15095 p1080107

&vicŁCiUŁiy|Hi I i 2 są ęhamlaciysiy&ac dl u wychowaniu przedszkolnego. W codziennym życiu dziecka jesi wiele momentów, w czasie których musi ono klaa-fikownópizechnioiy bądź wcdluc ich cech (no. układanie zabawek na półce: osobno lalki, osobno samochodziki itd.), bądź. według ich przeznaczenia (np. przedmioty służące do mycia), bądź też usiaMąG pęwiaTjaJnorazoay nodzial: tymi lalkami bawi się Kasin / Olą. a tamtymi Marysia, Ewa i liusia. Sytuacje takie wpływają na RszUlllft^UHC MC RfijCSiu żbiUCU nawi»i wtedy, jeżeli yifflfl słowo -/.hiór** nic jest iwwir najważniejsze bowiem są konkretne czynności dziecka kolorowanie, zaznaczanie krzyżykami lub kropkami figur na rysunku, otaczanie ich pętlami - to konkretne czynności dziecka mające na celu wskazanie elementów zbioru. Rzeczą podstawową przy określaniu zbioru, jest ustalenie. które elementy do niego należą, a-które nic. Tego typu ćwiczenia są więc bardzo ważne i będą potrzebne także na trzecim cinpic nauczania.

Monicnl przejścia dq etapu it/ccie^^Syli^łffow-adzćma terminu „zbiór". budzi mnóstwo pytań i dyskusji, które głównie dotyczą ustalenia, kiedy ma to nastąpić. Na tak sformułowane pytanie trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Wybór najwłaściwszego momentu zależy m. in. od indy wid iialnycli cfch dzieci i.od sytuacji Naiważniciszc. ahv nrzcchntlzfnic donastcpncito etanu bvlo naturalne i umotywowane.

Celem zaś długofalowym, do którego zmierzamy w trakcie nauczania, jest abstrakcyjne pojęcie zbioru, o którym dziecko potrafiłoby myśleć niezależnie od konkretnej sytuacji. Dla procesu dydaktycznego najistotniejsze jest to, że czynności dziecka są konkretne (układanie płotu, ryjo^żiuilinii), gdyż 10 ^i)ni> H podstawą kształtowania ooiećmatcmatycztwcb. w tym-wypadku pojęcia zbioru.

Zbiór icttjnirricm abstrakcyjnym, nawet gdy jego elementy są konkretne Wyodrębnienie jakiegoś zbioru jest pewna konstrukcją myślową i polega mi ustaleniu, jakie elementy należą do rozpatrywanego zbioru.

Zbiór można określić słownie (np. wykuje wszystke jego cłementy lub charaktĆiyJTOjąc JB za pomocą odpowiedniego warunku), można też M.vznnczvć go wykonując umowne czynności, takie jak na przykład grupowanie elementów (Semadćm IłHU. s liż). " -

11    pojęcie zbioru kształtuje mj przez wykonywanie i komentowanie

pewnych czynności klasyfikacyjnych Bardzo sugestywnym, naturalnym jroa-ijetn dłdaktyczęyTtry^ pćTTi Możemy umówić się. że klocki logiczne leżące wewnątrz pętli należą do rozpatrywanego zbioru, klocki leżące na zewnątrz - nie należą. Jrdoakżr. mckicdŁ-dąic~SrC J*>b»mwwpć jitowag pętli^Jako sposobu oktes lania zbroi u. Wywołuje Wai^djicci Wędne przcionamc^/c tam.

płzrc łOKBC&L    Aby

przcdwtl/jalać nądmicpuc.uproszczonemu rozumieniu zbiorów, wprowadzono do aawczamą-mn^środk Lpaglą^owę (np. jcftgnaiy.oł^cgkowcł.

Nadmierne wyeksponowanie rob pętli może prowadzić do zupełnie błędnych skojarzeń. Na przykład w szkołach francuskich stwierdzono, że gdy nauczyciel-

ka podniosła do góry pętlę i pytała, co trzyma w ręku. uczniowie odpowiadali z przekonaniem, że trzyma zbiór. Po prostu dzieci, myślące konkretnie, skojarzyły nazwę „zbiór" / fizycznym obiektem (San ad cni 1984. s. 157).

£f^UjaO*^!arłośaawyin irt?dkigp^at)tdoyym. akjalgyjgteywiż inny sposoby wyió/niania /hiorów i stosować je zależnie, od potrzeby. Kiedy na przykład chcemy wyróżnić zbiór słów w pewnym lekśoe. nalumnym sposobem będziepodkreślenie słów. które nas interesuj-i. kiedy chcemy wyróżnić pcwicą/biór osób spośród znajdujących się na liście, wygodnie będzie postawić ustalony znaczek (np. krzyżyk) przy odpowiednich nazwiskach; kiedy zaś chcemy wyróżnić pewien zbiór liczbowy, możemy zaznaczyć liczby należące do lego zbioru, rysując „grzebyczek" na osi (Semadeni 1984. % 158)

Niejednokrotnie uczniowie nic uświadamiają sobie Faktu, iż zbiór jest. pojęciem abstrakcyjnym, nawet wówczas, gdy jego elementy są konkretne Z tego faktu wyniŁ a w idc pomyłek i (Uewłaóawwch rinnaulnn iń pnińi zhi/y

kredek M tfnliku" „pokoloruj zbiory równolic/ne". ----.r---łnwinij.

nowinny brmieć: . Bflłflż kralki-na, Stoliku". „pokoloruj ckmenty zbiorów ę

l^Tf^ł^ł Zbiory" można realizować w szkole specjalnej wykorzystując:

>)>YWr i

2)    pry i ^{alHWV z} użyciem materiału logicznego.

3) ćwiczenia z podręcznika Siaiemaiykg dla k/asf/.(Siwek, Wygpany 1981)

- p- v ^Sytuacje z życia. Jeżeli nadarzy się okazja, kserujemy uwagę uczniów na

pewne elementy matematykii występujące w otaczającej nas rzeczywisto^. Nic ~~ należy sztucznie organizować sytuacji, pomew az mogą ooc być dla uczniów mało przekonywujące, a niejednokrotnie mogą prowadzić do błędów pojęcie znane jest dzieciom z życia, prosimy zatem o podanie przykładów zbiorów.

Mogą bvć wymieniane zbiory zwicr/ąt.zabawek.samochodów. zbiory dziewcząt i chłopców. z.bjÓŁdzi^iLdojcżd żajirych    czy autobusem do szkoły.

Nauczyciel może w sposób zamierzony polecić uczniom (np. na wycieczce poprzedzającej zajęcia w ramach ośrodka „Pierwsze kroki dziecka sv szkole” lub „Sad w jesieni") zebranie w parku czv Icsic znalezionych młazek. Będzie czuwał nad tym, żeby w tej kolekcji znalazły się gałązki ' liśćmi, gałązki z owoępfpi i yalązkimaiaos-i liście, i .owoce. Po powrocie do klasy proponujemy uporządkowanie (np. na półce) przyniesionych gałązek w ten sposób, żeby po jednej stronic były gałązki z liśćmi (polecamy je układać w pętli zrobionej z czerwonej tasiemki), zaś po drugiej stronie - gałązki z owocami. Gałązki z owocami można dla odmiany układać w pętli zrobionej z żółtej tasiemki.

Nauczyciel podaje gałązki.dwóch uczniów układa je w pętlę, klasa sprawdza, czy zadanie jest dobrze wykonane. Na początku podajemy tylko gałązki z liśćmi i gałązki z owocami. Po pewnym czasie dopiero - gałązkę i z liśćmi, i owocami. Dwoje dzieci wyciąga rękę. Pojawia się pytanie: gdzie ją położyć? Powinna być i w jednym, i w drugim zbiorze.

211