17573 skanuj0012

11 f FrognoKyka n*ędiynwóo*m tło dwubiegunowoici (polaryzacji sensu strtcło), co na wenie krajowej uwidacznia uę jako podział na lewicę i prawicę mimo zmiennych, labilnych poglądów. Warto odnotować. że zarówno walka, jak i współpraca mogą zmienić stosunki sil. mogą też pozostawić je bez zmian (gdy stopy korzyść i/strat są identyczne).

Rzeczywiste życie międzynarodowe, jak i wszelkie inne życie społeczne. je*t syntezą współpracy i walki w różnych dziedzinach i różnych proporcjach. Trudno byłoby znaleźć przykłady absolutnej współpracy czy absolutnej walki. Tadeusz Kotarbiński przywołuje myśl Maksa Webera głoszącego, że „większość walk zawiera w sobie pewną dozę wspólnoty albo porozumienia’'⁹. W stosunkach międzynarodowych prostym i dobrym, choć niewystarczającym, wskaźnikiem wzrostu lub spadku udziału współpracy/walki jest udział wydatków wojskowych w dochodzie narodowym (w wymiarze globalnym, regionalnym lub lokalnym).

1.2. Pojęcie prognozowania, planowania i innych kategorii decyzyjnych

Najkrócej i najprościej mówiąc, prognozowanie to naukowe przewidywanie przyszłości¹⁰. Jest ono cechą każdego ludzkiego działania. Działanie jest zawsze skierowane ku przyszłości. Przyszłość jest niepewna. Niepewność jest tą cechą działania, która bardzo nam przeszkadza, ale jednocześnie nadaje mu sens. „(idyby człowiek znal przyszłość, nie musiałby dokonywać wyborów i nie podejmowałby działania. Byłby podobny do automatu: reagowałby na bodźce bez udziału własnej woli"".

Prognozowanie stosunków międzynarodowych (prognozowanie polityki między narodowej) można określić jako całokształt wieloetapowych, złożonych czynności badawczych, metodycznych, proceduralnych i organizacyjnych, które mają na celu uzyskanie uzasadnionej naukowo informacji o przyszłym rozwoju zjawisk i procesów. Końcowym wynikiem procesu prognozowania jest prognoza (prognozy). W interesującej nas dziedzinie są to najczęściej prognozy określające charakter przyszłych stosunków międzynarodowych, a w szczególności stosunki sil, napięcia polityczno-militarne, warunki pokoju, integracja i dezintegracja, stan zasobów' i środow iska, dostępność surowców itp.

Można mówić o dwóch głównych celach prognozowania międzynarodowego. Pierwszy, poznawczy, jest częścią procesu badawczego i polega na wniesieniu

• Zob. T. Kotarbiński. Trtiklui o dobrej robocie, Ossolineum, Wrocław 1982, s. 242. Terminologia jesi zawsze kweslią konwencji, niemniej jednak trzeba podkreślić, że są ujęcia poigno/y nicodnoH/ącc jej wyłącznic do przyszłości. Jeśli przyjmie się. że prognoza jcsl lo infor-m*> m o •tonie świata /ewnętr/nego, to nie musi ona dotyczyć wyłącznie przyszłości, olc także me/noncj teraźniejszości. W tym znaczeniu owocowanie zawartości kruszcu w podziemiu obs/a-tti podawane pr/c/ geologa w ekspertyzie j*»t prognozą. Por. W. Sadowski, Decytjt i prognozu l'WH, Wiuuowr 1911.1. Ul

" L von Mim. Łmhklę tkkdnMę. lYuht* WHunom t, Instytut l-udwiga von Mlseaa, Wars/a wa 2007, k. 90

_

możliwie największej) wkładu w /■ o/umienie i wyjaśnienie stosunków międzynarodowych; drugi ma charakter praktyczny i wiąże się z kategorią działania ( ckm tym jest dostarczenie możliwie najlepszych przesłanek do podejmowani.') decyzji przez polityków, a także biznesmenów i inne zainteresowane osoby. Prognozowanie stosunków międzynarodowych jako przewidywanie naukowe opiera się z jednej strony na poznanych prawidłowościach rozwoju społecznego, w tym zwłaszcza stosunków międzynarodowych, a z drugiej - na zastosowaniu dostępnych metod, technik i instrumentów prognozowania.

Ludzkie działanie można podzielić na dwie części: część przygotowawczą i część wykonawczą. Rozróżnienie to ma charakter hardziej logiczny niż czasowy, możemy jednak przyjąć, że przygotowanie jest wcześniejsze od wykonania. Część przygotowawcza to planowanie działania (a więc proces podejmowania decyzji), część wykonawcza to realizacja planu. Wytworem planowania test plan. a w następstwie jego realizacji otrzymujemy jakiś wynik (produkt, usługę. przedstawienie teatralne, przyjęcie weselne). W związku z tym. żc w lud/ kun działaniu zawsze występuje niepewność, w trakcie realizacji występuje konieczność świadomego wprowadzania korekt (zmian, usprawnień). Widać więc, że planowanie i wykonywanie planu odbywają się zasadniczo jednocześni#.

Nieodłącznym elementem planowania działania jest prognozowani#, etyli przew idywanie przyszłych uwarunkowań działania oraz jego skutków (wyiwo rów). Prognozowanie jest czynnością powszechną rolnicy prognozują wtnmki przyrodnicze i rynkowo dla przyszłych plonów, przedsiębiorcy prognozują n*i hardziej zyskowne zastosowania swojego kapitału, studenci prognozują awpje szanse nn rynku pracy w zależności od wyboru rodzaju uczelni i kierunku stu diów, politycy prognozują swoje szanse w najbliższych wyborach, przedstaw I-cicle najwyższych władz państwowych prognozują przyszłą pozycję swojego państwa na arenie międzynarodowej itd.

Tak rozumiane prognozowanie jest oczywiście ogromnie zróżnicowane pod względem formalnym, metodycznym i organizacyjnym. Często występuje w „miękkiej" postaci raczej jako założenie prognostyczne niż prognoza sensu sirlclo. Na przykład wybierając się do pracy każdego dnia, raczej zakładamy, że nas/u firma nie zostanie nagle zamknięta, że budynek się nic zawali, że nie zostaniemy nagle zwolnieni itp.

To, czy prognozowanie uznamy za organiczną część planowania, czy za etap odrębny, jest wyłącznie kwestią konwencji.

Część przygotowawcza, którą określiliśmy jako planowanie, występuje również pod innymi nazwami, takimi jak projektowanie, programowanie czy budowanie strategii. O projektowaniu częściej mówi się w naukach technicznych, zwłaszcza w- architekturze (powstają wtedy projekty nowych budynków, osiedli, stadionów sportowych), o programowaniu - w wypadku przedsięwzięć o charakterze społecznym czy gospodarczym na różnych szczeblach administracji publicznej, w przedsiębiorstwach, uczelniach (powstają wtedy programy mieszkaniowe, żywnościowe, edukacyjne, inwestycyjne pomijamy tu programowanie juko zapisywanie tadań dla komputera), o budowaniu strategu nąjc/ęścioj