29456 skanuj0054

100 4. MnMMMiponw

Chińczycy stosują lennin ..ogolu¹ polęga pm>i»a ilum^cticiiMu i\unoml Power CNP). Według jednego / nich. w nowym stuleciu świat w coraz większym stopniu będzie się rozwijał w kierunku wiclobiegunowości. przyspieszonej globalizacji gospodarczej, doskonaleniu nauki i techniki i zaostrzania się rywalizacji o ogólną potęgę państwa (CNP)¹'.

Huang Shuofeng, znany chiński uuzuny, napisał, ze C NP jest culuściową potęgą narodu, a wpływ międzynarodowy wypływa zarówno z materialnej, jak i duchowoj (menlal) potęgi, którą naród ina na przetrwanie i rozwój. Potęgę duchową można nazwać miękką potęgą, która zawiera takie elementy, jak psychologia i inteligencja. Te miękkie elementy determinują rolę twardej potęgi w jej materialnym kształcie¹'.

4.3.3. Modaiuwanie tonu putęgi

Różne proporcje elementów składąjącjen aiy nu potęgę jednostek politycznych pozwalają wyróżnić kilka charakterystycznych form potęgi. W różnych definicjach i ujęciach potęgi państw wymienia się bardzo zróżnicowany skład czynników potęgotwórczych. Wśród nich można uznać za ugruntowany i uzasadniony podział na trzy wielkie grupy: ekonomiczne (w tym demogruficzno-- przestrzenne), polityczne i militarne. Podczas gdy elementy ekonomiczne i militarne można uznać za twarde wymiary, wąsko ro/umiany element polityczny należy raczej do czynników miękkich Poza tym czynnik militarny w państwach o utrwalonych strukturach państwowych nie występuje samodzielnie; test on w istocie czynnikiem polityczno-militarnym. Dlatego poniżej proponuję nieco inny podział, uwzględniający trzy twarde grupy elementów (trzy wymiary):

l) ekonomiczny.

3) militarny (polny vziiu-auinu«ii>».

J) demograficzno-przestrzenny.

Łącząc ze sobą po dwa wymiary, uuzyiiMiny uzy ¹zy mc ycsli vzy luiik ,dc-mografic/no-pr/csuzeiuiy'' uznamy za jeden wymiar) i cztery nnes/anc Ibrmy potęgi:

*    ekonomiczna (wyiazmi JoiiuikKja czynnika ekonomicznego);

*    militarna (wyraźna dominacja czynnika militarnego);

*    dcniograficzno-przesirzenna (wyraźna dominacja czynnika dumogia-ticzno-przestrzennego);

ckonomiczno-miliiama t/iównowa/uny udział czyuinka ckunuuiiczne-go i militarnego);

'    ckoiiuiiiicziiu-iiciiiuguintziiu-pizcstrzediiii (Zrównoważony udział czyn

nika ekonomicznego i demogrulic/iio-pr/cslr/eiinego);

‘    dcmogruficzno-przestrzenno-mililarna (zrównoważony udział czynni

ka demograficzno-przestrzennego i militarnego);

*    ekonomiczno-inilitamo-demogralkzno-przesiizennii (zrównoważony

udziuł wszystkich czynników)**.

Zaduu z tych form potęgi nie jest bezpośrednio uzależniona od wielkości państwa każda z nich mówi lyiko o przew adze wybranej grupy elementów.

Potęga demograficzno-przestr/enna upiera się przede wszystkim na ludności i terytorium (i w pewnym zakresie na położeniu geograficznym). Z natury rzeczy ma charakter bierny, państwo oparte na takiej potędze może odgrywać pewną rolę na arenie międzynarodowej tylko w najwyższych pułapach ilościowych (jak np. Chiny czy Indie). Dcniograliczno-geograficzny charakter potęgi nie wiąże się bezpośrednio z wielkością państwa mogą tutaj występować państwa duże, średnie i małe. Przykłady: Meksyk. Brazylia. Indonezja.

Potęga demograficzno-przestrzcnno-ckonomic/nu charakteryzuje głównie państwa średnio rozwinięte o słabej militaryzacji. Są to państwa o niewielkich ambicjach polityczno-militarnych (ich potęga ma charakter bierny). Przykładem może być Australia.

Potęga dcmograłic/Mo-przesu/eiiiio-iuitUariiH charakteryzuje państwa na średnim i niskim poziomie rozw oju, silnie zmilitaryzowane. Są to z reguły pań stwa agresywne, ale charakter ich potęgi, raczej bierny, nic pozwala Im na od grywanie poważniejszej roli. Przykłady to Rosja, Turcja.

Potęgę ekonomiczną charakteryzują w'ysokie wskaźniki rozwoju goipodar czego mierzone wydajnością pracy i poziomem PKB per caplla. Państwa, kló-re można określić jako potęgi ekonomiczne, odgrywają bardziej czynną mię w stosunkach międzynarodowych (zwłaszcza jeśli dodatkowo mają duży udział w handlu międzynarodowym), ale ta formu nie wystarcza do zdobycia staliwu mocarstwa światowego. Potęga ekonomiczna musi być wsparto potęgą militarną. Przykłady potęgi ekonomicznej: Japonia, Niemcy. I lolandia, Szwajcaria. Tajwan, Hongkong, Singapur.

Potęga ckonomiczno-iniiitarna lożui się ud |H>ięgi ekonomicznej zwiększonym poziomem militaryzacji, co pozwala na odgrywanie czynnej roli w stosun kach międzynarodowych. Państwa charaktery żujące się taką potęgą mają z reguły długie tradycje państwowości, solidną bazę ekonomiczną i siły zbrojne o dużych możliwościach. Ich dużą siłę ogólną wzmacnia często czynnik moralno-paycho-logiczny, ideologiczny itp. Jeżeli potęga ckonomic/no-militama charakteryzuje państwo duże. to z pewnością jest ono mocarstwem politycznym. Przykładami takiej potęgi są: USA. Francja, Wielka Brytania.

Potęga militarna charakteryzuje państwa o średnim i wysokim poziomic rozwoju gospodarczego l dużym stopniu militaryzacji. Potęgi militarne maja

"<i.!vbv pmi'* i,U.i«!«*■* >.<•'•■> *4.m.-tuczny i militarny mrrynahbyimy wy tomy pom) ili annUrmą    “1'    „...miUumn Byłoby u. igfcM upfcnzi/--»«■. •*» H

1

   ZlllMi|N.MrySęiąpiiirMkwwaMlMnwNi¹mMfli|aii. . iJmar.2

—y¹‘ Hm Jim i in . Ar (aapNM/kr M    ¥ftńarf Cmpumam to tke

Coniati of (ilo/uilirutum, Kkaaghai 2001)

" /uli Huang MuiKiini’ t ■MgMńsaipvMMMl¥lW#4MiMiilHlM¹Avadainy i>i s<m«i Mata PfMk llcijing lofl, • IMia