Rozwojówka Ćw.7 Danuta Soboczyńska ,, Macierzyństwo: wartości i dylematy”
(wodolejstwo)
Macierzyństwo w polskiej refleksji humanistycznej.
Macierzyństwo nie stało się do tej pory przedmiotem pogłębionej refleksji egzystencjalnej, antropologii filozoficznej ani nawet tzw. moralistyka.
Wyjątek podkreślający regułę-,, Druga płeć” S. de Beavoir
W Polsce jedynie Kotarbiński rozważał zagadnienia miłości i wierności małżeńskiej oraz odpowiedzialnego rodzicielstwa.
Rola Matki Polki - tradycja szlachecka i kultura katolicka.
M. Monczka- Ciechomska dzieli obraz Matki Polki na 2 aspekty:
Idealizujący-rodzicielka, pełna dobroci itd.
Tragiczny -poświęca dzieci dla wolności kraju
OKRES MIĘDZYWOJENNY
Boy- Żeleński założył Towarzystwo Świadomego Macierzyństwa i charytatywną organizację na rzecz dzieci ubogich ,,Kropla Mleka”.
Literatura: opis porodu, kształtowanie się więzi między matką i dzieckiem u Kuncewiczowej ,, Przymierze z dzieckiem”
OKRES POWOJENNY
Towarzystwo Planowania Rodziny (obecnie Towarzystwo Rozwoju Rodziny).
Socjopolityka- tworzono różne modele rodziny 2+2, 2+3, obecnie 2+n(n>3)
Macierzyństwo w perspektywie globalnej.
Macierzyństwo ma fundamentalne znaczenie biospołeczne (utrwalanie gatunku). Jest ostoją biologicznego trwania ludzkości.
FILOZOFIA:
Hugo Dingler- niem., za główną kategorię swojej etyki uznał zachowanie (przetrwanie) ludzkości- Dauerhaltung = cel nadrzędny wszelkich poczynań ludzkich. W tej perspektywie macierzyństwo (rodzicielstwo) wartością autoteliczną.
Funkcje macierzyńskie uważać można za rodzaj odpowiedzialnej służby wobec rodzaju ludzkiego.
Pełnienie roli matki nobilituje kobietę, bo rodząc dziecko realizuje,, interes” genetyczny.
Ekofeminizm- ruch o programie w dwóch częściach:
Część krytyczna- przeciwko męskiej dominacji zarówno nad kobietami i dziećmi, jak i nad przyrodą.
Część pozytywna- zawiera zalecenia badań nad kompleksową ochroną, regeneracją i ,,odtruwaniem” środowiska, racjonalną z ekologicznego punktu widzenia żywności, organizacją prac domowych i utylizacją odpadków. Szczególnie dbają o zdrowie kobiety w czasie ciąży, porodu i połogu, karmienia niemowlęcia. Ważna część ich programu- propagowanie zdrowej żywności, naturalnego porodu i karmienia.
Kobiety są głównymi opiekunkami, wychowawczyniami i nauczycielkami dzieci, macierzyństwo staje się również ostoją podstawowych wartości duchowych związanych z ludzką cywilizacją i kulturą. Wobec tego autorka opowiada się za macierzyństwem jako wartością autoteliczną.
Stawia jednak pytanie: Czy można jego znaczenie absolutyzować, tak dalece, aby przybrało ono postać imperatywu, obowiązku kobiety wobec rodzaju ludzkiego i społeczeństwa, lub powinności wobec męża?
Macierzyństwo w indywidualnej perspektywie życia
W wymiarze osobowym macierzyństwo (rodzicielstwo) postrzegane bywa jako przedmiot świadomego wyboru i hierarchizowane w skali innych celów i wartości mogących być przedmiotem życiowego wyboru.
Postawa (orientacja) afirmatywna - zatracenie w ,,macierzyństwie”, ,,zakochanie w dziecku”. Kobiety o słabo rozwiniętej osobowości , o niesprecyzowanych planach życiowych korzystają po prostu z oferty natury.
Metamorfoza poprzez dziecko- kobieta dzięki dziecku odkrywa własną tożsamość.
Postaw afirmująca manifestuje się jako silny instynkt macierzyński u kobiet samotnych.
Postawa negująca wartość macierzyństwa rzadziej ma charakter totalny.
Kobiety takie mogą mieć do własnej płodności stosunek obojętny, niechętny lub wrogi.
Seks z antykoncepcją
Metoda odcinania płodności- sterylizacja kobiet rzadziej mężczyzn; wykształceni rzadziej ją stosują
Ciąża wbrew woli kobiety - gwałt zadany ich wolności i podmiotowości. Podejmowane próby autoaborcji. A jak urodzą, to uczucia obojętne wobec dziecka, porzucenie lub nawet dzieciobójstwo. Dzieci niechciane częstym obiektem maltretowania w rodzinie.
Współcześnie rośnie grupa kobiet( par) rezygnujących z macierzyństwa na rzecz wartości postrzeganych jako wyższe (naukowych, artystycznych, literackich itp.).
Rośnie też liczba kobiet wybierających samorealizację poprzez macierzyństwo samotne. Wskazuje to na wzrost procesów emancypacyjnych wśród kobiet i na rosnący kryzys zaufania do mężczyzny jako,, głowy” rodziny, żywiciela, opiekuna.
4. Biologiczny i somatyczny wymiar macierzyństwa
Macierzyństwo ściślej uwikłane jest w biologie niż ojcostwo.
Jest w ogromnej mierze darem ciała.
Prowadzić może do cielesnego rozkwitu kobiety, ale ma też aspekty negatywne:
deformacje sylwetki
obrzęki
skłonność do tycia
rozstępy skórne
zwiotczenie mięśni i tkanek
blizny
konieczność wycofania się z życia zawodowego (dla wielu kobiet)
Jeśli kobieta znosi ciążę z uczuciem odrazy do własnego ciała, to fizjologiczna dosłowność porodu może połączyć się we wspomnieniach z uczuciem bólu, paniki i przerażenia.
Poród oceniany w kategoriach lęku i odrazy, nie przetworzony w dodatnie przeżycie somatyczne utrwalić się może jako ,,zła pamięć” ciała. Co może rzutować ujemnie na stosunek do potomka lub do partnera życiowego.
Badania P. Simkin dowodzą jednak, że długoterminowa pamięć o porodzie i przeżycia z nim związane nie są tak traumatyczne:
Grypa badana: kilkadziesiąt kobiet amerykańskich, które rodziło swoje pierwsze dziecko w latach 70-tych.
Wynik:
Pamięć o przebytym porodzie pozostaje ważnym dśw i nie zaciera się z biegiem lat.
Zanika pamięć wielu szczegółów, ale część utrwala się na stałe np. pierwsze spojrzenie na narodzonego.
U niektórych kobiet poród= akt, z którego czerpie się uczucie satysfakcji i dumy.
Kobiety rodzące w stanie znieczulenia lub poddane zabiegowi cesarskiego ciecia, odbierają fakt wydania dziecka na świat w taki ,,ułatwiony” sposób jako mało satysfakcjonujący emocjonalnie; twierdzą też, że się nie sprawdziły.
Kobiety podkreślały swoją szczególną bezbronność w czasie porodu. Wiele czuło się obdarte z ludzkiej godności, czuło się przedmiotami manipulacji medycznej.
Simkin proponuje więc zmiany w pracy szpitali i właściwe nastawienie psychiczne kobiet. Świadomość i wiedza to priorytet.
Dśw ciąży, pierwszych ruchów dziecka, porodu, laktacji:
są dla kobiety trudna próbą konfrontacji z biologią własnej płci.
Otwierają świat jej ciała
Pozwalają uzyskać wgląd w jej nieznane do tej pory, kreacyjne moce
Doznać w całej pełni jedności psychofiz i jedności z nienarodzonym.
W nich mieszczą się: dśw ciała, uczenie się ciała, poznanie ciała, działanie przez ciało, panowanie nad ciałem (=,, wiedza ciała”,,, mądrość ciała”)
Mądrość ciała zdobywana jest przez większość kobiet nieświadomie. Wg Sobczyńskiej lepiej by było, gdyby poprzedzone było rzetelna wiedzą i przeżywane podmiotowo, autentycznie, świadomie.
Dśw porodu =konfrontacja z bólem fiz i odkrywanie cierpienia.
Sobczyńska za porodem bez wspomagaczy. Uważa taki poród za bardziej humanistyczny, bo uczy kobietę świadomego wspomagania sił natury.
5. Macierzyństwo- społeczeństwo-praca.
Wraz z urodzeniem dziecka zmienia się pozycja społeczna kobiety. Wchodzi do nieformalnej ,,społeczności matek”.
W ruchu feministycznym słynny jest Manifest matek (1987, Niemcy)- nacisk na uznanie i dowartościowanie odmienności roli kobiet wynikającej z faktu macierzyństwa.
Dśw własnego macierzyństwa otwierają kobietę na problemy osób powierzonych ich opiece i nasycają te kontakty ciepłem, zrozumieniem, empatią.
Dla wielu kobiet bycie matką= pogłębienie własnej samoświadomości, ,,szkoła uczuć” i charakteru.
Z dziećmi skłonni jesteśmy wiązać plany, nadzieje, marzenia. To naturalne, ale równocześnie autorka sprzeciwia się kompensacji własnych niespełnionych planów i ambicji.
Konfliktowość ról matki i pracownika:
Wieloletnie próby godzenia ze sobą wielości obowiązków w połączeniu z efektem ,,nadodpowiedzialności” wprowadzają wiele kobiet w stan stresu i wiecznego rozdarcia: czują, że żadnej z ról nie wywiązują się dość dobrze.
Rozwiązania praktyczne:
Przedłużenie urlopu wychowawczego- wychowawczego przypadku zawodów twórczych trudne do zaakceptowania.
Godzenie pracy z rodzicielstwem-
Obowiązki zawodowe uszczuplają wprawdzie ilość czasu spędzonego z dzieckiem, lecz dają szansę poprawy jakości owych kontaktów.
Nie,, skazani na siebie”, lecz upragnione, oczekiwane kontakty.
Matka w oczach dziecka osoba o własnych zainteresowaniach i osiągnięciach zawodowych.
6.Podsumowanie:
Zrealizowane macierzyństwo z podobnym stopniem prawdopodobieństwa prowadzi do pozytywnych bądź negatywnych konsekwencji w sferze somatycznej i psychicznej, osobowościowej i partnerskiej.
Macierzyństwo zrealizowane staje się niezbywalnym ,,tłem egzystencjalnym” życia kobiety, silniejszym i trudniejszym do zerwania węzłem niż wszelkie związki uczuciowe z mężczyznami. Rozwód z dzieckiem niemożliwy.
Żaden dzień macierzyństwa nie jest podobny do drugiego.
Do kondycji matek dałoby się zastosować Sartre'owską kategorię konieczności wyboru- lecz pozbawioną pesymistycznej diagnozy, iż ,, nie ma znaków w świecie”. Dla ojca i matki znakiem jest dziecko, jego dobro i rozwój.
Szczęśliwym matką obcy jest nihilizm, pesymistyczna filozofia życia.
Kobietom pozbawionym możliwości biologicznego macierzyństwa pozostaje jeszcze ,,macierzyństwo wyższego stopnia” (Żeromski ,,Ludzie bezdomni”), ,,zapładnianie pięknych dusz” (Platon). Na nie czekają dzieci pozbawione matek.
Feminizm:
Radykalny feminizm:
Punkt wyjścia: płeć biolog. nie zawsze pokrywa się z ,,kobiecą” lub ,,męską” rolą społ.
Skrajnie: ,,nikt nie rodzi się kobietą”
,,Dzieci z probówki” szansą zwolnienia kobiet z istotnej roli społ.
Walczą o prawa kobiet i zrównanie ich z mężczyznami, ale zapominają o specyfice własnej płci- o macierzyństwie.
Nowy nurt ruchu feministycznego- mieści się w nim feminizm nowej tożsamości :
Istotne: dowartościowanie kobiety w jej społ. roli matki, afirmatywny stosunek do kobiecości też w wymiarze związanym prokreacją.