10

*■    retoryczna

Ta odmienność podejścia może się wiązać z traktowaniem łącznic toposów retorycznych i literackich. Niewątpliwie mity ^ zrodlcm toposów rozumianych jako toposy literackie, czyli stałe motvwy obecne w kulturze. Natomiast mając na myśli topos retoryczny, zauważamy, ze relacja między elementami, takimi jak nut, alegoria, metafora czy aksjomat, jest wzajemna. Dodać przy tym należy, ze me każda ałegona przeradza się w topos i nie każdy topos przeradza się w alegonę Podobnie jest z motywami, obrazami i innymi elementami potencjalnie mogącymi wiązać się z toposami. Weźmy dla przykładu jeden z ulubionych motywów rzeźby antycznej - chłopiec wyciągający cierń ze stopy. Wielość przedstawień artystycznych tego motywu (obrazuj nie przeradza się na wielość sentencji, metafor czy toposów z tym motywem. Inaczej jest z metaforą ciernia w oku. transformującą się w ogólnie zrozumiałe i akceptowane zdanie, a więc w topos. Można zatem powiedzieć, ze z niektórych mitów (alegorii, metafor etc.) są wyprowadzane toposy retoryczne, oraz żc niektóre toposy retoryczne mogą przekształcać się w mity czy metafory.

Niekiedy mówi się. ze topos jest wyrażeniem. metaforą lub obrazem. Należy takie podejście interpretować nałUipująco. wy rażenie (metafora, obraz otc.) wyrażaj* w skrótowej formie pewno twierdzenie, dające się zapisać jako zdanie. Mozo to być zdanie opisowe, ocena lub norma. I to zdanie dopiero jest toposem retorycznym.

Przeanalizujmy przykład metafory ciernia w oku. Metafora ta pochodzi z porównania zawartego w Biblii. Jeśli nie tcytrocicie mieszkańców tępo krt^ju. będą team Jak cierń uj oku iNum., 33.5S) Jest to metafora używana na oznaczenie rzeczy zbędnej, lecz dokuczliwej i bolesnej, a także kogoś, kto bardzo komuś przeszkadza i go drażni. Sens tej metafory można oddać przez różne zdania będące opartymi o tę metaforę toposami. Toposy wywodzące się z tej samej metafory mogą przybierać różne formy, chociaż zawsze do siebie treściowo zbliżone.

Topos 2:

Są rzeczy dokuczliwe, których trudno jest się pozbyć llub jest to niemożliwe).

Przykłady:

1)    Faldianie to rasa obcych, która podstępem podbita Ziemię. Jedynym punktem oporu jest tąjna baza. tc której ukrywa stę grupka Ziemian. Mają oni potężnego robota, który jest cierniem u* oku Faldian. Obcy w końcu dowiadują się, gdzie leży tajna baza Eiajcriona i rozpoczynają atak. Nieustępliwie pokonują kolejne zabezpieczenia. Czy uda tm się pod bu⁴ bazę? (streszczenie na okładce komiksu Kenichi Sonody Erajrrion, bóg wojny).

2)    Jeno wyjmij mi z tych oczu szkło bolesne - obraz dni, które czaszki białe toczy przez płonące łąki krwi.

i Krzysztof Kami! Baczyński. Niebo złote ci otworzę