0022 jpeg

od najmłodszych lat powinno i« wdrażać uczniów do pracy samo dzielnej oraz stwarzać im możliwości rozwiązywania zadań wymagają cych dłuższego i systematycznego wysiłku.

Zasada trwałości wiedzy wskazuje na konieczność podejmowania i stosowania przez nauczyciela licznych zabiegów dydaktycznych po to, aby uczniowi ułatwić trwałe zapamiętanie poznanych przez niego wiadomości i opanowywanych umiejętności. Z badań nad procesami zapamiętywania wynika, iż najlepiej zapamiętywane są te treści, które posiadają następujące cechy:

prostą strukturę myśli, która ułatwia zrozumienie treści; prostota ti ukl ury np. wykładu polega na tym, że osią rozważań wykładowcy jest i<ikn\'. jedno tylko zagadnienie, które w toku wykładu zostaje rozwinięte, /.rozumienie i zapamiętanie treści zależy również od stopnia ich kon kielimsci; treści o charakterze abstrakcyjnym zapamiętywane są znacz me I l udniej aniżeli treści o charakterze konkretnym,

im bardziej odwołują się one do doświadczeń i praktycznej działalno u i uczestników kształcenia tym lepiej będą przez nich zapamiętane,

szczególne znaczenie dla procesu utrwalania się wiedzy ma wielokrotne powtarzanie jej głównych tez, przy czym częstotliwość powtórzeń powinna być zgodna z tzw. krzywą zapominania, a więc największa bez pośrednio po zaznajomieniu uczących się z nowym materiałem,

bardzo korzystnie na trwałość wiedzy uczących się wpływa stosowa me systematycznej kontroli wyników ich pracy i dokonywanie oceny pracy tych osób.

Zasada operatywności wiedzy uczących się zwraca uwagę na po-tr/ebę tzw. nauczania wielostronnego, to jest takiego, które obok metod nam zania-uczenia się opartych na przyswajaniu wiedzy, stosować będzie również metody kształcenia poprzez odkrywanie, przeżywanie i działanie praktyczne. Rzecz w tym, aby uczący się nie opanowywali jedynie tzw. wiedzy biernej, czysto pamięciowej, lecz wiedzę operatywną, pozwalającą na sprawną realizację różnych zadań, również życiowych, nawet w sytu-.»< jach dla uczniów zupełnie nowych.

Zasada wiązania praktyki z teorią jest kontynuacją sugestii, zawartych w treści zasady dopiero co wspomnianej. Mówi ona o potrzebie przygotowywania uczących się do racjonalnego posługiwania się wiedzą teoretyczną w różnorakich sytuacjach praktycznych. Związek teorii z pra klyką w procesie kształcenia może być źródłem wiedzy o świecie, kryte mim prawdziwości tej wiedzy, a także zespołem działań przygotowują cych uczących się do świadomej działalno:.u praktycznej. Zasada la posiada szczególne znaczenie w kształceniu, dokształcaniu i doskonaleniu zawodowym, ale także winna być stosowana w innych obszarach szkolnego i pozaszkolnego kształcenia dorosłych. Myślenie osób dorosłych i ich doświadczenia w większym stopniu uwzględniają praktykę aniżeli wywody teoretyczne, dlatego częste odwoływanie się do praktyki w kształceniu dorosłych dopomóc może w istotnym stopniu w zrozumieniu przez tych dorosłych wielu teoretycznych podstaw owej praktyki myślenia i działania.

Opisane pokrótce zasady nauczania mają charakter ogólny i obowiązują, przy odpowiedniej ich interpretacji, w całym obszarze kształcenia, zarówno systematycznego jak i pozaszkolnego. Literatura z zakresu dydaktyki dorosłych wskazuje na potrzebę uzupełnienia tych zasad o kilka dodatkowych, odnoszących się szczególnie do procesów edukacji osób dorosłych. I tak np. wymienia się jeszcze zasadę kształtowania umiejętności uczenia się, zasadę wykorzystywania doświadczeń osób dorosłych, zasadę indywidualizacji i zespołowości oraz zasadę ustawiczności kształcenia (J. Półturzycki 1991).

Zasada kształtowania umiejętności uczenia się jest podstawą wdrażania uczniów do samodzielnego zdobywania wiedzy. Rozwijanie umiejętności uczenia się, poznawania i doskonalenia podstaw organizowania własnej pracy umysłowej i stosowania skutecznych metod nabywania wiedzy nazywane jest także doskonaleniem technik uczenia się. Skła dają się na nie umiejętności świadomego i samodzielnego planowania i organizowania pracy umysłowej oraz doskonalenia podstawowych metod nabywania informacji i rozwijania umiejętności takich jak obserwacja, korzystanie z różnych komunikatów audiowizualnych, podręcznika, wypowiedzi nauczyciela i współuczestników procesu oświatowego. Inną grupą umiejętności tego rodzaju są sposoby rejestrowania informacji w formie notatek, schematów, rysunków czy zapisu magnetofonowego, fotograficznego, magnetowidowego. Bardzo istotne jest także prawidłowe rozumienie poznawanych informacji czy umiejętności z racjonalną selekcją, syntezą i własnym ujęciem opanowywanych zagadnień.

Zasada wykorzystywania doświadczeń osób dorosłych zwraca uwagę na znaczne korzyści wynikające z możliwości nawiąz}^rwania, w toku kształcenia, również do bezpośrednich, indywidualnych doświadczeń innych uczących się osób, a nie tylko do wiedzy samego nauczyciela. Do rośli uczniowie posiadają na ogół znacznie bogatsze doświadczenie aniżeli młodzież szkolna czy nawet studenci studiów dziennych. Już dawno w procesie kształcenia dorosłych korzystano z tych doświadczeń. Mogą jednak być one różne, a więc pozytywne bądź negatywne. Doświadczenia pozytywne, wartościowe dla procesu kształcenia, związane są na ogół