0010

Notatki metrykalne (o chrztach, ślubach i pogrzebach) teoretycznie winny były być prowadzone już od ostatnich lat Soboru Trydenckiego, to jest od czasu, gdy na Soborze zapadła w tej sprawie obowiązująca dla parafij katolickich decyzja. Za przykładem parafij katolickich poszły i parafje ewangelickie, nie zdarzyło mi się jednak spotkać ewangelickiej notatki starszej, niż z ostatnich lat XVI wieku (notatki paraf:]i w Wielkanocy). Jeszcze i w XVII wieku nie możemy mówić o przestrzeganiu przez pastorów obowiązku, czy może zwyczaju, systematycznego prowadzenia notatek w parafjach. Notatki duchownych ewangelickich tego wieku noszą cechy ogromnej dowolności i bynajmniej nie wpajają w czytelnika przekonania, że o każdym chrzcie, ślubie, czy pogrzebie, a nie o niektórych tylko, została uczyniona notatka. Właściwie dopiero w XVIII wieku, prawdopodobnie na skutek odpowiednich poleceń synodów, notatki są prowadzone stale. Tak późne wejście w życie obowiązku spisywania notatek metrykalnych jest powodem, że w pracy niniejszej czytelnik nie znajdzie całego szeregu ewangelickich, szlacheckich rodzin, które w czasie tą pracą objętym już były powróciły na łono Kościoła katolickiego, bądź też wymarły w swych ewangelickich linjach, jak np. Firlejowie, Ostrorogowie, Radziwiłłowie i t. d. i t. d.¹) Jako ostatni, najbliższy nam termin, do którego opracowałem dane metrykalne, przyjąłem rok 1825, gdyż, widząc konieczność ustalenia pewnej końcowej daty, wolałem zatrzymać się przed 1826 rokiem, od którego w niektórych częściach Polski (Królestwo Kongresowe) zaczęły obowiązywać inne niż przedtem prawidła spisywania notatek metrykalnych. Akty spisywane po tym roku uniemożliwiają stwierdzenie, czy osoby występujące w akcie są pochodzenia szlacheckiego. Zresztą i w starszych notatkach metrykalnych oddzielenie wzmianek odnoszących się do nieszlachty przedstawiało niejednokrotnie wielką trudność.

W wielu parafjach prowadzący notatki tytułował jednakowo szumnie wszystkie, nawet niewątpliwie nieszlacheckie rodziny,

X

1

Jako przykład niech służy fakt, że już prof. Henryk Merczyng [H.M. str. 121—138] podaje spis 177 senatorów arjan i ewangelików obu obrządków, nrzyczem mimo wyłączenia z tego spisu wszystkich arjan i luteran, a także tych kalwinów, których nazwiska zostały w niniejszej pracy uwzględnione, pozostanie jeszcze 56 nazwisk, odnośnie których nie udało się odszukać danych w notatkach metrykalnych. Są to nazwiska następujące: Denhoff.Dorohostajski, Dzierzgow-ski, Firlej, Gomuliński, Grudziński, Gostomski, Hajko, Hlebowicz, Horno-staj, Jazłowiecki, Kapusta, Konopacki, Kosiński, Krotowski, Krysztoporski, Lanckoroński, Leszczyński, Lwowski, Męcińsiki, Myszkowski, Niszczycki, Oleski, Ossoliński, Ostroróg, Ostyk, Pac, Pielgrzymowski, Potocki, Potulicki, Proński, Przyjemski, Radziwiłł, Sapieha, Sawicki, Sieniawski, Sienieński, Snowski, Słupecki, Sobek, Sołomerecki. Stabrowski, Strzyżowski, Szafraniec, Szemiot, Taiwosz, Tarło, Tęczyński, Tomicki, Tyszkiewicz, Urowiecki, Wiś-niowiecki, Wołłowicz, Zamoyski, Zborowski i Zienowicz.