0036

35

Oprócz tego należy wymienić zbiór (niekompletny) druków z czasów wojny światowej. Do najbardziej interesujących należą: odezwa Preuskera do mieszkańców Kalisza z r. 1914, oraz ogłoszenia urzędowe landrata Baerensprunga, drukowane w Kluczborku po niemiecku i po polsku. Język polski jest tutaj tak zniekształcony, że go bez pomocy języka niemieckiego zrozumieć nie można. Nasuwa to przypuszczenie, że zrobiono to umyślnie celem wykazania niemieckości Górnego Śląska. Wspomnieć jeszcze warto ulotki, zrzucane z aeroplanów niemieckich podczas plebiscytu górnośląskiego. Szkoda, że zbiór ten nie jest kompletny, gdyż stanowiłby cenny przyczynek do historji tego okresu.

Skórzewo**, powiat poznański, ks. Stanisława D o ł ę g i-K ozierowskiego.

Księgozbiór, założony w r. 1900, składa się obecnie z ca 4.500 tomów i 750 map geograficznych. Obejmuje językoznawstwo porównacze, slawistykę, geografję historyczną słowiańszczyzny, toponomję i heraldykę. Ze starych druków należy wymienić m. in.: Inauguratio, coronatio, electioąue aliąuot imperatorum. Hanoviae, typ. Wechelianis, 1613; Fabiana Birkow-skiego Kazania na święta. Kraków, druk Andrzeja Piotrkowczyka, 1628; Valerii Maximi Memorabilium libri. Roterodami, off. Arnoldi Leers, 1671.

Bibljoteka ma charakter skoordynowanego zbioru naukowego.

Smogulec*, po w. wągrowiecki, Bogdana hr. Hutten-Czapskiego.

Założona w końcu wieku XVIII przez generała Józefa Hutten-Czapskiego, bibljoteka liczy obecnie około 6.000 tomów z rozmaitych dziedzin naukowych. Najlepiej zaopatrzone są: historja, filologja i literatura, teologja i prawo. Obecny właściciel uzupełnia księgozbiór dziełami współczesnemi z zakresu polityki i administracji państwowej. Większa część zbiorów składa się z dzieł XVIII i XIX wieku, jednakże znajduje się tutaj także kilka inkunabułów oraz znaczna ilość rzadkich druków XVI i XVII wieku.

W dziale historycznym najlepiej zaopatrzona jest historja Polski. Znajdują się tutaj (częściowo w pierwszych edycjach) dzieła Bielskiego, Długosza, Gwagnina, Heidensteina, Herburta, Kadłubka, Kromera, Lengnicha, Miechowity i późniejszych historyków polskich (pomiędzy in. dzieła