Zdarzenia w śwetle prawa mogą być obojętne, lub wywoływać określone skutki prawne (zdarzenia prawne)
Zdarzenia prawne zależne od ludzkiej to działania
Czynność prawna- oświadczenie woli zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych.
Czynności
formalne- oświadczenie woli musiało być złożone w ściśle określonej formie. Do ważności wymagały wypowiedzenia określonych słów, dokonania symbolicznych gestów, powołania świadków.
nieformalne
Czynności
jednostronne- wystarczy oświadczenie woli jednej ze stron
dwustronne- zgodne oświadczenie woli dwóch stron (stypulacja, kupno-sprzedaż, pożyczka), wszystkie umowy (jednostronnie zobowiązujący, dwustronnie zobowiązujący)
Czynności
inter vivos
mortis causa (skutki czynności następują dopiero z chwilą śmierci osoby dokonującej czynność np.legat)
Czynność
rozporządzająca- bezpośrednia, natchmiastowa zmiana w majątku osoby dokonującej czynności
zobowiązujące- rodzą zobowiązania do dokonania w przyszłości czynności rozporządzającej (kupno- sprzedaż, bo nie przenosiła prawa własności)
Czynności
odpłatne- na ich podstawie obie strony uzyskują wzajemne korzyści majątkowe
nieodpłatne- jedna ze stron czynności odnosi korzyści majątkowe np. darowizna
Czynności
kazualne- ważność uzależniona jest od istnienia przyczyny ich dokonania (causa), czli celu gospodarczego, chronionego przez prawo, odzwierciedlającego istotę gospodarczą danej czynności prawnej np. kupujący płaci cenę, aby otrzymać towar (causa), bo jest przekonany, że kupuje okazyjnie tanio (pobudka) Jeżeli okaże się, że causa nie istnieje lub jest niezgodna z prawem czynność kazualna jest nieważna.
abstrakcyjne (oderwane)- ważne niezależnie od istnienia causa. Czynności formalne. Ich zaskarżalność zależała jedynie od dochowania właściwej dla danej czynności formy np. stypulacja,
Czynności fiducjarne (powiernicze)
Oparte na fides (zaufaniu) Strony przenosząc za pomocą mancipatio lub in iure cessio własność dodawały do tej czynności zastrzeżenie, iż nabywca zachowa się w określony sposób w stosunku do nabytej rzeczy, prawa czy osoby np. przeniesie prawo własności na inną osobę lub z powrotem na zbywcę
Essentalia negotti- istotne elementy czynności prawnej.
Naturalia negotii- wynikają z zasad słusznego, sprawiedliwego obrotu prawnego.
Accidentalia negotii- dodatkowe postanowienia
- warunek (condictio)
-termin (dies)
-polecenie (modus)
Warunek
Zdarzenie przyszłe i niepewne, od którego zależy skuteczność czynności prawnej. W przypadku dodania warunku niemożliwego do spełnienia początkowo uważano czynność za nieważną. Dopiero pod wpływem szkoły sabiniańskiej zaczęto przyjmować przy rozporządzeniach ostatniej woli taki warunek za niedodany. Warunkami niemożliwymi do spełnienia były też warunki sprzeczne z prawem lub o niemoralnej treści).
Warunki
zawieszające (skutki czynności prawnej powstają dopiero po ziszczeniu przyszłego niepewnego zdarzenia np. otrzymasz podarek, jeśli szczęśliwie powrócisz z podróży morskiej
rozwiązując (czynność prawna jest od razu skuteczna, ale jej skuteczność ustaje po spełnieniu się przyszłego, niepewnego zdarzenia np. możesz korzystać z pracy niewolnika, dopóki moja córka nie wyjdzie za mąż. Nie można go było dodać do ustanowienia dziedzica)
Warunki
potestatywne (spełnienie się tego przyszłego niepewnego zdarzenia zależy od woli warunkowo uprawnionego np. dostaniesz pierścień, jeśli pojedziesz do Rzymu
kazualne (przypadkowe, gdy spełnienie przyszłego niepewnego zdarzenia nie zależy w ogóle od woli warunkowo uprawnionego np. będziesz korzystał z pracy mojego niewolnika, jeśli wybuchnie zaraza)
mieszane (częściowo zależne, częściowo nie np. dostaniesz dom, jeśli się ożenisz
Warunki
dodatnie (zmiana dotychczasowego stanu rzeczy)
ujemne (utrzymanie dotychczasowego stanu rzeczy np. dostaniesz niewolnika, jeśli nie wyjdziesz za mąż)
Termin- zdanie przyszłe, ale zawsze pewne.
Termin
zawieszający (powstanie skutków czynności prawnej osunięte jest w czasie do momentu spełnienia się tego pewnego, przyszłego zdarzenia
rozwiązujący- skuteczność czynności prawnej ustaje po upływie tego terminu)
Termin może być określony albo kalendarzową datą, albo przyszłym pewnym zdarzeniem (np. opad śniegu, śmierć osoby)
Polecenie
Nakłada obowiązek określonego zachowania się np. wyzwolenia niewolnika. Dodawany do czynności nieodpłatnych tj. darowizna, rozporządzenie ostatniej woli i nie powodował ograniczenia skuteczności czynności prawnej. Niewypełnienie polecenia przez osobę odnoszącą korzyści nie powodowało ustania skuteczności takiej czynności, było traktoowane jako obowiązek moralny.
Mo