33111 skanuj0011 (408)

— 71 —

ZARYS WIEDZY O TURYSTYCE

Wbrew pozorom terroryzm nie narodził się kilka, kilkanaście czy kilkadziesiąt lat temu. Terroryzm jako forma społecznego wyrazu pojawił się już w pierwszych wiekach naszej ery. Termin ten znalazł się w „słowniku politycznym” w XVIII wieku, kiedy Edmund Burkę skrytykował okres Wielkiej Rewolucji Francuskiej jako „rządy terroru”. W owych czasach rząd francuski systematycznie stosował formy terroru w celu zastraszenia i eliminacji swoich wrogów. Zjawisko terroryzmu uaktywniło się w latach sześćdziesiątych i z początkiem lat siedemdziesiątych XX wieku. Podobnie lata osiemdziesiąte rozpoczęły się i zakończyły w atmosferze terroru. Mimo, iż w latach dziewięćdziesiątych zanotowano mniejszą liczbę zamachów terrorystycznych, to jednak ich skala, zasięg i liczba ofiar, jakie za sobą pociągnęły, były o wiele większe niż w latach poprzednich. Wzrosła ponadto liczba osób rannych w wyniku takich ataków. Przykładem może być atak gazowy w tokijskim metrze w marcu 1996 roku. Zostało w nim rannych 5,5 tys. osób. XXI wiek przyniósł jeszcze większą falę terroryzmu, który uderzył też w turystów.

Zauważa się związki międzynarodowego terroryzmu z turystyką. To, jak ogromny wpływ niesie ze sobą to zjawisko, wiedzą najlepiej kraje i regiony dotknięte atakami terrorystycznymi. Terroryzm przyczynia się przede wszystkim do upadku pozytywnego wizerunku danego miejsca, określonej destynacji turystycznej. Może w bardzo poważny sposób zagrażać całej branży, danej miejscowości, regionowi lub krajowi. Obieranie przez terrorystów za cel swoich ataków turystów lub szeroko pojęty przemysł turystyczny nie jest przypadkowe. Turyści są bowiem postrzegani jako ambasadorzy swoich krajów. Dzieje się tak dlatego, iż terroryści utożsamiają turystów zagranicznych ze znienawidzonymi przez nich rządami. Atak na turystów i branżę turystyczną, zwłaszcza jeśli jest ona wspierana przez państwo, jest atakiem wymierzonym w rząd tego kraju. Znane są także zamachy na hotele, np. w Egipcie, również te ostatnie w 2005 roku, i w Kenii na placówki dyplomatyczne. Terroryzm może mieć zatem bardzo niekorzystny wpływ na gospodarkę danego kraju. Na przykład w rezultacie ataków terrorystycznych w Egipcie w 1992 roku liczba przyjazdów turystycznych spadła aż o 43%. Przykład Egiptu pokazuje, że często sfrustrowana ludność miejscowa może uciekać się do aktów przemocy skierowanych przeciwko gościom zagranicznym. Źródłem tej frustracji może być brak profitów z turystyki dla ludności lokalnej lub pogląd, że turystyka niszczy ich kulturę i tradycje lokalne. Środowiska fundamentalne mogą również wskazywać na niekorzystny wpływ na ich religię. W krajach arabskich ludność miejscowa i turyści są często podzieleni nie tylko ze względu na barierę językową, ale też przepaść ekonomiczną i społeczną. W takiej sytuacji nietrudno o nieporozumienia, chociaż zdecydowana większość zainteresowana jest rozwojem turystyki. Niechęć do obcych może w konsekwencji przekształcić się w „wyrazy goryczy”. Zachowania turystów w miejscowościach odwiedzanych mogą być również źródłem licznych nieporozumień pomiędzy gospodarzami a gośćmi. Rzucający się w oczy styl konsumpcji wśród turystów jest krytykowany zwłaszcza w krajach arabskich. W skrajnych przypadkach chęć obrony własnych przekonań i wierzeń może przybrać formę aktów terrorystycznych.

Po zamachu na WTC w 2001 roku również zmalała aktywność turystyczna obywateli amerykańskich, dotyczyło to podróży na wszystkie kontynenty. Linie lotnicze całego świata odczuły kilkumiesięczny kryzys, związany z mniejszym zainteresowaniem podróżami lotniczymi. Na światowym rynku turystycznym obserwuje się wzrost aktywności turystycznej, gdy ryzyko podróży (związane z atakami terrorystycznymi) do danego kraju traci na sile lub zupełnie zanika. Przykładem może być Irlandia Płn, gdzie podczas 18-miesięcznego zawieszenia broni, od sierpnia 1994 do lutego 1996 roku, natychmiast wzrosła liczba przyjazdów.

Kiedy w wyniku zamachów terrorystycznych, wojen i niestabilności politycznej podróż do danego kraju wiąże się z ryzykiem, pojawiają się wówczas destynacje alternatywne, tzw. substytuty. I tak np. w 1991 roku, w wyniku wojny w Zatoce Perskiej, turyści z USA zamiast