28208 strona0026 (3)

HO Marłu Zebrowska 1 Zofia Itabak n

trapolować na dzieci. H. W. Steyonson ^łH, dokonując przeglądu nad uczeniem się dzieci, wskazuje, Iż stale jeszcze dostarczają one I *.

dzo mało danych na temat specyficznych dla dzieci cech ich uczenia «lq takich jak rola w nim mowy i innych ludzi.

Mówiliśmy już o zmianach, jakie zaszły w ostatnich dwóch dek*.u l. w badaniach nad rozwojem mowy dziecka, o rewolucyjnych pi»* kształceniach w tym zakresie, czego wyrazem jest odejście od czyido • • i• l sowych badań, charakteryzujących poprzedni okres, powstanie ro/w..|.t wej psycholingwistyki, której przedmiotem stał się rozwój wewnątNttij

struktury języka. Rodzaj prowadzonych badań wynikał z nowego .........Im

rozumienia istoty języka "• Odnosiły się one przede wszystkim do układni również do fonologii i semantyki. Oprócz kręgu zagadnień wskn/moH • wyżej, badania nad mową u dzieci zaczynały dotyczyć związku JoJ / »•*> śloniem i działaniem, a więc problematyki inspirowanej w dużej mhiaa przez prace psychologów radzieckich, jak też wpływu mowy na uczenia

0    czym pisaliśmy już wyżej.

Nowym tematem badań nad dziećmi były w omawianym okresie pi •• rosy twórcze^m. Impuls do ich podejmowania, odpowiadający *p« łecznemu zapotrzebowaniu na jednostki twórcze, pochodzi głównie |    ■

1    I’. (lilii forda, dotyczących struktury intelektu, publikowanych połowy lat pięćdziesiątych. Pierwsze wyniki omawianych badań podlegają Już reowaluacji, wyznaczając dalsze ich kroki, które według M. A. W a 11«

« h a "* powinny zmierzać do poznania roli tych procesów w dochodzeniu d.< d/.leł, które / punktu widzenia społecznego mają charakter twórczy.

Innym jeszcze nowym działem tematycznym, który wyraźnie wyed rębnił się w ostatnich dwóch dekadach w psychologii dziecka, są ić/nb-e indywidualne w funkcjonowaniu poznawczym, zwane stylami po# n u w c z y m i^,lł. Badania i koncepcje z tego zakresu posiudają z. pewnych punktów widzenia zupełnie szczególną wartość. Są one mianowicie pizi Juwem dążenia do integracji wiedzy psychologicznej pochodzą* •) • niezależnie od siebie dotychczas rozwijających się działów tematyc zny b psychologii i wyraźnie sprzyjają dalszej integracji w tym zakresie. 7.agud nleniami tradycyjnie odrębnie traktowanymi są z jednej strony prnii-i poznawcze, z drugiej zaś zachowanie się społeczne oraz Inne uapaklt

'•* Por. H. W. Stoypnton Lrarning In children. W: P. H. Muurn (1070), I l a. 8(0 - 038.    *

"•Por. podsumowanie nowych koncepcji 1 badań w pracy: I). M Nuli /*••* <ftV#(oprrten( o/ lanpuapc. W: P. H. Muisen (1070), t. I, s. 1001 - MOI.

•" Por. M. A. Wallach CrtativUy. W: P. H. Mussen (1970), t. I, a. 1211- 1271 »»• Tamże, a. 1283.

»• Por. J. Kuann, N. Komm Indlvidual rariafhm (n roynlflu# proctmi, W

P. H. Muaaen (1070), t. T, a. 1173-1365.

.....bowoścl. Badania nu<l stylami poznawczymi inspirowane były głównie

(.• /«•/ koncepcje psychoanalityczne integrującej funkcji „ego" (ja), jak też

li orle ujmujące rozwój Jako integrację i dyferencjację (K. Lewin,

H Werner). Ho głównych dymensji, stanowiących w dotychczasowych Imduniuch podstawę do wyodrębniania różnych stylów poznawczych u dzie-. i. należą globalność i analityczność (osoby zależne i niezależne „od pola") badaniach H. A. W i t k i n a oraz impulsywność i refleksyjność (osoby ndniące się stopniem odraczania wyniku przy rozwiązywaniu problemów)

•    badaniach J. Kagana.

Mało stosunkowo miejsca wśród prac dotyczących procesów poznaw-

•    syeh u dzieci zajmowały klasyczne badania nad zdolnościami mierzonymi i. ulami inteligencji^łU. Kontynuowano je głównie chyba na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley oraz w Instytucie Felsa — opracowywane tam itiili riały pochodzą z wieloletnich badań podłużnych, których rezultaty pi ■ odstawiono w setkach publikacji Z badań tych wynikało m.in., że

•    uzwój inteligencji (mierzonej testami) nic kończy się w wieku dorastania    jak sądzono dawniej, gdy rozwój ten wiązano jedynie z dojrzewa

nia m biologicznym — lecz trwa nadal po minięciu rzekomej „granicy” v wirku 15-16 lat. Badania te wykazały również, że iloraz inteligencji JiM /mimny ^l \ dostarczyły bardzo bogatego i systematycznego materiału na temat rozwoju fizycznego, wskazały na szereg czynników wpływają-

•    yeti na rozwój intelektualny oraz na złożoność wpływów kształtujących "mbowość. Dzieci, które zaczynano badać ok. 1930 r. (w ramach badań

I    allu/nych) w różnych ośrodkach kraju, dorosły tymczasem, założyły ro-drlny i mają własne dzieci. Charakterystyczne w omawianym okresie było nihzukiwanie tycji osób i porównywanie ich właściwości jako dorosłych lud/i z tymi właściwościami, które posiadali jako dzieci, jak również

tymi, jakie w tym samym wieku życia, co oni kiedyś, wykazują nlmm nie ich synowie i córki.

Badania, których przedmiotem były zagadnienia o s o b o w o ś c i dzio-

II    I młodzieży, zajmujące tak dużo miejsca dwadzieścia lat temu w pro-

^,u Por. N. Bayley Dcvelopmcnt of mentol abilitic?. W: P. II. Mussen (1970), t. I,

•    1103-1209.

Por. n» przykład: M. P. Honzlk i in. The *fobilif|/ oj mentol test prr/ormnm-.-*» lu»»en firo and elghtern years. „Journal of F.xperimontal Education" 1948, l. X, mi 2 - N. Bayley Consłsfeney and variahlllty in the growih of intcllfgtnce frntn hlrlh to cighlrm yenra. ...Tournnl of Grnatlc Psycholnuy" 1919 ora/. The groirth of mMlipenre. „American PsycholoKlst" 1955, t. 10, nr 12. — I.. W. Sontait, Ch. T. Baker, V I.. Nelson Mentol 0roii'tl\ ond pernonalify derelopmcnt. A Istnoitudinal ntutly. , Mnnograph* ol Ilu* Soclety for Itesearch In Chlld Doyrlnpmrnt" 1038, nr 2.— A II. Heca, K. II. Pnlmrr Fartom reloffd to rUnna•* m mentol tr l performance, i »> vp|opnnenliil Psychology" 1970, t. 3, nr 2 "• Por. rozdziały: I, I) 1 IV, K, 1.

• r»v< i>• ■ I<>mi<i m wo|iiw«