0015

8

Obowiązkiem jest duszpasterzy, obok troski o dobro moralne swej owczarni, zwrócić starania także o poprawę stosunków gospodarczych swych parafjan tem więcej, że zazwyczaj stosunki te od-działywują nawzajem na siebie. Ponieważ troska o dobro doczesne ludu stanęła na porządku dziennym całego społeczeństwa, przeto w zabiegach o naprawę wszelkich niedostatków nie powinno zabraknąć duszpasterza, jako PRZYRODZONEGO I URZĘDOWEGO PRZEWODNIKA LUDU¹'.

Wielkie też są zasługi Duchowieństwa na polu materjalnego dźwignięcia społeczeństwa. W Historji handlu prof. Weigta (str. 72) czytamy: Kościół panował nietylko nad życiem duchowem narodów europejskich, lecz także był pierwszorzędną potęgą gospodarczą, i przez swoje ustawy wywierał pośredni wpływ na czynności zarobkowe wiernych. Majątek kościelny składał się głównie z dóbr nieruchomych, nabywanych przez darowiznę, które Kościół ciągle ulepszał przez dobrą gospodarkę; na polu gospodarki rolnej odznaczyły się szczególnie zakony, jakoto istniejący od VI w. zakon Benedyktynów, wzorowych gospodarzy średniowiecza i powstałe w XII i XIII w. zakony Cystersów, Norbertanćw, Augustjanów i t. d. Podobnie, jak dwory świeckie tak i klasztory i ich folwarki były siedzibami przemysłu, którego wytwory miały pokrywać własne potrzeby.

To co duchowieństwo zdziałało, odpowiada w zupełności wyżynie, na jakiej ono stało pod względem gospodarczym. Po pierwsze: liczny kler żył z plonu dóbr kościelnych, na których gospodarował doskonale; również : osoby zależne od kleru miały tam zapewniony byt. Powtóre: duchowieństwo ponosiło ciężary duszpasterstwa i koszta służby bożej. Po trzecie: cała troska i wyższe wykształcenie, nauczanie i wychowanie, leżało w rękach duchowieństwa, a nie w rękach państwa i miast, które tylko niekiedy troszczyły się o takie sprawy i to przeważnie z pobudek materjalnych. Po czwarte: opieka nad ubogimi i chorymi była WYŁĄCZNIE rzeczą Kościoła; nawet jeśli kiedy świeckie osoby lub korporacje wznosiły szpitale i inne zakłady dobroczynne, to działo się to zawsze z pobudek religijnych a ciężar zarządu spadał wtedy zawsze na Kościół. Po piąte: biskupi i opaci stali się z biegiem czasu panującymi (Książętami terytorjalnymi) i jako tacy mieli polityczne prawa i obowiązki książąt świeckch. Najrozleglejszy zakres działania miało oczywiście papiestwo.

Największy wpływ na stosunki pieniężne i kredytowe zyskał Kościół przez zakaz pobierania procentów przy pożyczkach pieniężnych. Stary i nowy testament zabrania brać procent a na tem stanowisku stoi też i prawo kanoniczne wszelako ogranicza się tylko do stosunków pieniężnych chrześcijan pomiędzy sobą. Gdyby nie można było obejść kanonicznego zakazu co do brania procentów, to bankierstwo, udzielanie kredytu osobistego i rzeczowego (słowem cały handel gotówką) całkowicie wpadłyby były w ręce innowierców (a zatem żydów)“.

Ciekawy szczegół z ideologji pracy społecznej Duchowieństwa, podaje w swej pracy: Elementy społeczne, doc. U. Poz. X. Mirek (str. 8):