DATA: 10.05.2005r.

CZYNNIKI WYCHOWAWCZE

• Rodzina

• Grupa rówieśnicza

• Uwarunkowania rodzinne a niedostosowania społeczne

Definicje rodziny

J. Szczepański:

Rodzina to grupa złożona z osób połączonych ze sobą stosunkiem małżeńskim i rodzicielskim, członkowie rodziny żyją ze sobą pod jednym dachem, prowadzą wspólne gospodarstwo domowe.

Funkcje rodziny według Szczepańskiego.

• Utrzymywanie ciągłości biologicznej społeczeństwa

• Utrzymywanie ciągłości kulturowej przez przekazywanie potomstwu języka, obyczajów, wzorów zachowań, - czyli dziedzictwa kulturowego

• Nadanie pozycji społecznej swoim dzieciom wraz z przekazywanym dziedzictwem kulturowym

• Zapewnienie podstawowych potrzeb emocjonalnych, intymnego współżycia, zwierzania się z przeżyć konfliktowych, wyzbycia się doznanych upokorzeń, daje poczucie bezpieczeństwa, - czyli możliwości utrzymania równowagi emocjonalnej, integracji osobowości

• Sprawuje kontrole nad postępowaniem swoich członków

Rembowski:

Rodzina jest podstawową komórką społeczną, ponieważ daje jednostce pierwsze i najbardziej podstawowe, całkowite przeżycie przynależności do grupy społecznej oraz to, że stosunki emocjonalne nie podlegają w tym samym stopniu zmianom, co wzajemne stosunki w innych grupach społecznych np. w zakładzie pracy.

Pytka:

Rodzina jest podstawowym środowiskiem życia dziecka, w którym dokonują się procesy socjalizacji i wychowania

Czapów:

• Umożliwienie biologicznego utrzymania się potomstwa do czasu jego usamodzielnienia

• Zaspokajanie podstawowych potrzeb

• Umożliwienie nie tylko zaspokojenia potrzeb, ale także ich rozwoju

• Kształtowanie wszystkich cech i dyspozycji dziecka, które będą decydować o jego przyszłym losie

• Wyznaczanie sposobu zaspokajania potrzeb

• Decydowanie o klasowej, narodowej, ideologicznej przynależności dziecka

• Określenie punktu życiowego startu dziecka oraz szans realizacji przyszłych celów życiowych

• Kształtowanie zachowania się dziecka na podstawie reprezentowanych wzorów postępowania, wytwarzanie u dziecka moralnej kontroli nad własnym postępowaniem

• Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w określonej kulturze

Lipowski:

Rodzina odrywa wyjątkową rolę w rozwoju każdego dziecka. Tutaj zdobywa ono pierwsze doświadczenia życiowe, doznaje uczuć miłości i przywiązania, ale bywa także odtrącane i niekochane. Rodzina, która zaczyna niedomagać, staje się poważnym źródłem nieprzystosowania społecznego.

Czynniki wpływające na nieprzystosowanie społeczne dziecka:

• Osłabienie wewnętrznej struktury i dezintegracja życia rodzinnego, która polega na niespełnieniu i zaniedbaniu przez rodziców zadań wobec dziecka. Wraz z postępującym procesem osłabienia wpływu rodziny na dziecko wzmacnia się wpływ otoczenia.

• Wczesne małżeństwo, które sprawia, że młodzi rodzice są zajęci sobą, pragną rozrywek. Dziecko odczuwane jest jako ciężar.

• Kształt rodziny współczesnej to rodzina mała. Wyłączenie dziadków z życia rodzinnego powoduje zubożenie emocjonalne w rodzinie.

• Praca zawodowa matek prowadzi do tego, że kobieta ma coraz mniej czasu na opiekę i wychowanie dziecka

• Sytuacja zawodowa rodziców prowadzi do długiej nieobecności w domu albo do nieobecności pozorowanej, tzn. rodzice są obecni ale zajęci własnymi sprawami, nie interesują się problemami dziecka

• Alkoholizm w rodzinie prowadzi do tego. Iż dziecko rodzi się słabsze pod względem możliwości rozwoju. Ubożenie budżetu domowego sprawia, że nie zapewnia się dziecku warunków do normalnego życia. Długotrwały alkoholizm prowadzi do degradacji charakterologicznej

Podstawy rodzicielskie a niedostosowania społeczne

• Postawa odtrącająca - sprzyja kształtowaniu się u dziecka agresywności, nieposłuszeństwa, kłótliwości oraz popełnienia kradzieży, zahamowania uczuć wyższych. W niektórych przypadkach powoduje zastraszenie, bezradność, niekiedy sprzyja otyłości

• Postawa unikająca - dziecko może być niezdolne do nawiązywania trwałych związków uczuciowych, zmienne w swoich planach

• Postawa nadmiernie wymagająca - sprzyja kształtowaniu się braku wiary w siebie, we własne siły, problemy szkolne

• Postawa nadmiernie chroniąca - może powodować opóźnienie dojrzałości społecznej, zależności dziecka od matki, zachowanie typu „rozpieszczonego dziecka”(nadmierna pewność siebie, zarozumiałość, awanturowanie się, niepowściągliwość, tyranizowanie matki/niepewność, niepokój i złe samopoczucie psychiczne, gdy dziecko zostaje same.

Błędy wychowawcze

• Zły przykład postępowania rodziców, których świadkiem jest dziecko

• Niejednakowe traktowanie dzieci: faworyzowanie jednych, a uprzedzanie się do drugich

• Niedocenianie indywidualnych rozmów na tematy najbardziej interesujące dla dziecka

• Brak poszanowania praw dziecka do własnych tajemnic

• Unikanie lub wręcz wykluczanie udziału dziecka w rozwiązywaniu własnych problemów, trosk. Niechętne lub sporadyczne zasięganie jego opinii w sprawach rodzinnych, a także zbywanie go, kiedy ma potrzebę podzielić się własną radością czy smutkiem

• Podejmowanie za dziecko decyzji w takich sprawach jak: wybór szkoły, zawodu, narzucanie własnych ocen dotyczących systemu wartości, sensu życia, zagadnień społeczno - moralnych.