Profilaktyka zagrożeń terrorystycznych w Polsce
W państwie demokratycznym same tylko służby i instytucje odpowiedzialne za bezpieczeństwo wewnętrzne i porządek publiczny (nawet najlepiej działające) nie są w stanie w pełni skutecznie przeciwdziałać wyzwaniom i zagrożeniom terrorystycznym. Istotną rolę w tym względzie ma współdziałanie i czujność społeczeństwa. Jak ważne ma to znaczenie, świadczyć może fakt, iż około 80 % zamachów terrorystycznych w Izraelu jest udaremnianych dzięki wcześniejszym sygnałom pochodzącym od obywateli, którzy zauważyli coś niepokojącego, np. pozostawioną bez opieki walizkę. Do popularyzacji bezpiecznych zachowań i prewencji antyterrorystycznej w istotny sposób przyczynić się też mogą mass media, budując świadomość obywateli w tym zakresie.
Wśród przykładów rzeczywistych sytuacji, w których podejrzenia i spostrzeżenia obywateli mogłyby zapobiec tragedii należą m.in.:
— Wracamy do domu z pracy metrem. Na peronie czujemy wyraźny zapach migdałów. To zapewne jakaś akcja reklamowa nowych kosmetyków. Czemu tylko nie widać nigdzie żadnych akwizytorów? Poza tym podobno cyjanek pachnie migdałami. Może zaufać swojemu bólowi głowy i powiadomić kogoś o swoich wątpliwościach? 20.03.1995 Japonia. Sekta Najwyższa Prawda rozpyla w metrze w Tokio sarin, bojowy środek chemiczny. Umiera 12 osób, ok. 5000 uległo zatruciu.
— Jedziemy w lecie autobusem. Jest bardzo gorąco. Koszulka z krótkim rękawem wydaje się być zbędnym okryciem. Na jednym z przystanków wsiada człowiek, który wyraźnie usiłuje zapomnieć o temperaturze. Jest ubrany w obszerną kurtkę, zbyt dużą na niego, ale nie wiszącą na nim, gdyż coś pod spodem ma. Mimo, że pot cieknie z niego on wcale nie zamierza jej zdejmować. Bardzo dziwne, może nawet za bardzo? 25.02.1996 Izrael. W wyniku eksplozji bomby w autobusie, zdetonowanej przez jednego z pasażerów śmierć ponosi 26 osób.
— Przyjeżdżamy jak co dzień do pracy. Parkujemy na podziemnym parkingu pod biurowcem. Nasze zaciekawienie budzi zaparkowana tam duża ciężarówka wyładowana nawozem sztucznym. Widok raczej niecodzienny. Tłumaczenie sobie tego faktu zajęłoby więcej czasu, niż powiadomienie o tym np. policji. Bo co tyle nawozu robi w takim miejscu? 19.04.1995 Stany Zjednoczone. Były amerykański żołnierz wysadza w powietrze budynek rządowy w Oklahoma City wykorzystując do wykonania ładunku wybuchowego nawóz. Ginie 168 osób.
— Jesteśmy na dużej imprezie charytatywnej. Uroczystość ma uświetnić swoją obecnością sam prezydent. Po części oficjalnej ma się odbyć koncert. Wszyscy są podekscytowani, ale jeden pan szczególnie. Ciągle pyta, czy prezydent już przyjechał i którędy będzie wchodził. Na dodatek cały czas coś dyskretnie stara się ukryć pod marynarką. Być może to łowca autografów, ale lepiej niech to sprawdzi np. funkcjonariusz ochrony. 4.11.1995 Izrael. Prawicowy ekstremista Igal Amir strzela do premiera Icchaka Rabina, premier umiera.
— Jak w każdy weekend robimy zakupy w hipermarkecie. Po bieganiu między półkami siadamy, żeby odpocząć w jednej z kawiarni. Popijając kawę zwracamy naszą uwagę na człowieka, który od dłuższego czasu nie wie, co z sobą zrobić. W środku jest ciepło, a on ubrany w puchówkę chodzi tam i z powrotem wyraźnie podekscytowany. Nie kupuje, nie czeka, nie szuka tylko obserwuje i przechodzi tam, gdzie jest więcej osób. Zachowuje się naprawdę dziwnie. Może zwrócić na niego uwagę ochrony sklepu. Może zabłądził, może to kieszonkowiec, a może jeszcze coś gorszego. 11.10.2002 Finlandia. 7 osób ginie, a 80 zostaje rannych w wyniku wybuchu bomby w centrum handlowym Myyrmanni w Vantaa koło Helsinek. Za zamach odpowiedzialny jest jeden człowiek, który zginął w wybuchu.
— Wychodzimy z psem na wieczorny spacer. Przechodząc koło jednej z klatek wejściowych dostrzegamy człowieka, który wnosi do piwnicy jakieś ciężkie worki. Może któryś z sąsiadów kupił węgiel lub ziemniaki? Tylko, że ten ktoś to nie sąsiad, sąsiada nie widać, a obcy wnosi te worki do sąsiada piwnicy. Czy nie lepiej to sprawdzić? 9.10.1999 Rosja. W wybuchu bomby w bloku mieszkalnym w Moskwie giną 94 osoby, rannych jest 200.
Skuteczne przeciwdziałanie potencjalnym - jak na razie - zagrożeniom terrorystycznym wymaga też szerszego włączenia się resortów, instytucji i firm, których działalność nie związana jest wprost z bezpieczeństwem państwa. Wymaga tego skala problemów, jak też nieprzewidywalność działań terrorystów. Celem ataków mogą być np. imprezy masowe (koncerty muzyczne). Dlatego też przy ich planowaniu organizatorzy muszą uwzględniać również czynniki ryzyka dokonania zamachów i podjąć stosowne kroki minimalizujące te zagrożenia.
W dobie przepływu na olbrzymią skalę towarów, inaczej trzeba spojrzeć też na bezpieczeństwo przesyłek kontenerowych. Wysoka anonimowość tych transportów powoduje, że mogą one zostać wykorzystane przez terrorystów do przesyłania substancji trujących, ładunków wybuchowych, czy śmieci radioaktywnych. Dzięki ustawieniu odpowiednich urządzeń programujących, eksplozja konteneru może nastąpić wiele tysięcy kilometrów od miejsca nadania (np. w porcie w Gdyni). Uwolnienie materiałów znajdujących się w kontenerach może doprowadzić do skażenia środowiska naturalnego na ogromną skalę i wywołać panikę wśród ludności cywilnej. Ważna pozostaje także sprawa zapewnienia bezpieczeństwa na parkingach podziemnych, czy uniemożliwienia lub ograniczenia używania opakowań szklanych (butelek z alkoholem i łatwopalnymi substancjami) na pokładach samolotów.