35676 P1190084 (2)

EA.OADkS OKtlSU RRZBDPANSTWOWUOO

emwr i Mubriu takie w liczbie kilkunastu występują w południową 1 wschod-gjgj aętd Dolnego śląska Szerokość wołów z licowaniem kamiennym -«, Malagą *»**- ich występowania - przekracza 4-6 m. przy wysokości 3-3,5 m. NaHanuM wały młodsze chronologicznie mają na ogól rozmiary większe. Części drewniano-*!wnne fortyfikacji wznoszono w technikach rusztowej bądź skrzyniowej Rótne były tek sposoby łączenia ich z częścią kamienną. Ta ostatnia fkapOnowiha byli na zewnątrz i stanowiła czoło walu. Najbardziej rozbudowane jeanstrukeje tego typu zidentyfikowano dotąd w Niemczy; wiele podobnyt li fucwtątan konstrukcyjnych dostrzeżono na grodzisku w Dobromierzu 0- Kaź-—n nt 1963). w tym ostatnim przypadku budulec składał się z czworo kzmdi bioto kamiennych o wymiarach średnio 60 x 30 x 25 cm, spora* dyonta n^nmarywano ret blokł większe. Były to najczęściej surowce występu* Kg w pqK>i. a zatem łatwe do pozyskiwania. Kamieni tycłr używano zarówno do bodowy walu. jak i elementów znajdującej się w nim bramy (ryc. 4.7).

pgjgpbuc konstrukcje znane są tylko sporadycznie z innych regionów kraju. Bi ohnuadC. nie do końca wyjaśniona, sygnalizowana jest m.łn. w przypadku Ktąkówa-gkołu, Wiślicy. Gudowa, a ostatnio również Gniezna. Najczęściej «xl-nojwnot p jednak do fazy półnlejszej, bo dopięto do przełomu X 1 XI w. Czas penwna opisywanych Umocnień tu Śląsku obejmuje okres od IX do połowy I S Ich występowanie bu zonę |eat z budownictwem obronnym terenów po-kamnłi na południa < J Karpat, zwłaszcza marawsko-czcsklch, gdzie występują ptratanachrae i ukmar VU1X w Upadek I porzucenie tych grodów w przy pndku Siadu oattąptt miały W końcu DC I w początkach X w. Józef Każmicr-mk Bnl ■ procesy mr tyto z upadkiem VC lełkli h Moraw, Ile z efektami klęsk Vkb lukcntywnym odpływem stąd ludności wskutek naporu oMdmctwa I r»śrv«nn czątd regionu | południowej Wielkopolski; zjawiska te takfcumamuwimr aoKOły archeoUłgkanie dla okresu pierwsze) połowy X w.

Z budownictwem obronnym wiążą się spotykane w różnych częściach ziem polskich systemy obronne w postaci walów podłużnych, Charakteryzują się kilkoma wspólnymi cechami. Są to najczęściej nasypy ziemne, niekiedy z trudnymi do zdefiniowania elementami konstrukcji drewnianych. Wszystkie biegną liniowo, z reguły na znacznej przestrzeni (na)częśclej do kilku kilometrów). Ze względu na ubóstwo pozyskiwanych z nich materiałów źródłowych, pojawiają się duże trudności w jednoznacznym określeniu ich chronologii. Najbardziej znane są tzw. wały śląskie, występujące w kilku ciągach przestrzennych po obu brzegach Bobru. Do dnia dzisiejszego zachowały się trzy paty równoległych nasypów z systemem towarzyszących im rowów oraz dwa międzywala; maksymalna szerokość tych konstrukcji przekraczała miejscami 47 m. Ich budowa odnoszona jest do czasów plemiennych i wiązana z ekspansją Dziadoszan w kierunku tużyc (ryc. 4.8). W myśl tej koncepcji stanowić miałyby one umocnienie rubieży graniczne) dla co najmniej kilku organizacji plemiennych zamieszkujących na Śląsku. Badacze nie wykluczają, że w okresie wczesnoplasrowsldm mogły one zostać włączone w system obronny państwa polskiego (E. Kowalczyk 1987).

Konstrukcje podobne do opisanych występują też na obszarze kujawskim, gdzie Ich początki, zdaniem Elżbiety Kowalczyk, wiązać można z działalnością Goplan, choć ze względu na problemy datowania, czas Ich powstania i użytkowania równie dobrze może odnosić się do czasów Mieszka I, jak i do końca XI w. Podobne wały znane są na obszarach nie będących przedmiotem niniejszej publikacji Cna dawnych terenach pruskich) oraz w rejonie wschodniego pogranicza, np. w przypadku wałów w Czerninie ich początki łączone są z aktywnością ruską końca XI - początku XII w.

*y»'. 4.8. Waty j|i|sklc; t'Uą pnhulnkiwy umocnień kolo 1‘oganrll (ta: I! Kowalczyk)