33770 skanuj0060 (40)

4. Naukowe podstawy prawnej ochrony przyrody

150

Ramka 4.6. Definicje międzynarodowych kategorii obszarów chronionych (wg IUCN, nieco zmienione)

la - Ścisły rezerwat przyrody: obszar chroniony głównie dla potrzeb nauki; obszar lądu i(lub) morza o wy- I jątkowych bądź reprezentatywnych ekosystemach, gatunkach, zjawiskach geologicznych lub właściwościach fizjograficznych, przeznaczony przede wszystkim do badań naukowych i monitoringu środowiska;

Ib - Obszar dzikiej przyrody: obszar zarządzany w sposób zapewniający ochronę dzikiej przyrody; rozległy obszar nieprzekształconego lub tylko nieznacznie przekształconego lądu i(lub) morza, o naturalnym charakterze i funkcjach, bez stałych lub większych osiedli, zarządzany w sposób zapewniający ochronę jego naturalnych cech.

II    - Park narodowy: obszar przeznaczony głównie do ochrony ekosystemów i rekreacji; naturalny ob- I szar lądu i(lub) morza, utworzony w celu ochrony ekologicznej integralności jednego lub większej liczby I ekosystemów dla obecnego pokolenia i na przyszłość, wolny od takich form użytkowania lub zamieszkiwania przez ludzi, jakie są sprzeczne z jego przeznaczeniem oraz zapewniający status umożliwiający

• duchowe, naukowe, edukacyjne, rekreacyjne i turystyczne wykorzystanie, z poszanowaniem wymogów środowiska i walorów kulturowych.

III    - Pomnik przyrody: obszar chroniony ze względu na szczególne zjawiska przyrodnicze; obszar war- I tościowy ze względu na jedno lub wiele osobliwości przyrodniczych albo przyrodniczo-kulturowych o wy- I jątkowej wartości lub unikatowości z powodu ich rzadkości, reprezentatywności, walorów estetycznych lub wartości kulturowych.

IV    - Obszar ochrony siedlisk i ostoi dzikiej flory i fauny: obszar chroniony głównie w sposób czynny; obszar lądu i(lub) morza, zagospodarowany w sposób zapewniający zachowanie siedlisk odpowiednich dla wybranych gatunków i(lub) stworzenie korzystnych warunków do ich reprodukcji.

V    - Chroniony krajobraz lądu lub wybrzeża morskiego: obszar przeznaczony do ochrony krajobrazu I i rekreacji; obszar lądowy lub nadmorski wraz z przylegającym pasem morza, na którym długotrwałe, I harmonijne współżycie człowieka z przyrodą doprowadziło do ukształtowania się krajobrazów o wybit- I nych wartościach estetycznych, ekologicznych i(lub) kulturowych, często także charakteryzujący się dużą I różnorodnością biologiczną. Pielęgnowanie tradycyjnych interakcji człowieka i przyrody ma zasadnicze I znaczenie dla ochrony, zachowania i ewolucji takiego obszaru.

VI    - Obszar ochrony użytkowanych przez człowieka zasobów przyrodniczych: obszar przeznaczony do ochrony zrównoważonego użytkowania naturalnych ekosystemów; obszar zarządzany w sposób zapewniający trwałą ochronę i zachowanie różnorodności biologicznej, z równoczesnym wykorzystywaniem zasobów naturalnych przez miejscową ludność.

ale IUCN dobitnie podkreśla istotne znaczenie wszystkich kategorii w globalnym i narodowym systemie ochrony przyrody.

Warto także podkreślić, że niezależnie od ewolucji systemu klasyfikacji obszarów chronionych pewne zasady pozostały niezmienione, np. międzynarodowe odniesienie poszczególnych kategorii, 1000 ha jako minimalna wielkość obszaru uwzględnianego w międzynarodowej klasyfikacji (na wyspach 100 ha), uznanie przez IUCN za naturalny obszar, na którym, poczynając od rewolucji przemysłowej w 1750 roku, wpływ człowieka na ekosystemy był nie większy niż jakiegokolwiek innego gatunku i nie naruszył struktury ekosystemów, oraz przyznanie każdemu