10927 skanuj0004 (549)

Ćwiczenie VII

Oznaczanie pojemności sorpcyjnej gleb 1. Wiadomości ogólne

Właściwości sorpcyjne gleb odnoszą się głównie do kationów, które mogą być wymieniane równoważnikowo na dowolny kation. Sorpcja wymienna anionów nie została dotychczas w dostatecznym stopniu wyjaśniona.

Pojemność sorpcyjna jest to całkowita ilość kationów zarówno o charakterze zasadowym (Ca, Mg, K, Na i inne), jak i kwasowym (H, Al i inne), które może być związana przez glebę. Wielkość pojemności sorpcyjnej wyrażamy w milirównoważ-nikach na 100 g gleby.

Sorpcja kationów odbywa się głównie między powierzchnią fazy stałej gleby a roztworem glebowym, tj. fazą płynną. Między tymi dwiema fazami ustala się pewien stan dynamicznej równowagi.

Schemat cząstki koloidu glebowego, naładowanego ujemnie i wysy-conego różnymi kationami

W miarę zwiększania się w roztworze glebowym stężenia jakiegoś kationu wypiera on inny kation lub kationy z fazy stałej gleby do roztworu; przede wszystkim są wypierane te kationy, których stężenie w roztworze jest najmniejsze.

W sorpcji kationów nie bierze udziału cała faza stała gleby, lecz tylko jej najbardziej aktywna część. Tę aktywną pod względem sorpcyjnym częścią gleby są cząstki ilaste (< 0,002 mm). Cząstki o średnicy większej tylko już nieznacznie przyczyniają się do wiązania jonów na swej powierzchni.

W związku z tym gleby o większej zawartości cząstek koloidalnych wykazują dużą wymienną pojemność sorpcyjną w stosunku do kationów. Wzrost ten nie jest jednak proporcjonalny do wzrostu zawartości cząstek ilastych w glebach, gdyż zależy w dużym stopniu od składu i budowy tych cząstek.