Jeśli zapiszemy rwłkcje odwrotnie, to oczywiście ciepło znąjdzie » po stronic substratów • jeśli reakgi towarzyscy wydzieleni* ciepła, t< w reakcji do nkj odwrotnej zawsze ciepło jest pochłaniane).
Podwyższenie temperatury zwiększy ilość energii w układzie, *0-' bcc czego zajdą w nim zmiany, których celem będzie przywróceni* równowagi. Większa ilość energii powoduje znaczne przyspieszenie 1 reakcji, której towarzyszy pochłanianie ciepła - jest to zatem reakcja -5 rozkładu amoniaku. Z tego powodu równowaga reakcji przesunie i w lewo - pewna część amoniaku się rozłoży a ponieważ stężenie j amoniaku znajduje się w liczniku wzoru na scalą równowagi, to jej wartość się zmniejszy.
W przypadku obniżenia temperatury reakcja związana z poch* nianiem ciepła (rozkład amoniaku; zostanie spowolniona, a reakcja’, związana z wydzielaniem ciepła (synteza amoniaku) - przyspiesz*-? na. czyli równowaga przesunie się w prawo. Skoro stężenie substratów zmaleje, a produktów - wzrośnie, to wzrośnie takżo wartość sta-’ tą równowagi.
Reakcje, którym towarzyszy wydzieleniu energii w poutod ciepła.** nie zajdą do końcu nawet wtedy, gdy zamrozimy układ reakcyjny do jak najniższej temperatury. Do zuinięjowanin reakcji potrzebna jestj pewna minimalna porcja energii - energia iiktywuęji. Nadmierna oziębienie - juko zbyt silny bodziec - spowoduje całkowite wytrącenie układu zo stanu równowagi (co lak jakbyśmy zbyt mocno pchnę-* li piłkę i przetoczyłaby się przez krawędź dołka).
Reakcja przebiegająca w prawo z wydzieleniem ciepła (clepto-produkt) |
Reakcja przebiegająca w prawo z pochłonięciem ciepła (ciepło-subslral) | |
Podwyższenie temperatury |
przesunięcie równowagi w sowo. stała równowagi mate.e |
i/zosunięsie równowagi w era- 1 wo stała rówrewagi rcSric |
Obniżenie temperatury |
przesunięcie równowagi w prawo. siata równowag rośnie |
przesunięcie równowagi w lewo, stała równowagi •nalej* |
Tabela 22. 1 |
rplyu< tttifań temperatury na równowag; rea/tyi . . |
Podwyższenie temperatury powodują wzrost stulcj równowagi reakcji zachodzącej z pochłonięciom ciepła I obniżenie stałej równowagi reakcji zachodzącej z wydzieleniem Hopla.
Wniosek ten można wyrazić takie w inny sposób:
Wzrost temperatury układu powoduje zwiększeniu stężenia równowagowego produktów reakcji zachodzącej z po- J chłonięciem ciepła oraz zwiększenie .stężenia równowagowego substratów reakcji zachodzącej z wydzieleniom ciepła.
\ \. Reakcją nieodwracalną jest przemiana, która przebiega ni do wy. czerpania submrntów w.kulek tego. że co najmniąj jeden t produktów opuszcza środowisko reakcji.
2. Reakcjo nazywamy odwracalną wtedy, gdy towarzyszy jej równoczesna ronkcjn znohodzącu w odwrotnym kierunku, podczas której produkty pntekmaleąją się /, powrotem w aubalruty.
3. Równowagi! diumiczna Joat procesem dynamicznym, gdyż towarzyszy parze reakcji bo* przerwy zachodzących w przeciwnych kierunkach z Jednakową szybkością. Powstaje więc tyło sumo produktów, ile przekształca się s powrotem w substraty.
4. OdwrocalnnM reakcji chemicznej polega na tym, że danemu procesowi towurayssy równoczesny proces odwrotny Izo. powstające produkty mogą reagować ze sobą. odtwarzając substraty.
5. Stała równowagi to stosunek iloczynu stężeń produktów do iloczynu stężeń substratów.
0. Prawo dziulur.iu mas: W stania równowagi chemicznej tdanąj reakcji I stosunek iloczynu stężeń molowych produktów reakcji do iloczynu stężeń molowych substratów reakcji jest wielkością stałą w danej temperaturze i pod danym ciśnieniem.
7. Jeżeli w trakcie rcokęjł objętość układu nie zmienia się (liczba cząsteczek po obu stronach równsnia je?t jednakowa*, to zmiana ciśnienia >a więc i objętości* nie ma wpływu na stan równowagi.
S. W pr/yt- »lku reukc-i z odl ałem co n^ainkj jednej tubaUftęi gi-towej. w które; bciba cząsteczek produktów jest mniejsza od liczby cząsteczek substratów zwiększenie ciśnienia powodtąk przesunięcie równowagi w prawo tw kierunku produktowi. Natomiast w przypadku reakcji, w której liczba cząsteczek produktów jest większa od liczby cząsteczek substratów, zwiększenie ciśnienia po-wodtd* przesunięcie równowagi w lewo {w kierunku substratów:.
9. Podwyższeni* temperatury w układzie, w którym zachodzi reak-<ja przebiegająca z wydzieleniem ciepłu, powodąje przesunięcie równowagi w lewo. a w układzie, w którym zachodzi reakcja przebiegająca * pochłonięcie tn ciepła - w prawo 10. Reguła przekory mówi. że jeżeli na układ reagujący znąjdąjący się w sunie równowagi działa bodziec zewnętrzny; to w układzie następują zadany zmniejszające fkotki działania tego bodźca.