16257 skanuj0005 (487)

18

spiracji dla scenariusza. W Damned if You Don't wykorzystano także jego fragmenty. Co ciekawe, nie zostały one po prostu wmontowane w tkankę noweli. W zamian oglądamy urywki na telewizyjnym monitorze. Zabieg ten pozwolił reżyserce nie tylko podać interpretacji film Powella i Pressburgera, ale także zwrócić uwagę na wpisanie Narcyza w doświadczenie współczesnego widza. Rama srebrnego ekranu określa umowny charakter oglądania, „odczytywania" tekstu klasycznego kina.

Wątki jawnie homoseksualne występują też w Rules of the Road (1993) - pierwszym kolorowym utworze Friedrich. Historia lesbijskiego związku jest tu konfrontowana z elementami amerykańskiej mitologii popularnej - przede wszystkim związanej z fascynacją Amerykanów samochodami. Autorka w sposób kreatywny wykorzystuje też ścieżkę dźwiękową, złożoną z piosenek Boba Dylana, Marienne Faithfull, Prin-ce'a i innych słynnych postaci sceny rockowej w USA. W kolorze nakręcony został także znacznie bardziej interesujący Hide and Seek (1996) -najczęściej chyba wyświetlany film Friedrich.

Jest on powrotem do strategii opartej na mieszaniu fabuły i dokumentu. Sama reżyserka komentuje go w następujący sposób:

Opowiada on o wieku, kiedy seksualność jest nadal nieokreślona i o tym, że dziewczęta nie muszą zdawać sobie sprawy, że ich Książę z Bajki może kiedykolwiek okazać się Królewną¹.

Hide and Seek cechuje się sporym rozmachem w porównaniu z wcześniejszymi pracami Friedrich. Rozmach ten wynika przy tym nie tyle z rozmiarów filmu (trwającego niewiele ponad godzinę, co zdarzało się już wcześniej), ale z jego charakteru. Reżyserka próbuje bowiem zmierzyć się czterdziestoleciem najnowszej historii Stanów Zjednoczonych, widzianej z punktu widzenia seksualnej mniejszości. Zwraca się przede wszystkim ku perspektywie dziecka, która jest - jej zdaniem - niewinna, ponieważ nie jest obciążona ideologią. Wydarzenia warstwy fabularnej filmu osadzone są w latach 60. Friedrich uzupełnia jednak historię wypowiedziami kobiet, przywołujących swe pierwsze lesbijskie doświadczenia, a także fragmentami archiwalnymi, na które składają się urywki filmów instruktażowych i popularnonaukowych.

Analogie pomiędzy twórczością Mayi Dereń i Su Friedrich nie są z całą pewnością oczywiste. Wydaje się jednak, że przynajmniej w jednym wymiarze Friedrich kontynuuje pewną linię „kina kobiecego", zapoczątkowaną w Na lądzie, a także w pewnym sensie w Rytuale w przetworzonym czasie (Ritual in Transfigured Time, 1946). Jej postaci działają w „obcej przestrzeni", próbując jednocześnie definiować własną tożsamość z pozycji kobiety. O ile jednak bohaterka filmu Dereń ukradkiem „podkradała" figury szachowe, będące znakiem raz męskiego dyskursu, kiedy indziej kobiecej potencji, o tyle postaci z filmów Friedrich - domagają się ich w sposób bardziej zdecydowany:

Wierzę w film, wierzę w jego moc. Kino jest najskuteczniejszym sposobem rozpoznawania różnych aspektów mojego życia oraz losów innych kobiet i mężczyzn. Film jest wyzwaniem w specjalny sposób. Obchodzi on bowiem ludzi tak, iż nie mogą go zignorować. Lubię tę jego siłę - lubię ją odczuwać i wykorzystywać. Realizowanie filmów sprawia, iż większym stopniu czuję się częścią świata - sprawia, iż czuję, że przemawiam własnym głosem i dysponuję silą, która za tym głosem podąża².

Filraografia

1978    Hot Water (Gorąca woda)

1979    Cool Hands Warm Henrt (Zimne ręce, gorące serce)

1979    Scar Tissue (Ciało z blizną)

1980    I Suggest Minę (Sugeruję mój)

1981    Gently Down the Strcam (Ostrożnie w dół strumienia)

1982    But No One (Ale nikt)

1984 The Ties tlwt Bind (Łączące więzi)

1987 Damned If You Don't (Niech Cię, jeśli tego nie zrobisz)

1990    Sink or Swim (Toń albo płyń)

1991    First Comes Love (Najpierw przychodzi miłość)

1993 Rules oj the Road (Reguły drogi)

1996 Hide and Seek (W chowanego)

2002 The Odds oj Recooery (Możliwoci rekonwalescencji)

1

Cytat za: Judith M. Redding, Victoria A. Brownworth, Film Fatales. Independent Women Directors. Seattle: Seal Press 1997, s. 92.

2

Tamże, s. 92-93.