0024 jpeg

ini.'< li stopień ukiywnosci ur/nm i nauczyciela. Dlatego też bardziej win (osnowy wydaje się taki podział metod kształcenia, w którym kryterium a h ujiorządkowania jest stopień aktywności nauczyciela i ucznia w In knt' procesu nauczania-uczenia się.

Ponieważ generalnie wyróżnić możemy dwa podstawowi* toki reali /arji tępo procesu, a mianowicie tzw. tok podający (z dominującą aktyw nością nauczyciela i w zasadzie biernym udziałem ucznia) oraz tzw. tok poszukujący, w którym aktywizowany maksymalnie jest uczeń, a rolą in uezyciela jest maksymalnie go wspierać w tej aktywności, w takim razie i metody kształcenia podzielić by można na dwie ich grupy: metody poda łące oraz metody poszukujące. Istotnym pogłębieniem i poszerzeniem t» go ostatniego sposobu klasyfikacji metod kształcenia jest koncepcja t zw nauczania wielostronnego, zaproponowana przez W. Okonia. Koncepcn la wymienia aż cztery drogi (toki) nauczania-uczenia się: przez przyswa pinie wiadomości, przez odkrywanie, przez działanie praktyczne ora/ pi zez przeżywanie. Każdej z dróg tu wymienionych odpowiada konkretny e pól metod nauczania-uczenia się: metody podające, metody poszukują er, metody działań praktycznych oraz tzw. metody ekspresyjne, zmierza jąco do osiągania konkretnych celów dydaktycznych poprzez wywoływa nie pożądanych stanów emocjonalnych uczącego się i jego przeżyć 7,godnie z postulatami tej koncepcji proces nauczania-uczenia się wtedy tylko jest w pełni efektywny, jeżeli nie preferuje żadnej z wyliczonych r/.tereeh dróg, lecz posługuje się na zmianę, w zależności od konkretnych myt uncji, każdą z nich.

W metodach podających głównym zadaniem nauczyciela jest podawa im* wiadomości uczącj^m się, a głównym zadaniem uczących się jest uważne przyswajanie tych wiadomości. W procesach kształcenia doro-■ tych klasyczną metodą podającą jest wykład. Wykład jest to systematy . , ne rozwinięcie jakiegoś tematu, ukazujące całość danego zagadnienia w jego powiązaniu z zagadnieniami pokrewnymi. Istotnym warunkiem do hrego wykładu jest jego przejrzysta struktura, to znaczy uporządkowany. hierarchiczny układ zagadnień szczegółowych oraz wyeksponowanie w poszczególnych obszarach tematycznych informacji najważniejszych, najbardziej ogólnych i powiązanie z nimi wszystkich innych. Zrozumiały ięzvk, przejrzysta struktura, właściwie dostosowane do możliwości recepcyjnych słuchaczy tempo przekazywanych w trakcie wykładu informacji, a ponadto zachowanie proporcji między informacjami abstrakcyjnymi a konkretnymi, stanowią o przystępności wykładu, o możliwości jego recepcji przez słuchaczy, którzy w czasie wykładu nie są tak aktywni jak iiji w toku pogadanki. Aktywizować słuchaczy w trakcie wykładu można poprzez upfoble mowiony jego tok, retoryczne pyloma. wplatanie w jego lir a różnych ciekawostek i żartów, słowem jiojii . pobudzanie ich cic kawości i zainteresowań. Wykład jest metodą kształcenia bazującą na słowie, jednakże w jego trakcie wskazane jest posługiwanie się, w miarę potrzeby, różnego rodzaju materiałami audiowizualnymi, jeśli one dopomóc mogą w zrozumieniu i przybliżeniu wykładanych treści, zgodnie zresztą z zasadą poglądowości.

Dobre prowadzenie wykładu jest swoistą sztuką, która wymaga szerokiej wiedzy i ćwiczeń z zakresu m.in. retoryki oraz komunikacji interpersonalnej. Do każdego wykładu należy przygotować wcześniej odpowiednie dyspozycje a nawet bardziej szczegółowe notatki, jednak sam wykład powinno się wygłaszać raczej z pamięci, próbując ciągle nawiązywać kontakt wzrokowy ze słuchaczami. Najmniej interesujące i najmniej aktywizujące słuchaczy są wykłady czytane z kartek. Wykład, obok dyskusji czy nawet pokazu, pojawia się także w tak popularnych formach organizacyjnych kształcenia dorosłych jak odczyty i prelekcje. W prostszych formach oświatowych i na niższych szczeblach kształcenia dorosłych występują jeszcze inne, zbliżone do wykładu metody, a mianowicie opowiadanie, pogadanka, opis i pokaz.

Opowiadanie i opis polegają na słownym przedstawieniu przez nauczyciela rzeczy, faktów, zdarzeń czy procesów. Słowo winno być tu w razie potrzeby wzbogacone ilustracją audiowizualną. Opowiadanie i opis są to metody kształcenia wykorzystywane dość często w pracy doradczej.

Metoda pokazu polega na ukazywaniu sposobów wzorowego wyko nywania określonych czynności, najczęściej manualnych, oraz odpowiedniego postępowania i zachowania się w danych okolicznościach. Pokaz powinien się łączyć z odpowiednimi objaśnieniami nauczyciela, wskazującymi cel pokazu, przedstawiającymi ogólny kształt demonstrowanych czynności oraz nowe elementy prezentowanej pracy. Rozwinięty pokaz wraz z objaśnieniami składa się z pięciu faz:

-    w pierwszej nauczyciel demonstruje cały układ czynności,

-    w drugiej eksponuje kolejno, z krótkimi przerwami, poszczególne etapy danej czynności,

-    w trzeciej uwydatnia nieuchwytne dla oka trudności wykonywania najbardziej skomplikowanych elementów danej czynności; tę fazę demonstrować się winno w zwolnionym tempie, z odpowiednim komentarzem,

-    w czwartej ponownie eksponuje cały układ czynności, wpierw w zwolnionym, następnie w normalnym tempie,

-    w piątej prosi się, zaraz po fazie czwartej, jednego lub kilku uczestników pokazu, o wykonanie prezentowanej czynności osobiście.

Pogadanka stanowi metodę polegającą na dialogu nauczyciela z uczniami: nauczyciel zadaje pytania, na które uczniowie odpowiadają. Ciąg logicznie ułożonych przez nauczyciela pytań i odpowiedzi uczniów dopro wadząją uczących się do przyswojenia sobie nowej wiedzy. Jest ona słono-