Emisja głosu, Wykład 4, M. Jurewicz, 03.11.2010
Aparat fonacyjny
część głosotwórcza
Krtań jest właściwym narządem fonacji. To narząd chrzęstno - włóknisto - mięśniowy umiejscowiony w przedniej części szyi między gardłem a tchawicą.
Położenie krtani zależy od płci oraz wieku. U dzieci oraz kobiet znajduje się ona wyżej niż u dorosłego mężczyzny.
Wielkość krtani jest cechą osobniczą - zależy od długości ciała i wieku danego osobnika; średnio ma ona około 4 - 6 cm długości.
W okresie dojrzewania płciowego rozpoczyna się silniejszy rozwój krtani:
u kobiet wzrastanie odbywa się równomiernie i powoli,
u mężczyzn przyrost wielkości jest znacznie większy i szybszy, dlatego krtań męska jest większa od kobiecej
Krtań jest bardzo ruchliwym narządem. Jej ruchy związane są z ruchem żuchwy języka oraz podniebienia miękkiego. Zmiany kształtu i położenia tych narządów wpływają na barwę i artykulację.
Szkielet chrzęstny krtani
Chrząstka tarczowata:
zbudowana z tkanki chrzęstnej, tworzy frontową część krtani.
Stanowią je dwie symetrycznie położone blaszki, które w tylnej części tworzą kąt rozwarty.
Z przodu widoczna jest, zwłaszcza u mężczyzn, wyniosłość krtaniowa tej chrząstki - tzw. „ jabłko Adama”.
Do wewnętrznej powierzchni wyniosłości krtaniowej przyczepione są struny głosowe.
Chrząstka ta, wraz z chrząstką pierścieniową osłania krtań x przodu i z boku.
Chrząstka pierścieniowa:
położona jest poniżej chrząstki tarczowatej, bezpośrednio nad tchawicą.
Zbudowana jest również z tkanki chrzęstnej.
Jest mniejsza, ale grubsza i mocniejsza od chrząstki tarczowej.
Ma kształt pierścienia obejmującego całą krtań, stanowi jej podstawę, osłania ją i zapobiega jej zapadaniu się.
Nagłośnia
pełni funkcję ochronną - podczas połykania przechyla się ku tyłowi, zakrywa wylot krtani i zapobiega wpadaniu do niej pokarmów lub płynów ( ześlizgują się one ponad nagłośnią do przełyku).
W czasie mowy, śpiewu, krzyku, szeptu czy podczas spokojnego oddychania unosi się ku górze i otwiera krtań, umożliwia swobodny przepływ powietrza. Bierze także udział w ruchach wykrztuśnych i kaszlu.
Niewielkich rozmiarów parzyste chrząstki nalewkowate, umiejscowione symetrycznie na górnym brzegu chrząstki pierścieniowej, mają kształt piramidy.
Chrząstki te są najbardziej ruchliwą częścią krtani, która poddaje się działaniu mięśni obracających i przechylających je na różne sposoby ( wykonują ruchy obrotowe do wewnątrz i na zewnątrz w stosunku do światła krtani, mogą przechylać się w różnych kierunkach).
Dzięki ich małym rozmiarom możliwe jest szybkie przywodzenie i odwodzenie wiązadeł głosowych oraz zmiany kształtu głośni.
Fałdy głosowe
w jamie krtani znajdują się dwie pary fałdów poprzecznych rozciągających się od przodu ku tyłowi. Są to fałdy głosowe - elementy zdolne do drgań, ułożone piętrowo.
Stanowią one najważniejszy element narządu głosowego.
Wyżej znajdują się przedsionkowe - rzekome lub inaczej fałszywe fałdy głosowe, niżej zaś właściwe fałdy ( wiązadła, struny ) głosowe.
Fałdy przedsionkowe nie uczestniczą w fonacji, ale mogą zastępczo drgać w przypadku niedostatecznej pracy fałdów prawdziwych; taki głos jest jednak ochrypły.