0021 jpeg

nn u li iiiiiin nw mli i / • I * • 111 •» - i pn/miWC/.e, wpajać im iinue.ięt ności po) mn«- mii wilii.i ni i wili i u ilu ■ 111 Hiks/t u leci ii<i Tak rozumiane */.i» i ily iiiiiH/iitiin mIii /.i| h mi I i /.im | i i»|t< i| i i ych celów kształcenia i ohowią/u|ą w |ii ary s/kól m/nych lypow i './czehli, a także w kształceniu pozas/lml iiyni w zakresie różnych przedmiotów nauczania, zarówno dzieci i min dzie/y jak i ohóI) doroHlych.

Takich zasad nauczania, jako norm ogólnych, najczyściej literalni • pedagogiczna wylicza siedem. W odniesieniu do uczniów dorosłych, owi ledem zasad uzupełnić można o kilka dodatkowych, związanych ze • pe cyfiką procesu kształcenia dorosłych. Omówimy je pokrótce.

Zasada poglądowości jest jedną z najwcześniej sformułowanych .1 zarazem najpowszechniej uznawanych zasad nauczania. Przestrzega ona przed wszelkim werbalizmem, zalecając w procesie poznawania i/• i zywistośei bezpośrednie poznawanie rzeczy i zjawisk, a nie zastępowa me ich opisami słownymi. Jeżeli kontakt bezpośredni z poznawaną r/r i/.ywistością jest niemożliwy, należy posłużyć się jej różnymi zastępnikami, np. dydaktycznymi środkami audiowizualnymi. Uwa/u n iz zasada poglądowości winna być przestrzegana tak w podąjącym pik i w poszukującym toku nauczania-uczenia się, z tym iż formy jej i. jih/acji należy uzależniać od takich czynników jak właściwości psycholi zycznego rozwoju uczących się, zasób ich doświadczenia, stopień umieiyl ności samodzielnego prowadzenia obserwacji rzeczy, zjawisk, wydarzi n i procesów, umiejętności opisywania wyników obserwacji, pomiarów i eksperymentów oraz formułowania poprawnych wyników. Wynika wici z tych uwag, iż sposób posługiwania się np. dydaktycznymi środkami ao diowizualnymi w procesie kształcenia dorosłych winien być do pewnego slopnia odmienny aniżeli w odniesieniu do dzieci i młodzieży, o czym wspomniano szerzej w rozdziale poświęconym środkom dydaktycznym

Zasada przystępności w pracy dydaktycznej dopomina się o respc litowanie w procesie nauczania-uczenia się rozwojowych możliwości uczących się. Zasada przystępności zwana toż zasadą stopniowania trud ności podpowiada następujące reguły postępowania:

w nauczaniu należy przechodzić od tego co jest dla ucznia bliskie do lego co dalsze,

w nauczaniu należy przechodzić od tego, co jest dla ucznia łatwiej Mze, do lego co trudniejsze,

w nauczaniu należy przechodzić od tego, co jest uczniom znane do lego co nowe i nieznane,

w procesie nauczania uczenia się należy uwzględnić różnice w tempie pracy i stopniu zaawansowania w nauce poszczególnych uczniów,

Zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania-uczenia się eksponuje potrzebę ciągłego aktywizowania ucznia poprzez wprowadzanie go w różne sytuacje problemowe i namawianie do ich samodzielnego, naturalnie pod opieką nauczyciela, rozwiązywania. Zasada ta nie jest np. realizowana w wielu tradycyjnych metodach nauczania, w których centralną postacią był nauczyciel, a od ucznia wymagano jedynie zapamiętywania przekazywanego, w sporych nieraz ilościach, materiału. Z zasad świadomego i aktywnego uczestnictwa wynikają m. in. następujące reguły postępowania:

-    nauczyciel powinien starać się poznać indywidualne zainteresowania uczniów i rozwijać je w taki sposób, aby coraz bardziej uwzględniały obiektywne potrzeby społeczne,

-    nauczyciel powinien stawiać uczniów w sytuacjach wymagających od nich dostrzegania i wyjaśniania niezgodności między obserwowanymi faktami a posiadaną wiedzą,

-    nauczyciel powinien stwarzać warunki sprzyjające wdrażaniu uczniów do zespołowych form pracy.

Świadome uczestnictwo uczących się w procefńe kształcenia ma miejsce wtedy, gdy zaczynają oni kierować się własnymi motywami, dlatego też nauczyciel winien te motywy i potrzeby poznawać, aby móc je świadomie i skutecznie wykorzystywać w pracy dydaktycznej.

Zasada systematyczności jest jedną z zasad decydujących w sposób istotny o skuteczności świadomych poczynań ludzi i w procesie nauczania-uczenia się odgrywa rolę szczególną. W myśl tej zasady nauczyciel w swojej pracy dydaktycznej winien uwzględniać następujące reguły:

-    znać stan wiedzy wyjściowej uczących się i systematycznie do tej wiedzy nawiązywać,

-    ustalać tzw. merytoryczny środek ciężkości każdego tematu zajęć; na jego tle i w powiązaniu z nim eksponować wszystkie pochodne wobec niego wiadomości i umiejętności,

-    zaznajamiać uczących się z nowym materiałem dopiero po uprzednim podzieleniu omawianego tematu na punkty i podpunkty, omawiane kolejno,

-    wprowadzać streszczenia i systematyzujące powtórzenia nie tylko na początku danych zajęć (w odniesieniu do treści zajęć poprzednich) a także nie tylko na ich zakończenie (jako czynnik utrwalający najważniejszą wiedzę tych zajęć), ale również po zakończeniu poszczególnych tematów cząstkowych,

-    w celu wdrażania uczących się do poprawnego formułowania swoich wypowiedzi należy również zwracać uwagę na sposób i formę wyrażania swoich myśli tych osób,