11068 skanuj0014

32 Agresja seksualna

bowiem gwałciciel dokonuje gwałtu używając różnych przedmiotów, nadających się do penetracji pochwy lub odbytu.

Najdalej idącym rozwinięciem koncepcji Grotha, Burgess i Holmstrom jest propozycja przedstawiona przez Roberta R. Hazelwooda, polegająca na wprowadzeniu dwóch podtypów w klasyfikacji gwałtu dokonywanego w złości i gwałtu władczego oraz na wyróżnieniu w miejscu gwałtu sadystycznego dwóch innych rodzajów gwałtów, a mianowicie gwałtów, wynikających z nadarzających się okazji oraz gwałtów zbiorowych. W sumie model przedstawiony przez Hazelwooda wyróżnia sześć rodzajów gwałtów (Hazelwood i in., 1995).

Przywracający władzę {power reasurance) - popełniany jest najczęściej przez mężczyznę wykazującego liczne zaburzenia seksualne i dotkliwie cierpiącego z tego powodu. Stąd też jego głównym celem jest zmuszenie ofiary do całkowitej uległości. Znamienną cechą tego rodzaju gwałtów jest to, że są one popełniane późnym wieczorem lub nocą - ma to mieć znaczenie symboliczne, w ciemności można ukryć nie tylko mankamenty fizyczne, w ciemności również daleko bezpieczniej czuje się człowiek niepewny swych sprawności psychicznych, a w tym przypadku seksualnych. Akty gwałtu są zazwyczaj starannie planowane, a ofiary selekcjonowane według wieku gwałciciela. Najczęściej ofiarami bywają obce kobiety.

Potwierdzający władzę {power assertwe) - stanowi sposób zdobywania dominacji nad kobietą; Gwałty takie stosowane są przy umiarkowanym stopniu zniewolenia ofiary. Ofiarami bywają zazwyczaj kobiety w podobnym wieku co sprawca. Gwałty odbywają się najczęściej w miejscach odosobnionych, towarzyszy im także rozrywanie ubrania ofiary, którą sprawca z reguły całkowicie obnaża. Nierzadko w czasie jednego gwałtu dochodzi do dwukrotnego, a nawet trzykrotnego stosunku.

„Zloi&odw^L-ianger-retaliatory) - jest odwetem mężczyzny za doznane znieważenia (realne lub wyimaginowane) ze strony kobiet. Złość i agresja stanowią podstawowe zabarwienie tego czynu, który popełniany jest najczęściej pod wpływem impulsu, a więc nie bywa nigdy planowany. Aktowi gwałtu towarzyszy zazwyczaj bicie i słowne poniżanie ofiary. Ofiarami bywają kobiety w wieku zbliżonym do wieku sprawcy, często też można spotkać się w tym typie gwałtów ze stosowaniem kryteriów specjalnych, np. wybieranie kobiet o wysokim społecznym prestiżu, zamożnych itp. Także w tym przypadku rozdzierane jest ubranie na ciele ofiary. Psychofizjologiczną cechą tego rodzaju gwałtu jest odczuwanie przez sprawcę głębokiego uspokojenia po dokonaniu gwałtu, co łączy się z zaniechaniem na pewien (dłuższy lub krótszy) czas aktywności przestępczej.

„Złość-podniecenie” (amer-excitement) - ma wszelkie cechy gwałtu sadystycznego, a więc głównym, motorem podniecenia seksualnego sprawcy jest cierpienie i upokorzenie ofiary. Aby zapewnić sobie najszerszą gamę wynaturzonych gratyfikacji sprawca takiego rodzaju gwałtu na ogół starannie planuje gwałt i dokonuje go najczęściej według rozbudowanego scenariusza. Nierzadko ma miejsce nagrywanie czy utrwalanie na wideo przebiegu tortur zadawanych ofierze. Ofiarami bywają zazwyczaj osoby obce, ale starannie dobierane ze względu na specyficzne upodobania poszczególnego sprawcy.

Okazjonalny (opportunistic) - ten rodzaj gwałtu nie bywa przez sprawcę planowany, następuje przy „nadarzającej się okazji”, w czasie popełniania innego przestępstwa, np. włamania, gdy w mieszkaniu znajduje się atrakcyjna kobieta.

Gwałt zbiorowy (gang rape) - dokonywany jest przez dwie lub więcej osób. W takłcłrprzypadkach zawsze jedna z tych osób (z reguły najbardziej agresywna) staje się inicjatorem, autorem scenariusza i pierwszym aktorem tej przestępczej akcji. Obserwacje kliniczne wykazują, że jeśli liczba uczestników gwałtu zbiorowego przekracza trzy osoby, z reguły jedna z tych osób staje się obrońcą ofiary, a w każdym razie wykazuje w stosunku do niej mniejszą brutalność od pozostałych uczestników.

W literaturze przedmiotu bardzo często przytaczana jest klasyfikacja gwałtów opracowana w Ośrodku Resocjalizacji_w Massachusetts (Mas-ŚdchusełJs^eatment Center)-przez Raymonda A. Knighta i Roberta A. Prentky’ego wTS^O r Pocfział teil, znany jako MTC Taxonomy, rok później nieco zmodyfikowano i uściślono podstawy klasyfikacji. Określając najbardziej istotne dla rodzaju popełnianych gwałtów cechy psychiczne sprawców, uwzględniono:

~ ;Vjpmpetencję społeczną (social competence),

•    fantazje seksualne,

•    sadyzm,

•    wypaczenie myślenia (cognitwe distortion),

•    skłonność do dominacji,

•    zaburzenia psychiczne wynikające z uzależnień i chorób (por. Knight, Prentky, 1991).