34083 Wspomnienia o Sokratesie
0

94 Wspomnienia o Sokratesie II 4

3    większym skarbem, ani nie usiłuje pozyskanego zachować. Co więcej, kiedy w tym samym czasie chorują przyjaciele i niewolnicy, niektórzy sprowadzają nawet lekarzy do niewolników i z wielką troską dostarczają im wszelkich leków, by powrócili do zdrowia, przyjaciół natomiast zaniedbują. W przypadku zaś zgonu chorego ubolewają nad śmiercią niewolnika i uważają to za stratę dla siebie, śmiercią przyjaciela natomiast nie przejmują się zbytnio. Żadnego innego mienia nie pozostawiają bez troskliwej opieki i nadzoru, ale kiedy przyjaciele potrzebują od nich opieki, nie dbają o nich.

4    Prócz tego zauważyłem i takie zjawisko, że większość ludzi zna dokładnie wielkość posiadanego majątku, nawet bardzo dużego, ale liczebności małego nawet grona przyjaciół, nie tylko nie zna, ale, co gorsza, jeżeli ktoś o to zapyta, a oni starają się ich wyliczyć, niektóre wymienione przed chwilą nazwiska odwołują z powro-

5    tern. Tak niewiele się troszczą o swych przyjaciół! Tymczasem dobry przyjaciel jest skarbem większym od największego bogactwa. Jaki koń, jaki zaprząg jest tak pożyteczny jak szlachetny przyjaciel? Jaki niewolnik jest tak życzliwy i wierny? Co może być tak pomocne we wszystkim? Dobry przyjaciel jest

6    zawsze gotów pospieszyć z pomocą w każdej potrzebie, zarówno w spiawach domowych, jak i publicznych; gdy trzeba komuś materialnie dopomóc, dokłada z własnych zasobów, gdy ktoś znajduje się w niebezpieczeństwie, spieszy na ratunek, nie szczędząc ani środków, ani trudów. W jednym wypadku wspiera radą, w innym siłą, wiec i w szczęściu jest największą radością,

7    i w nieszczęściu najpewniejszą podporą. I niezależnie od tego, co ręce czynią, co widzą oczy, co słyszą uszy, a nogi pozwalają doprowadzić do skutku, żadnej

z tych usług pomoc przyjaciela nie ustępuje pierwszeństwa. Nieraz to, czego ktoś sam nie wykonał, nie dopatrzył, nie dosłyszał, czy ostatecznie nie doprowadził do skutku, przyjaciel uzupełnił za przyjaciela. A jednak niektórzy ludzie z wielkim trudem pielęgnują drzewa, żeby z nich zbierać owoce, ale o tę ze wszystkich drzew najbardziej owocorodną posiadłość, której na imię przyjaciel, troszczy się większość ludzi z niechęcią i opieszale.

Rozdział piąty

0 wartości przyjaciół

Innym razem słyszałem rozmowę, w której zdawał się zachęcać słuchaczy, aby każdy z nich badał, jaką wartość przedstawia dla swoich przyjaciół. Widząc bowiem, że jeden z jego znajomych wcale się nie troszczy o przyjaciela, który znajdował się w skrajnej nędzy, w obecności tego obojętnego na dolę przyjaciela człowieka i wielu innych zwrócił się do Antystenesa z takim pytaniem:

— Powiedz, Antystenesie, czy według ciebie przyjaciel ma jakąś wartość, jak ma ją na przykład niewolnik? Jeśli idzie o niewolników, to wartość jednego oceniają na dwie miny, drugiego nawet nie na połowę miny, trzeciego na pięć min, czwartego nawet na dziesięć. Co więcej, Nikiasz¹ syn Nikeratosa, jak powiadają, zapłacił za dozorcę do swoich kopalń

1

Nikiasz — wódz z czasów wojny peloponeskiej, mąż stanu, przywódca partii arystokratycznej i twórca pokoju z roku 421, nazwanego od jego imienia pokojem Nikiasza. Należał do jednego z najbogatszych rodów ateńskich. W swoich kopalniach srebra w Laurionie zatrudniał tysiąc robotników (Xenoph., De uectig. IV 14).

Pisma Sokratyczne    g