12568 skanuj0004 (216)

Jednak organizacji zachowania niemowlęcia i ustaleniu się regularnego wzorca aktywności sprzyja uporządkowane środowisko, które zapewnia spokój w czasii snu, a kontakty i uczenie się w czasie czuwania. U dzieci, które nie mają stałegl rozkładu okresów snu i czuwania w ciągu doby, występują kłopoty zdrowo™ i zaburzenia zachowania w późniejszym okresie rozwoju (Parmelee, Sigman, 19831 Możliwości odbierania bodźców przez noworodka przedstawiono w tabeli 2.11

Tabela 2.1. Zdolności sensoryczne noworodka (wg: Maurer, Maurer, 1994)

Bodźce działające na zmysł	Reakcje noworodka
równowagi	podniesione, kiedy płacze - uspokaja się
dotyku	dotknięcie okolicy ust wywołuje znieruchomienie
smaku	potrafi odróżniać smaki: słodki, słony, kwaśny i gorzki (preferuje smaku słodki)
węchu	reaguje na zapach pewnych pokarmów tak samo jak dorosły; rozpoznaj(S zapach mleka matki; może lokalizować zapach i odwracać się od nieprzyjemnych zapachów
duchu	preferuje dźwięki o czystych tonach; może odróżniać niektóre wzory 1 dźwięków; różnicuje niemal wszystkie dźwięki mowy ludzkiej; odwraca! się w kierunku dźwięku; preferuje dźwięki wysokie, wypowiedzi z wysoką intonacją oraz głos swojej matki
wzroku	akomodacja wzroku i ostrość widzenia są ograniczone; przygląda się i i próbuje śledzić poruszający się obiekt; widzenie kolorów nie jest jeszczu dobrze rozwinięte

Od lat 50. naszego stulecia ocenia się poziom rozwoju narodzonego dzieci! Najczęściej stosowanym narzędziem oceniania jest skala Apgar, która dotycs! takich podstawowych funkcji organizmu jak np. częstość uderzeń serca, reakcj|H ból. Z kolei Skala Oceny Zachowania Noworodka Brazelthona (por. BrazelthjbJ Nugent, Lester, 1987) służy ocenie zdolności dziecka do habituacji i bada: fizjgfl giczną reakcję na stres, kontrolę pobudzenia, napięcia mięśniowe oraz uwagę*! red cje społeczne. Do oceny dojrzałości noworodka na podstawie cech zewnetrzaB (m.in. koloru skóry, kształtu małżowiny usznej, podeszwowych pofałdowań skon służy skala skonstruowana przez Farra; skala Dubowitza oparta na uwzględnioj^H przez Farra cechach zewnętrznych oraz kryteriach neurologicznych (m.in. zgięcie dłoni, sprężystość kończyn górnych, zdolność utrzymania głowy) oraz i skal Ballarda, uwzględniająca kryteria fizyczne (meszek płodowy, brodawki piersifH małżowiny uszne, narządy płciowe) i neuromięśniowe (postawa, ułożenie ramio^ (Wybrane metody..., 1997). Tego rodzaju badania pozwalają wyselekcjonowaćdia ci, które będą potrzebowały specjalnej opieki i uwagi w następnych okresach żyd Są to dzieci grupy ryzyka, którym grożą opóźnienia rozwojowe.

50