup ludzi. Oddziałuja one na całe społeczeństwa i jednocześnie stymuluja mimesis negatywny. Wywołują gwałt, przemoc i niesprawiedliwość. Powstaje przez to krąg gwałtów i przemocy, w których uczestniczą jednostki i społeczności.

6. Dużą rolę w niwelowaniu negatywnych skutków mimesis odgrywają różnego rodzaju zakazy i nakazy moralne. Sfera sacrum osłabia siłę nienawiści i zbrodni rozpętanej przez pożądanie człoewieka.

7. Przyczyna konfliktów wynikających z mimesis, stanowi źródło zakazów i rytuałów oraz organizacji wszystkich systemów religijnych. Zakazy sa pierwszym a rytuały drugim zjawiskiem niezbędnym do ustanowienia religii..

8. Girard przedstawia także mechanizm kozła ofiarnego. Jest to skłonność do obciążania winą za wszystkie przeciwności losu, nieszczęścia. Złożenie kozła ofiarnego jest efektem zaślepienia, histerii i strachu. Podawaniu na kozła ofirnego sprzyjał fakt, że ludzie mają skłonność do obciążania winą za przeciwności losu kogokolwiek, tylko nie samych siebie.

9. Wg Girarda powstanie religii wynika z podwójnej przemiany, tj. przemiany w agresję, a następnie w pojednanie. Kozioł ofoiarny wpływa na osłabienie agresji rozbudzonej w wyniku kryzysu społecznego.

W trakcie przemiany wytwarza się „mechanizm załozycielski” religijnego ładu społecznego. Girard dzieli go na 5 etapów:

• kryzys mimetyczny

• przerzucenie agresji na „ofiary zastępcze”

• śmierć kozła ofiarnego

• uspokojenie

• sakralizacja - stanowi zalążek i fundament wszelkich religii. Jako przykład można podac mękę J Christ'a

10. Girard analizuje fragmenty Ewangelii ( Męka, ścięcie Jana Chrzciciela, zaparcie się Piotra) ukazuje, że każdy nowy porządek religijny wyłania się z gwałtu. Mechanizm nowego ładu zawiera usunięcie gwałtu przez gwałt o charakterze rytualnym.

BÓG I AFIRMACJA CZYLI O PEWNOŚCI ISTNIENIA BOGA

Wiara jest pełniejsza wtedy, gdy korepondencja między założycielami religii i wyznawcami jest nieprzerwana w swej ciągłości.

O wartości typu wiary nie świadczy w gruncie rzeczy bezpośrednia korespondencja między depozytem (ksiegami itp.), a wyznawcami, lecz samo przeżycie i potrzeba doświadczania Boga.

M. Buber

2 TYPY WIARY

mam do kogoś zaufanie , nie mogąc go uzasadnić uznają za

chociaż nie mogę tego uzasadnić prawdziwy pewnien stan rzeczy

Ja- Ty Ja - To

(człowiek - Bóg) ( człowiek - boska prawda)

zawiązek charakterystyczny dla związek charakterystyczny dla

judaizmu chrześcijaństwa

przezycie oparte na oddaniu się Bogu prawda to trzeci z przekazów Pawła

z Tarsu tj. doktryna wiary

nie ma dialogu człowieka z Bogiem

wg Bubera pewniejsza jest religia żydowska, bo jest bardziej bezpośrednia

głosi też, że Jezus jest wybitnym przedstawicielem etyki skupionego na samym sobie judaizmu. Buber stwierdza również, że Paweł z Tarsu jest własciwym twórcą nowej religii, która zerwała z założeniami Starego Testamentu, kulturą judaistyczną i poglądami Jezusa.

Buber proponuje:

• nowe odczytanie tekstów skryptystycznych

• sympatię ortodoksyjnego Żyda wobec Jezusa

• Pawła z Tarsu traktować jako twórce nowej wiary

• różnicuje stosunek wiary judaistycznej i chrześcijańskiej do Boga

Nieustanne tropienie śladów Boga

Levinas - potwierdza wyższość wiary żydowskiej nad chrześcijańską. Koncentruje swoje refleksje na Bogu. Interesują go nawiedzenie i przeżycie bliskości Boga.

Wypowiedź o Bogu wzmacnia w istocie argumentacje antropologiczną.

Tropi ślady Boga nie w faktach historycznych, nie w świętych księgach i depozytach wiary, lecz we własnej myśli.

Tezy Levinasa podważają refleksje o 2 religiach, kładą kres sugestiom o wyższości jednej religii nad drugą.

Dialektyka istnienia Boga

Wg Marcela wiara jako przezycie antropologiczne nie jest adekwatnym argumentem uzasadniającym istnienie Boga.

2 SPOSOBY ISTNIENIA BOGA

Sposób empiryczny Bóg może być postrzegany tylko

nie postrzegamy go w doświadczeniu w formie myśli o nim.Nie ma istnienia realnego

Wg Wusta - brak pewności co do istnienia Boga bierze się z jego przybliżenia i oddalenia. Stąd wynika napięcie psychiczne.

PROTESTANTYZM WOBEC CIAŁA LUDZKIEGO

Dostepne jest stosunkowo niewiele opracowań. Są na ogół nieaktualne i funkcjonują od z górą stu lat. W dziedzinie antropologii rozważania o człowieku mają tu zupełnie inny wydźwięk niż w myśli katolickiej.

W renesansie zaczęto bardziej niż w średniowieczu podkreślać wartość ciała ludzkiego. Franciszek Salezy wskazywał, że ciało ludzkie jest bytem przeznaczonym do zbawienia, że nie należy powołując się na domniemane założenia i cele grzechu pierworodnego dążyć do umartwiania ciała..

Luteranizm także przejawiał pozytywny stosunek do ciała ludzkiego, reforma Lutra występowała przeciwko ascetyzmowi i akceptowała wartości ciała. Przeciwstawne tendencje wystąpiły w rucu purytańskim - Kosciele anglikańskim, w Kościołach protestanckich Ameryki Północnej oraz u kwakrów( występowali przeciwko marnościom tego świata)

Tendencje jeszcze bardziej przeciwstawne ujawniły się w pietystycznych praktykach religijnych . Odstąpiono od formuły własciwej dotąd protestantyzmowi „Wiara usprawiedliwia bez uczynków”. Wiara pietystyczna nie była tak rygorystyczna jak inne. Wskazywała aby powstrzymywac się od tańców, uczęszczania na widowiska, czytania powieści świeckich, gry w karty, alko ( marności tego świata) jednakże nie nakazywała umartwiania swojego ciała.

XIX PROTESTANTYZM WOBEC PROBLEMATYKI CIAŁA

Myśl protestancka przeżywała swój rozkwit w XIX w. wyodrebniono wówczas nowe dziedziny i metody badań. Protestantyzm napawał się wolnością i autonomią. Filozofię można było uprawiac w sposób nieskrępowany a wykładowcy uniwersyteccy byli częstokroć ludźmi świeckimi, niewierzącymi. Myśl w tym czasie zdominowały poglądy Schleirmachera i Ritschla.

Schleirmacher wskazywał, że człowiek może osiągnąć szczęście tylko przez rozwój duchowy, że należy rozwijać duszę, w przeciwieństwie do natury ciała. Tylko to umożliwi zbliżenie się do Boga.

Ritschl wyrażał przekonanie o wielkim znaczeniu kultury i postepukultury chrześcijańskiej w urzeczywistnieniu ludzkiego ideału życiowego. Twierdził, że człowiek nowoczesny chce żyć rozumnie i chcrześcijaństwo jest mu w tym sprzymierzeńcem i potwierdzeniem. Występował również przeciwko koncepcjom ascetycznym ( był w opozycji do Schleirmachera)

PROBLEMATYKA CIAŁA WE WSPÓŁCZESNEJ MYŚLI PROSTESTANCKIEJ

K. Barth - nie ma podobieństw między Bogiem, człowiekiem i całym stworzeniem (nie sposób zrozumiec Boga). Punktem wyjścia jest sam Bóg. Bóg nie chce zła i dlatego wybór zła przez człowieka jest grzechem. Źródłem zła nie jest ciało, wynika ono z wolnego wyboru, zatem z aktu wolicjonalnego duszy. Występuje również przeciwko immortalności.

Brunner - śmierć człowieka jest jego śmiercią w calosci ( bariera biologiczna dotyczy zarówno duszy jak i ciała) a zmartwychwstanie jest początkiem nowego życia w Chrystusie

Bultmann - przystąpił dodemitologizacji Nowego Testamentu za pomoca interpretacji egzystencjalnej ( co autor miał na myśli nie rozkminiłem) wskazywał on bowiem że współczesny człowiek nie może zrozumiec mitycznego sensu dualizmu atropologicznego, pojmujac siebie jako istotę jednolitą.

Cullmann - zagadnienie „nieśmiertelnośc duszy albo zmartwychwstanie ciał”. Podważał teorie niesmiertelności duszy. Zmartwychwstanie rozumiane jako początek istnienia zarówno ciała jak i duszy powoduje, ze traca sens wszelkie koncepcje o stanie pośrednim, stanowiącym pomost pomiędzy końcem istnienia a zmartwychwstaniem. Nie ma bezpośredniej transformacji każdego zmarłego ciała w ciało zmartwychwstałe.

Współcześni protestanci twierdzą, że zmartwychwstanie przysługuje tylko Bogu, nie obejmuje ludzkiej duszy.

Cullmann 3 POWODY NA PORZUCENIE EWANGELII:

1. Koncepcja boskości Boga, który sam, jeden jest nieśmiertelny

2. Pojęcie grzechu, który rodzi się nie w ciele lecz w duszy co prowadzi do jej śmiertelności

3. Nieodzowności psychosomatycznej jedności ludzkiego bytu.

Tylko przekonanie o całkowitej śmierci człowieka wzmaga wiarę. Wiara ta opiera się na obietnicy Boga ( jako przykład mamy J. Ch, który przełamał nieśmiertelność)

W KIERUNKU ANTROPOLOGII INTEGRALNEJ

Pannenberg - wskazuje na różnice między człowiekiem a zwierzeciem aby nie utorzsamiać go tylko z cielesnością.Człowiek może kształtować środowisko a zwierze nie. Zwierze kieruje się wyłącznie popędliwością człowiek ku czemus nieskończonemu ( BÓG) Dowodzi też że człowiek jest całkowicie bytem śmiertelnym, tak w sensie duchowym jak i materialnym.Twierdzi również że należy darzyć ciało zaufaniem

Rogemer - Każda próba scharakteryzowania człowieka poprzez wskazanie i okreslenie zasadniczej różnicy między podmiotem ludzkim a zwierzęciem musi zakończyc się niepowodzeniem

---