14583 skanuj0070 (34)

Metoda modelowania wg J. Aron-freeda i U. Bron-fenbrennera

Wychowawcze znaczenie zgene-ralizowanych efektów modelowania

nie zaobserwowanych zachowań, jak również nabywanie nowych zachowań lub modyfikowanie zachowań dawniej już ujawnionych przez obserwatora, przy czym z zakresu modelowania wyklucza wszelkie świadome naśladowanie modelu przez obserwatora.

Inni autorzy wyraźnie odróżniają upodabnianie się do zachowań modela w wyniku uczenia się przez naśladownictwo i uczenie się przez modelowanie. Należą do nich m.in. J. Aronfreed i U. Bronfenbrenne: Według nich, obserwowanie modela pociąga za sobą upodabnianie się do niego bądź to w sposób niemal odwzorowujący jego zachowanie (utożsamiane z naśladownictwem), bądź też w sposób bardzo różny lecz w granicach tej samej klasy zachowań (czyli w wyniku modelowania). Chodzi tu o skutki modelowania, wyrażające się w różnym stopniu upodabniania się do zachowań modela. Skutki te dają się uporząc-kować linii ciągłej, przy' czym na jednym jej krańcu znajdująsię zach wania bardzo podobne do zachowań modela, a na drugim zachowania całkowicie różne w stosunku do tego, co obserwowano u modela. 7 z ostatnie mają jedynie tę cechę wspólną z reprezentowanymi przez mz-dela zachowaniami, iż przynależądo tej samej szerokiej klasy czy określonej kategorii postępowania. Przybierają one — zgodnie z wyrz-żeniem U. Bronfenbrennera — postać symbolicznych równoważników! zachowań, jakie ujawnia postrzegany model. Określa się je jako zgz-neralizowane (uogólnione) efekty modelowania. Przykładem ich mci; być dzielenie się z kimś słodyczami lub pocieszanie skrzywdzonego dziełka w wyniku zaobserwowania modela pomagającego zbierać rozsypaw jabłka. Efekty natomiast w postaci zachowań o dużym stopniu podobieństwa do postępowania modela (np. gdy pomaga on w zbierar . rozsypanych owoców, a obserwator w zbieraniu książek lub zeszytć'-|j nazywa się bezpośrednimi wynikami modelowania (por. B. Arska-Ka-ryłowska, 1982, s. 11 i n.).

Rozróżnianiezgeneralizowanych (czyli uogólnionych) i bezpośrednich (podobnych) efektów modelowania ma istotne znaczenie z wyc: wawczego punktu widzenia. Szczególna rola w procesie wychów; przypada oczywiście efektom uogólnionym, tj. bardzo różnym zacł waniom jednostki w porównaniu z postrzeganym przez nią modę’.: postępowania. Są to jednak z reguły zachowania mieszczące się w samej kategorii lub klasie zachowań, co obserwowany model. Dz:zi temu właśnie metoda dawania dobrego przykładu okazuje się wy s kow'o przydatna z wychowawczego punktu widzenia. W wyniku liwego uogólnienia przez dzieci i młodzież postrzeganych zachow innych ludzi stają się one bowiem zdolne do coraz bardziej różnorzcfci nych, bogatych i konstruktywnych reakcji na cudze potrzeby, braki, ocru-

| 9 2 Metody wychowania

ania. Na przykład ćz z : zo matki z innymi o trzy ko dzielenia swoim: s: o . :ia w sobie nawyki : • :zz. przyjaźni, niesieniu .unia im życia na różny :

: dzielnego kształtom i^- 2 zznie i moralnie poząi

*    . doświadczeń w uszzz miielaniu informacji. :

•■•aniu cudzych nieszc

*    zagłych wypadkacz _

• zzpaczonych. Oddi z

: : uzasadnione jedyz- z Oczywiście błęde~ ■ x uzdy dawania dobieg 1 - -zilku zaledwie przei : zunego. Warto też zz * zzana logika nastzz r i Przykładowo, z s k. busu, to byłob> ' 5fc .ko mają ku temu w własnych siłach z :

*    : i obowiązek ułatw e : bez końca. W każd

, .zz pożądaną jesz pa z^: pozostawanie w z ■.zo nigdy nie r.z z: Ogółem upodab" z zasadzie świadomea 1 _z z tego, co robią a : - • zcesem podśw luz* m    m powtarzan i u za

. : szczera zazn -::sc uchowania wy ch: ■ nie od tego. cz> p czy modelu pz*sl zenbers-Berz. E. <