0016

15

C z a c z *, powiat śmigielski, Jana Marjana hr. Żółtowskiego.

Bibljoteka, założona w drugiej połowie XIX wieku przez Marcelego hr. Żółtowskiego, uzupełniana przez Alfreda hr. Żółtowskiego i obecnego właściciela. Księgozbiór składa się z około 5.000 tomów rozmaitej treści, przeważnie z wieku XIX. Najlepiej wyposażony jest dział historji i polityki, zwłaszcza okres rozbiorów Polski, rewolucji francuskiej i pierwszego Cesarstwa.

Czerniejewo*, powiat Witkowski, Zygmunta hr. Skórzewskiego.

Zaczątek księgozbioru stanowi bogata bibljoteka rodziny Lipskich z Li-pego, uzupełniana systematycznie przez Rajmunda, Włodzimierza i Zygmunta Skórzewskich. W ich posiadanie przeszła także część zbiorów Juljana Ursyna Niemcewicza, Tadeusza Czackiego i wreszcie dublety z Bibljoteki Krasińskich. Obecny właściciel uzupełnia przedewszystkiem dział sztuki, nabywając cenne dzieła ilustrowane, zwłaszcza monografje z dziedziny architektury. Bibljoteka czerniejewska jest dowodem zarówno różnorodnych zainteresowań naukowych zbieraczy, jak ich zamiłowań bibljofil-skich. Reprezentowane są następujące działy naukowe: Historja, lingwistyka i literatura, sztuka, filozofja, teologja, prawo i ekonomja, medycyna, nauki przyrodnicze. Razem z broszurami liczy obecnie około 50.000 tomów; jednakże co do dokładności cyfry należy poczynić zastrzeżenia, gdyż nieodpowiednie umieszczenie książek uniemożliwia zorjentowanie się pod tym względem. W powyżej wymienionej cyfrze zawiera się około 50 rękopisów i tyleż inkunabułów. Bardzo liczne są cymelja polskie i obce oraz cenne druki późniejsze, ozdobione drzeworytami i miedziorytami.

Każdy z wyżej wymienionych działów naukowych obfituje w rzadkości bibljograficzne. Historja, zwłaszcza historja Polski, jest bardzo bogato zaopatrzona. Znajdują się tutaj dzieła Bielskiego, Długosza, Gwa-gnina, Kadłubka, Kromera, Miechowity, Sokołowskiego, oraz późniejszych historyków polskich. Na specjalną wzmiankę zasługuje zbiór broszur — częściowo rzadkich dzisiaj, odnoszących się do powstań polskich. Wartość zarówno bibijofilską jak bibljograficzną posiada zbiór almanachów i kalendarzy polskich i francuskich z końca XVIII i pierwszej połowy