20077 s 40 41

40 ROZDZIAŁ 2

•    normy ustawowe mogą być zmienione, uchylone lub zawieszone tylko przez inną normę ustawową, nigdy zaś przez normę niższego rzędu,

•    ustawa może zmieniać, uchylać, lub zawieszać każdą inną normę prawa krajowego,

•    wydawanie innych aktów normatywnych (powszechnie obowiązujących) prawa krajowego jest dopuszczalne tylko na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania (art. 91 ust. 1 Konstytucji RP).

Rozporządzenia z mocą ustawy Prezydenta RP

Rozporządzenia z mocą ustawy są to najbardziej wyjątkowe źródła prawa, które od czasu wejścia w życie ustawy zasadniczej nie zostały jeszcze wykorzystane. Utworzenie tego źródła i upoważnienie najwyższego przedstawiciela władzy wykonawczej, czyli Prezydenta RP, do jego zastosowania ma jednak głęboki sens. Rozporządzenia z mocą ustawy ma prawo w naszym kraju wydawać tylko Prezydent RP, i to w stanach nadzwyczajnych. W czasie stanu wojennego, gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent na wniosek Rady Ministrów wydaje rozporządzenia z mocą ustawy (art. 234 Konstytucji RP). Przedmiotowy zakres spraw, których może dotyczyć to rozporządzenie jest ograniczony, a tymi sprawami są:

•    zasady działania organów władzy publicznej,

•    ograniczenie wolności, praw człowieka i obywatela,

•    zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z wyżej wymienionych ograniczeń.

Rozporządzenie z mocą ustawy jest zatwierdzane na najbliższym posiedzeniu Sejmu. Odmowa zatwierdzenia przez Sejm lub nieprzedstawienie do zatwierdzenia na jego najbliższym posiedzeniu powoduje utratę mocy obowiązującej.

Ratyfikowane umowy międzynarodowe

Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego (art. 9 Konstytucji RP). Jeżeli chodzi o zasadnicze źródło prawa międzynarodowego, czyli umowy międzynarodowe, to podstawowe znaczenie ma ich podział na umowy ratyfikowane i nieratyfikowane.

Zgodnie z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP ratyfikowane umowy międzynarodowe należą do źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Umowy te, po ich ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, stanowią część prawa krajowe-

41

ŹRÓDŁA PRAWA

go ii więc wewnętrznego porządku prawnego, i są bezpośrednio stosowa-m- hyba że ich stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy (art. 91 m i I Konstytucji RP).

lóilyfikacjaumów międzynarodowych należy do prezydenta jako głowy jifiir.twa. Jednakże ratyfikacja niektórych umów wymaga zgody parlamentu, V v i nżującej się uchwaleniem tak zwanej ustawy akceptującej. Wymóg wyrami /.gody przez parlament odnosi się do umów, które dotyczą:

*    | lokoju, sojuszów, układów politycznych lub układów wojskowych,

*    wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji RP,

*    i /lonkostwa Rzeczypospolitej w danej organizacji międzynarodowej,

*    znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,

*    spraw uregulowanych w ustawie lub takich, co do których Konstytucja wymaga zgody ustawy.

Według art. 91 ust. 2 Konstytucji RP umowa międzynarodowa ratyfi-11 iwana za zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, je-

*    li ustawy tej nie da się pogodzić z umową. Do źródeł prawa międzyna-

■    i u lowego należą także umowy międzynarodowe zatwierdzane przez Radę Ministrów oraz umowy resortowe, które nie wymagają ratyfikacji (art. 146 ust. 4 pkt 10 Konstytucji RP). Ustawa zasadnicza nie określa jednak stoli u ku umów nieratyfikowanych do prawa wewnętrznego⁹⁸.

Wyjątkowa regulacja konstytucyjna dotyczy stosowania na terytorium naszego państwa prawa europejskiego (wspólnotowego). Zgodnie z art. 91 u l. 3 Konstytucji RP, gdy wynika to z ratyfikowanej umowy międzynaro-

■    ii iwej powołującej do życia organizację międzynarodową, prawo stanowio-nc przez tę umowę jest stosowane bezpośrednio i ma w przypadku kolizji I miwszeństwo przed ustawami. Należy wówczas stosować prawo wspólnotowe, a nie ustawodawstwo polskie.

Rozporządzenia

Kozporządzenia są to akty wykonawcze do ustaw (art. 92 ust. 1 Konstytucji RP) oraz akty normatywne wydawane na podstawie szczegółowych upoważnień ustawowych przez organy władzy wykonawczej. W hierarchii /rodeł prawa rozporządzenia znajdują się na niższym szczeblu niż ustawy.

Konstytucja RP wskazuje enumeratywnie organy upoważnione do wydawania rozporządzeń. Są to:

^,,x Zob. W. Skrzydło, Polskie prawo konstytucyjne..., s. 146 i n.