20371 Obraz3 (14)

'^sV>C^ę%,v-%ZS«X i

■ĄSss-

'toenów 7i**a*h-,Nl

>.fes

neutralnych $oia[rff| Która uwzględnia oba i wo-społeczny. Masła fimfy j sytuacji i z uwzględnisz I osiąga się kompromis pm j istością psychiczną. P«i& I mpromisu jest samopw I ek i umiejętność ich konin- f '.znikiem, jak i warunki® dowolnego rozporządzam ń dana „z urodzenia’’. 1 iv trakcie której otoczenie ania do przyjęcia określa loże dokonywać wyboru lentu nie wie nawet, że powinien jednak skupić

109

Psychologiczna problematyka maski

swoją uwagę oraz energię na sobie i stosowanych przez siebie maskach. Niezreflektowana w porę maska staje się maską niefunkcjonalną, uniemożliwiającą równoczesne radzenie sobie z dwoma wymiarami rzeczywistości, hamującą procesy rozwoju osobowego.

Być może, jak wynika z łącznej analizy koncepcji Junga i poglądów Ja-cobi. w dzisiejszych czasach odróżnicowanie maski od ego jest trudniejsze, a maska częściej niż kiedykolwiek wcześniej staje się w swoim wymiarze indywidualnym nieadaptacyjna. Jeżeli rzeczywiście tak jest, opisywanie maski w kategoriach patologii nie powinno budzić zdziwienia. Koncentrując się na osobowym wymiarze maski, Kępiński i Laing traktują ją w sposób fragmentaryczny. Zauważają wprawdzie społeczną genezę i sens maski, jednak rola odgrywana przez maskę w rzeczywistości kulturowo-spo-łecznej traci, ich zdaniem, na znaczeniu w obliczu skutków jej dysfunkcjo-nalności osobowej. W sposób biegunowo odmienny traktuje się maskę «■ ramach ujęcia instrumentalnego. Wyłączywszy koncepcję Moreno, instrumentalne ujęcia maski zawężają jej antropologiczny sens i opis celów -których realizacji może maska służyć-do społecznej płaszczyzny ludzkiego życia.

Trzy zaprezentowane ujęcia problematyki maski zarysowują pewną Ogólną tendencję w sposobach traktowania maski na gruncie psychologii. Tboria psychologii stopniowo oddalała się od neutralnego, obiektywnego opisu maski, co jest łatwe do zaobserwowania na przykładzie modyfikacji koncepcji stanowiących podstawę stosowania psychodramy. W przypadku poglądów Kępińskiego i Lainga odejście od neutralności opisu ma przekonujące uzasadnienie - eksponując związane z maską niebezpieczeństwa i pomijając związane z jej stosowaniem korzyści, autorzy biją na alarm, ostrzegają przed skutkami niefunkcjonalności maski. Stronniczość instrumentalnego traktowania maski trudno jednak uzasadnić. Pomijając kwestie etyczne, teoria psychologiczna tworzona z uwagi na praktykę nie realizuje postulatu obiektywnego i całościowego opisu rzeczywistości, który jest jednocześnie podstawowym kryterium naukowości. Co więcej - a jest to zarzut poważniejszy - bierze udział w tworzeniu zafałszowanego, nieadekwatnego do faktyczności obrazu świata.

maska często jest traktowa-e: |Człowiek i maska stano-biologiczne twierdzenia na ologicznych lub stanowią iowo, psychoanaliza Freu-łobbesa i Foucaulta, kon-i koncepcji autonomii po-gisterska, 1999). mie samopoznania przy ozpoznanie rzeczywisto-jatykę maski wyłącznie H się do drobiazgowej