31173 Walczak do pyt 5 (b)

42 Bogdan Walczak

diecezji poznańskiej). Dzięki temu w obrębie diecezji wielkopolskich normy wielkopolskie szerzyły się na obszar innych dzielnic - a kościelne życie wewnątrzdiecezjalne (synody, wizytacje pasterskie, wymiana duchowieństwa itp., było na pewno znacznie żywsze niż życie kościelne w skali całego kraju).

Widać więc, że także czynniki „gcograficzno-administracyjne” współgrają z tezą, iż polski język literacki zawdzięczamy Kościołowi.

MARIA KARPLUK Kraków

HUS I REJ JAKO AUTORZY POSTYLLI (STUDIUM JPZYKOWO-STYLISTYCZNE)

Zebraliśmy się tutaj, aby pogłębiać pojęcie języka religijnego, a także, aby odnieść się do problemów poruszonych, czasem nie dość dokładnie naświetlonych, w pośmiertnie wydanym dziele prof. Ro-sponda Kościół w dziejach języka polskiego, dziele - z wyroku Bożego - nie dopracowanym¹. Tym większe nasze zobowiązanie, aby problematykę Kościół - język dalej rozwijać i objaśniać.

Temat referatu przywołujący dwie postaci - rzekłoby się - kace-rza i protestanta, może pozornie szokować na tej konferencji. Oto powody, które skłaniają, aby mówić tu o nich i o stylu ich najważniejszych książek (obaj są autorami Postylli). Odwróćmy tytuł cytowanej książki Rosponda: nie Kościół w dziejach języka polskiego, ale Polszczyzna, ale Język ojczysty w dziejach Kościoła. Wtedy znajdzie się miejsce dla najświetniejszego czeskiego kaznodziei, rektora praskiego uniwersytetu. On to - usunięty z Pragi - pisze w języku ojczystym Postyllę², czyli dzieło, w którym po przytoczeniu odpowiedniej na każdą niedzielę i święto perykopy ewangelijnej następuje egzegeza tekstu albo wręcz kazanie przeznaczone do czytania dla wiernych. Znajdzie się miejsce dla Mikołaja Reja, przed którym nikt tak po polsku nic pisał nauk ewangelijnych³. „Jak Roz-

1

   Książka wyszła w Ossolineum w r. 1985, po śmierci prof. S. Rosponda, który zmarł 16 X 1982.

2

   Ukończona 27 X 1413 na Kozim Hradku.

3

   Pierwsze wydanie Postylli Reja ukazało się w r. 1557, następne 1560, 1566, 1571, 1594. Wcześniejsza od Rejowej była mało rozpowszechniona Postylla polska domowa, to jest kazania [...] z Postylle F. Melanchtona, Spangenberga i inych zebrane (Królewiec 1556, druk J. Seklucjana). O Rejowej i innych zob. K. K o 1-buszewski. Postyllografia polska XVI i XVII wieku. Kraków 1921.