17

Łożyska kulkowe poprzeczne mogą przenosić duże obciążenia poprzeczne i dość duże obciążenia wzdłużne. Przy jednoczesnym obciążeniu łożyska silą poprzeczną F_p i wzdłużną }<\_v obciążenie zastępcze wyznaczamy wg wzoru

[■ ^ x- Diy-I-(11.5) w którym:

F ■ obciążenie zastępcze w N,

X — współczynnik przeliczeniowy obciążenia poprzecznego; dla łożysk kulkowych zwykłych jednorzędowych X — 0,56 — m. in. dla serii 60, 62 i 63 oraz X = 0,5 — dla serii 64,

Y    — współczynnik: przeliczeniowy obciążenia wzdłużnego,

V    - współczynnik, klóry przy ruchomym wałku wynosi 1 (przypa

dek najczęściej spotykany), a. przy ruchomej oprawie 1,2.

W edu stwierdzenia, czy przy doborze łożyska poprzecznego należy 'uwzględnić wpływ siły wzdłużnej, obliczamy współczynnik rzeczywistego obciążenia łożyska

" !,f    '

¹    1 p

Wartość współczynnika a porównujemy ze współczynnikiem e, określającym zdolność danego łożyska do przejmowania obciążeń wzdłużnych. Współczynnik, c. zależy od stosunku F gdzie C„ — nośność spoczynkowa danego łożyska.

Gdy u <' c. pomijamy wpływ sil wzdłużnych i wówczas

F- V-F,.    '    (11.7)

Gdy a > e. obliczamy obciążenie zaslępczc wg wzoru .11.5.

Dla łożysk, których wymiary podano w tablicach 40-M3, wartości współczynników V"j e w zależności od stosunku F\_r:C-₀ podano w tabl. 44.

Przykład 11.1

.Dobrać łożysko kulkowe zwykłe osadzone na walc o średnicy czopa

d — 70 mm. Żądana trwałość łożyska L_h — 24 000 h przy prędkości obrotowej u — 800 o b 17m i n i rn a k s y i u a 1 n ej l e m p e r a t u rze n a gr / a n i a łożyska .120''' C. Ł o -żysko jest. obciążone sita poprzeczną F_p — 6000 N oraz silą wzdłużny

F_w= 1.000 N. '    '

Rozwiązanie

Zakładamy F — F_p i obliczamy nośność łożyska z pominięciem siły wzdłużnej

³ [C

\js 00

³/24 000 ■\J 500

	er fh	J*33^J 3
	v_ _ >i 7	\j 800
	p *f h fnf,~	6000-

3.634

« 0,3467 3,634

62 890 N

0,3467-1

Mając wyznaczoną średnicę czopa, dobieramy łożysko 6314 (z tablicy 42), dla którego C= 81 000 N oraz C„ = 64500 N. Następnie sprawdzamy, czy siła. wzdłużna wpływa w sposób decydujący na pracę łożyska. Pierścień wewnętrzny łożyska obraca się wraz z walem, zatem V— l.

F„ .1000

t⁼ mToó “°*⁰¹⁵⁵

Z tablicy 44 przyjmujemy e 1000

a ■■

V- F„    1-6000

0,193 0,167 <'e = 0,1.93

a < c, zatem możemy po minąć wpływ siły wzdłużnej — założenie F= Pobyło prawidłowe.

Przykład 11.2

Wal obrabiarki pracującej na dwie zmiany (16 h/dobę) obra.cn się z. prędkością 1200 obr/min. Średnica czopa wału (i otworu łożyska) wynosi d =55 mm. Temperatura łożyska nie przekraeza 80"C. Łożysko jest obciążone siłą poprzecznią F_p — 2500 N oraz siłą wzdłużną T,,= 800 N. Dobrać z katalogu łożysko kulkowe zwykle.

Rozwiązanie

Zakładamy F = F_p i obliczamy nośność łożyska.

Wg tablicy 6 podanej w II części podręcznika [20] f_h = 4- 4,5. Przyjmujemy

175