30934 skanuj0091

174 4 Modah układu aloaunho# nHfltynandowycłt..

osiągnięto porozumienie w sprawie odbudowy połączeń kolejowych praż /v\ ięk H/cnia handlu i inwestycji. Obie strony zadeklarowały rozwiązanie sporów tory* tonalnych w sposób pokojowy.

Swoistym modelem jest tzw. drabina eskalacji. Opracował ją znany afDifl kański analityk strategiczny Herman Kalin <1922—1983). Jego drabina składała się aż z 44 szczebli, oddzielonych od siebie sześcioma progami: I) nic bujać MN dzią; 2) wojna jądrowa nie wchodzi w grę; 3) przełom nuklearny; 4) penetracja terytorium; 5) wojna powszechno; 6) miasta jako obiekt bombardowania. Osim ni szczebel kończył się spazmem nuklearnym²⁷.

Inny model eskalacji (rozwoju konfliktu) przedstawia ry s. 6.3.

Ryaunek 6.3. Modol rozwoju konfliktu

/rnilk>- S Wi lelku* i*k, '<i.iAi.w.v*łi(    * w a.wImjćUIi.uw.lidki.pl, «• $

Poszczególne sytuacje oznaczają:

• długotrwały pokój: sytuacje cfiaiiikicryżujące się wspólnie akceptował* nymi celami, harmonią oraz zbieżnymi interesami;

- stabilny pokój: sytuacje znaczącej w spółpracy, ale przy rozbieżnych In* reresach. regulow ane przez pokojowe mechanizmy redukcji lub rozwiązywania sprzecznych interesów i zapobiegania stosowaniu przemocy;

^ł' Drabinę Ilahn.i    «< publikacje: htkukn,,) „j,,, .,i tuleniu |Escolutlon m o strułem¹,

iw ) Problem* of National Security, Nos York HMjJ, „Wojskowy Przegląd Zagraniczny" IVA7. ni i, a. 5 16; M. Sutek. MtUxt\ I HtchMŚtfctJM MMMiMm w«v/n*<m>,Anm/i, itr cyt,, a IW «0

•    pokój niestabilny: sytuacje napięciu i wzajemnej podejrzliwości, w których nie stosuje się przemocy ze względu na rozwagę stron, równowagę sil lub represje rządowe;

•    kryzys: sytuacje napięcia i konfrontacji sił wojskowych;

•    wojnę: sytuację trwałego i systematycznego użycia sił zbrojnych.

Specyficznym modelem eskalacji jest model wyścigu zbrojeń Lewisa Ri-

cliardsona (1881 - l 953), pierwszego autora, który do tego celu zastosował modele matematyczne*¹. Ten sposób badania wyścigu zbrojeń jest popularny do dniu dzisiejszego i wiciu autorów próbuje go udoskonalić (jedną z przyczyn było pojawienie się broni jądrowej, czego Richardson nie badał).

W modelu Richardsona zakłada się, że kraj uczestniczący w wyścigu zbrojeń dąży do rozwoju sił zbrojnych proporcjonalnie do poziomu zbrojeń przeciwni ku. Ograniczenia ekonomiczne powodują, że stopa wzrostu zbrojeń pozotląje w pewnej proporcji do wielkości już istniejących sil zbrojnych. Na podstawie tych założeń można dla dwóch rywalizujących stron zapisać następujące rów im iiiu różniczkowe;

^-^L - k/\ aft. •• g,

dr

iiv    ,

—- - /A. &A. i n.

dl

gdzie.

A,, fV. poziomy iuikłnuow uu zbrojeniu w Kraju I I 2,

i - czas,

d ■ przyrost nakładów na zbrojeniu w jednostkach czasu.

k, I - stale współczy nniki zwane współczynnikami obrony lub leukcji lin przyrost zbrojeń u potencjalnego przeciwniku,

o, b - współczynniki kosztów,

g, h w spółczynnik eskalacji (dodatni) luo łagodzenia ^ujemny)¹.

Literatura związana z samym tylko modelowaniem wyścigu zbrojeń nawiązującym do idei Richardsona jest już dzisiaj ogromna. Pojawiło się wiele propozycji udoskonalenia i rozwinięcia modeli wyścigu zbrojeń*⁰.

Problem eskalacji.deeskulucji występuje w tzw. zarządzaniu kryzysowym. vzy leż radzeniu sobie z kryzysami (crlsis monagemeni), w których z reguły da się wyróżnić fazę eskalacji i fazę deeskalaąji. Kryzys można przy tym rozumieć

1

Żob. L F. RieharasiMi. •ti«uund lnu\uni\. A muUmnuiicai Siudy oj the causa andurlglni uJ war, Ailamie Buoks, Stevens & Sons. London 1960. Richardson. zanim podjął matematyczne badaniu przyczyn i źródeł wojen, ząjmowuł się piognozowanicm pogody.

** Równania te opublikowano w 1935 roku. Por. L. F. Richardson. tamże. a. 16; A. Rofpiokl. tnaltza systemów,.,, dł cyt., a. 301.

“ Znb. np. P. Smnkci, Feur In Ok- atm hic* A m>uiwm%iucal nudy, Journal of Peace Re-•earcir 1964,1.1,nr I,a. 55 M, 11 Lehman, J. Mil.wen, Ił Lane. ModffytogtheRkhanlron Arms MoM wuk a Carrytnii ( 'a/uully (http//pław uli • iłu).