0013001

Ry. ( 218 ) Rz.

cych się, Replilia ; są między niemi jedne, które mają łuszczkę, bez skrzeli, drugie są które nic mają ani łuszczki ani skrzeli, i na tein się zasadza różnica, którą czyni Mojżesz, ryb czystych i nieczystych. Tc, które niemają ani skrzeli ani łuszczki były nieczyste, i nie było wolno jeść ich , ale można było jeść wszystkie te, które miały jedno z tego dwojga. Bóg stworzył ryby piątego dnia stworzenia świata, i rzeczą jest podobną do wiary, że Adam nadał im imiona w miarę, ile oric doszły do jego znajomości. Pismo nie namienia żadnej ryby w szczególności , i używa wyf.izów powszechnych, dla oznaczenia tych, o których mówi. A tylko przez dorozumiewanie się nazwana jest Wielatybcm owa ryba, która połknęła Jonasza, albowiem w tezcie czytamy wielka ryba. Ryba owa która przestraszyła młodego Tobiasza jest także nazwana w powszechności , niezmierną rybą. Piscis imma-tiis. Brania rybna, o której mówiSo-foniasz Fox clamanlis a porta pisci-um, jest to jedna z bram Jerozolimskich tak nazwana, ponieważ przez tę bramę sprowadzano ryby do miasta.— Prorok w tem miejscu opisuje szelest i wrzawę, która miała wydarzyć się przy wzięciu Jerozolimy po różnych miejscach tego miasta. Pismo niekiedy przez to slow’o oznacza ludzi. 4gglu-tinabo pisces Jluminum tuorum squam-mis luis, mówi Ezechiel. Ryby rzek waszych jirzykleją się do łuszczek waszych. To jest zguba poddanych waszych będzie nieodlączona od zguby was samych. Prorok przyrównywa podobnie Faraona do wielkiej ryby, a E-gipeyan do ryb rzecznych.— » Poilo-

•    bne jest królestwo niebieskie zawodo-» vvi zapuszczonemu w morze, i ze

•    wszelkiego rodzaju ryb zgromadzającemu. «    (Mat. Cap. 19.) 'fe ry

by w zawodzie są ludzie dobrzy i źli, których Bóg wzywa przez opowiadanie Ewangelii. Ale sami wybrani są_ oznaczeni przez ułowienie sto pięćdziesiąt ryb wielkich) które Szymon Piotr zagar nął w sieci i przyciągnął do ziemi, ani się sieci porozrywały. Traxit retu in ten am plenum magnis pisel-bus. Joan. Cap. 21.

RZEKA. Fluoius. Hebrajczyków ie dają nazwisko rzeki, bez dodatku w ła ściwego ich imienia Nilowi, Eufrateso-wi, i Jordanowi, osnowa nazwy jest oznaczeniem sensu lego wyrazu, powszechnego, jak się mą w szczególności rozumieć. Nadają oni jeszcze niekiedy to nazwisko morzu; Jonasz mówi o sobie {Cap. 2.) iż się znajdował otoczony od rzek, to jest pośród wody morskiej. Jordan, Amon, Karilh, Cis-son, Elculer są główniejsze rzeki czyli potoki Palestyny.

RZEŻANiEC. Emucbus. Słowo to pochodzi z Greckiego^ znaczy człowieka wytrzebionego, który strzeże łoża, ponieważ na dworach królów wschodnich, ten był obowiązek rze-żaóców. Ta słowo Eunuch bierze się bardzo często w Piśmie świętem za urzędnika dworu książąt i królów, który usługuje wewnątrz pałacu, czyliby on był rzeczywiście trzebieńcem czyli nie; to imię było bardziój urzędu czyli dostojności. Zakazano było żydom by nie czynili rzeźańeów, a w księdze Deutoronomii (Cap. 23.)

Euniiehi są uchyleni od zgromadzeń i rady fana, to jest od prerogatyw zewnętrznych, przywiązanych do osoby Izraelity. Bywali wszelako Eunnchi na dworze królów Jody, ale ci zapewne bywali niewolnicy z obcych narodów,

■ albo jeżeli byli Hebrajczyków ie , imię Eunuchów które im się daje, oznacza prosto ich obowiązek i urząd , nie zaś iżby trzebieńcami byli. Josue. Cap. 6. Juilit/i. Cap. I4.8;'c.

RZYM. Roma. To miasto jest znane i sławne w historii, zaczem słuszną jest rzeczą namicnić tu o niem w klót-kości od jego założenia aż do tego czasu, w którym się teraz znajduje. Imię jego pochodzi od Romula , który założył jego fundamenta nad Tybreni r. ś. 3301. W początkach, jego obwód byt bardzo mały, ale potem stało się tak wielkiej rozległości, iż rachowano siedm gór zawartych jego mitrami: to jest Palalyńską, Kapilolińską, Awenlińską, Cclią', Esąuiliuę, Vinii-nalis, i Q(iirinaIis. Prócz wielkości, obwodu tego miasta za Tarkwiniusza pysznego, było na pięćdziesiąt mil włoskich , a jest. dziś na 18. .lego pałace były wspaniałe, kościoły piękne i przybrane bogato, jego budow le sztucznie powystawiane, ulice proste i piękne, jego twierdze mocne, bramy okazałe, których za czasów Roinnlusa było cztery, a teraz rachują ich do ośmnaslu. Znajdują się wzdłuż dróg i ulic kanały do sprowadzenia wody, która służyła do potrzeb i łazień miasta , zn anych : Terme i która szła fontannami po różnych miejscach, na publiczne użycie. Zgoła to miasto tak było piękne, żc zdawało się, ii natura wzięła sobie za upodobanie zgromadzić lam wszystko to, cokolwiek jest rzadszego i ciekawszego na tynt rozległym świccie,tak dalece, ii Rzym był iniany od starożytnych , za dziw osobliwszy, czyli raczej za świat nowy. Nomm Orbis in Oibe. Rzecz trudna do uwierzenia, z, jaką dokładnością zachowywano w nim fałszywą reiigią i' prawa. Wszelkie nauki tam kwitły, i wzniosły się do stopnia wysokiego , sztuki tam były wydoskonalone , i karność “wojska zachowana, w sposobie podziwiającym narody. Byłoby rzeczą długą i nudzącą wyliczać tu wszystkich Rzymian znakomitych, którzy się wsławili szcze ■ gólniejszemi talentami, lecz dość będzie namicnić w ogóle, iż, byli nąj-przywiązaósi do swej religii, i jak najdokładniejsi w śeislćm praw swych zachowaniu; rozumni, ludzcy, uczciwi, dobrocz.ynni, robotnicy najzdatniejsi, doskonali artyści, sinieli, odważni, nieprzcłamani i najbieglejsi w sztuce wojennej , a wielu z nich było , którzy wszystkie te razem posiadali własności.

Siedmiu było królów Rzymskich, którzy nim rządzili w przeciągu lat dwóchse! dwudziestu dwóch. Pierwszy jego założyciel Komulus, potem Numma Pompiliusz, Tulinsz Ostilius, Ankus Marzius, Tarkwiniusz starszy, Ser-winsz Tullius, i Tarkoiniusz pyszny. Okrucieństwo tego ostatniego stało się Rzymianom lak nieznośne, iż ich przy wiodło do zrucenia z siebie jarzma monarchii. Gwałtowność, której użył Tarkwinius sełtus syn jego nad czystą Lnkrecyą, zdawała im się sprawiedliwym i słusznym powodem do upoważnienia swego zamiaru. Popraszali się