18578 Zdjęcie1406

bit* kftfcfy M* prrttykowsl r**⁰** swoim

n*^ t,mc:«om M bóg spc-Mkk na mmi pruwUW ogramnymy się imlania rrligii obecnych I dawniejwych, dostrzeżemy U(,^ u te indywidualne kulty stanowią nic odrębne I autonomiczne systemy religijne, ale po prostu aspekty religii. wspólne całemu Kościołowi, do jakiego jednostki naleli Święty patron chrześcijanina wybrany jest x oficjalnej listy świętych, uznanych przez Kościół katolicki; kanoniczne reguły określają teł, w jaki sposób wierny powinien uprawiał szczególny kult Idea, ił każdy człowiek posiada koniecznie swego opiekuńczego ducha, znajduje się w takiej lub innej formie u podstawy wielu religii amerykańskich, podobnie jak i religii rzymskiej (by poprzestać na tych dwóch przykładach), albowiem jest ona - jak później zobaczymy - ściśle związana z ideą duszy, ta zaś nie należy do idol, które mogą być całkowicie zdane na widzimisię jednostek. Jednym słowem, Kościół, którego jednostka jest członkiem, uczy ją, czym są owi osobiści bogowie, jaka jest ich rola, w jaki sposób powinno nawiązywać ńę x nimi stosunki | otaczać czcią Jeieli analizuje się metodycznie nauki jakiegokolwiek Kościoła, natrafia się wcześniej lub później na takie, które odnoszą się właśnie do tych szczególnych kultów. Nie istnieją więc dwa różne typy religii, zwrócone w przeciwnych kierunkach: i tu i tam chodzi o te same idee i zasady, które w jednym przypadku •są stosowane do Okoliczności, Interesujących zbiorowość w jej całokształcie, w drugim zaś — do życia indywiduum. Związek między tymi dwoma sferami Jest tak bardzo ścisły, że u pewnych ludów¹ ceremonie, w których trakcie wierny nawiązuje po raz

» Jest to wniosek, do jakiego doszedł Spencer w Ecclt-liostical InstUulions (rozdz. XVI), ą także SabaUcr w Esouisse d’tme płulosopliic dr la rellfllon daprćs la psychologie et Mstorie oraz inni przedstawiciele tej

”^eiS» wielu ludów indiańskich Ameryki Pół-nocnej.

pierwszy kontakt ze fwoła duchem opiekuńczym, są pomieszane z obrządami o niewątpliwie publicznym charakterze, a mianowicie obrządami inicjacyjnymi *.

Do rozwalenia pozostaje sprawa współczesnych aspiracji do stworzenia religii całkowicie wewnętrznej i subiektywne), którą swobodnie tworzyłby każdy z nas. Jakkolwiek realne są te aspiracje, nie podważają one naszej definicji, ponieważ stosuje sit ona nie do niepewnych teoretycznych możliwości, lecz do realnych i stwierdzonych faktów. Definiować można tylko takie religie, które istniały lub Istnieją, nie zaś takie, które wykazują mniej lub bardzie) wyraźną tendencję do istnienia. Nie jest wykluczone, że ten religijny indywidualizm stanie się rzeczywistością, ale, żeby można było powiedzieć, w jakiej mierze, trzeba już wiedzieć, co to jest religii, z jakich elementów się składa, z jakich przyczyn powstaje, jaką funkcję wypełnia. Są to kwestie, których rozwiązania nie można przesądzić tak długo, jak długo nie przekroczyło się progu pracy badawczej. Dopiero na końcu tego studium będziemy mogli spróbować antycypowania przyszłości.

Dochodzimy więc do definicji następującej: r e l i g i a jest to spójny system wierzeń l praktyk, odnoszących się do rzeczy świętych, tzn. wydzielonych i zakazanych — wierzeń i praktyk, które wszystkich wierzących i praktykujących łączą w jedną wspólnotę moralną, zwaną Kości olemjDrugi element, który został w ten sposób uwzględniony w naszej definicji, jest nie mniej zasadniczy od pierwszego, gdyż — pokazując, ie religia

» To stwierdzenie faktu nie przesądza sprawy, czy religia zewnętrzna i publiczna jest tylko rozwinięciem religii wewnętrznej i osobistej, która byłaby czymś pierwotnym, czy też, wprost przeciwnie, U ostatnia jest tylko rozwinięciem pierwszej wewnątrz świadomości Indywidualnych. Dalej podejmiemy tan problem bezpośrednio (ks. 11, rozdz.V, § II; por. ks. 11, rozdz. VI i VII, 11). Tymczasem poprzestaniemy na spostrzeżeniu, It kult Indywidualny przedstawia się obserwatorowi jako element kultu zbiorowego.