34799 strona0032 (3)

Mm In Ż.i-hrowak.i I Znfln Itnhakn

■i my iii. Wyniki tych ostatnich budnń doprowadziły łanię do sfoimulo gunia ważnej hipotezy, że jedną z podstawowych funkcji mowy jrat ii ii U c J a r o g u 1 u J ą c n zachowanie się i że rola mowy Jest Nzezegól tir ważna dla prawidłowego rozwoju psychicznego w ogóle

W latach trzydziestych i czterdziestych (a także później) wielki wkład In psychologii rozwojowej wnosi również jeden z najwybitnlcjs/yi h współczesnych psychologów, S. L. Kubinsztejn (1880- 1900), «>«t |ł»:i() i był kierownikiem Katedry Psychologii w Państwowym Instytucie INilugogicznym im. Herccna w Leningradzie, w latach 1942- 1945 dyrektorom Instytutu Psychologii ANP i profesorem Uniwersytetu w Mo «kwie, od 1054 r. kierownikiem Zakładu Psychologii w Instytucie Kilu zofli Akademii Nauk ZSRR i wicedyrektorem tegoż Instytutu. Rubins/lejn interesował sic głównie teoretycznymi zagadnieniami psychologii, lei, wypowiadał się również w podstawowych sprawach rozwoju dziecku .In; w 1 il.*t4 r. — a więc przed uchwałą o pedologii — przeciwstawia się teorii dwóch czynników, wysuwając tezę o kształtowaniu się psy i liiki w toku działania. W 1935 r. w pierwszej wersji swego ■łynnego potem podręcznika Podstawy psychologii ogólnej, będącego pici wn/i| wielką próbą ujęcia całokształtu problematyki psychologiczne) / marksistowskiego punktu widzenia, podkreśla on decydujące znaczeni.-dla psychicznego rozwoju dziecka jego realnych stosunków z rzeczywisto Kicią i Jego działalności (zabawa, nauka, praca) oraz roję s p r /. cct n ora i w i w ii i* l r z n y c h jako napędowych sił rozwoju. W rozszerzonym wy daniu tego podręcznika w 1948 r. rozwija i precyzuje te myśli pnśwlę rając prawie w każdym rozdziale dużo miejsca podstawowym zagadnie niom psychologii dziecka. Podręcznik Rubinsztejna — mimo licznych, • .< sto słusznych krytyk — jest jednym z nawybitniejszych dzieł w psychu logii powojennej i stanowi cenne źródło także dla psychologii rozwojowe) Swoje koncepcje teoretyczne Rubinsztejn rozwijał również w ti.«. li ostatnich swoich pracach z końca lat pięćdziesiątych¹**.

irllljr pslchlrzetklch proccstow u rieblnnka, 1936. — A. R. Łurłn Rola mowy u» ks tul towaniu procesów psychicznych dziecka. „Psychologia Wychowawcza"    m J

(>b i.micnc. Iwosti psichiczeskich junkcij tu processie rurwitija riebionka (na mafii* rtnle srawnilielnogo issledowanija bliznferou>). „Woprosy pidchologlt" 1862, nr • Dziedzien<tśi, środo tret ko i rozwój psychiczny. W: „Materiały do nauczania psychu logu", pod red. L. Wołozzynowej. Seria II, t. 1, Warszawa 1864.

^,4‘ A. Ił l.uria The regutatfrr role o) speech in normal and abnormai behuelohi I-owioń 1861. — A. R. hurt a, K. D. Chomskaja (red.) l.obnyje doli f regulacja p*| chicsrildch procez»ou>, 1966.

8. I«. Rubinsztejn Osnowy psichologii, 1935; Osnowy obtsczej psichologH, 104t> I 1046 (Podstawy psychologii ogólnej. Tłum. pod red. T. Tomaizcwaklritn, 19#l)j liytje ( no.-nanłje, 1957 (Hut f iwiadamoiS, 1961); O myidcnil 1 pudach jego issledoieu nlja, 1858 (O myJlerilu i drogach jego badania, 1962). — Drincipy 1 puf( raiuHlIJa jiilchnlngii' 1U59 (Zaiady I drogi rozwoju psychologii, 1964),

Zarysowując historię tworzenia psychologii radzickiej prze/ Jej wy

hllnych przedstawicieli, wybiegliśmy daleko poza lstn trzydzieste i czter dzieste. Wiąże się to z faktem, iż mimo odrębnego charakteru pierwszych, najtrudniejszych etapów kształtowania nowych teoretycznych podstaw psychologii marksistowskiej w ostrej walce z dawnymi, fałszywymi poglądami i założeniami— w następnych dziesięcioleciach konsekwentnie kroczono po obranej drodze. Sformułowane w pierwszym piętnastoleciu władzy radzieckiej podstawowe zasady wynikające dla psychologii z filozofii klasyków marksizmu ^ll? były następnie i są do dnia dzisiejszego twórczo rozwijane na podstawie coraz bogatszych badań empirycznych w różnych działach psychologii. Psychologia dziecka i psychologia wycho-wawcza należą do najgłębiej opracowanych i najszerzej rozbudowanych dziedzin radzieckiej psychologii. W ich tworzeniu udział brali uczeni o szerokich horyzontach myślenia, nie ograniczający się w swych badaniach I koncepcjach teoretycznych tylko do zagadnień rozwoju i jego związku /. wychowaniem, które zresztą uważali za podstawowe dla ogólnej teorii Psychologicznej, lecz wadzący je w znacznie szerszym kontekście twórczej

I    ściśle z życiem związanej psychologii człowieka.

Do uczonych tego pokroju, których prace odegrały doniosłą rolę w ogólnym rozwoju psychologii radzieckiej, należą — oprócz już wymienionych — przede wszystkim B. M. T i e p ł o w (1886 - 1965) i A. A. S m i r -ii o w. Są oni nie tylko autorami badań specjalistycznych, o których mowa będzie niżej, ale ponadto — wraz z Korniłowem, Leontiewem, Łurią, Ru-blnsztejnom — wybitnymi organizatorami psychologicznego życia naukowego, redaktorami i współautorami podstawowych podręczników' psychologii i prac zbiorowych, autorami rozpraw' podsumowujących osiągnięcia psychologii radzieckiej na jej różnych etapach, organizatorami zjazdów i konferencji naukowych, współtwórcami czasopisma ,.Woprosy psichoło-gb" (1895)^,M i Radzieckiego Towarzystwa Psychologów (1957). Specjalne •usługi w tych poczynaniach położył A. A. Smirnow, dyrektor (od 1945 r.) czołowego ośrodka badawczego — Instytutu Psychologii Akademii Nauk Pedagogicznych w Moskwie, nazwanego od 1971 r. Instytutem Psychologii • )gólnej i Pedagogicznej¹⁰.

¹⁴¹ Jasne omówienie tych zasad przedstawia T. Tomaszewski (1949 i 1971, s. 04 98) '•ni/, w rozprawie Zagadnienia psychiki i świadomości w psychologii radzieckiej. „Psychologia Wychowawcza” 19G7, nr 5. — Por. także A. W. Pietrowskl (1987),

a. 128 - 335.

“'Funkcje redaktora naczelnego pełnili kolejno: A. A. Smirnow (1055- 1938),

II    M. Tlcpłow (1958- 1963), W. N. Kołbanowski (1966), a od 1967 r. ponownie A A. Smirnow.

'*• Twórcą Instytutu przy Uniwersytecie Moskiewskim był w r. 1912 O. J. (Vcł-i nnow. W 1112:1 r. Instytut został zreorganizowany i jczo kierownictwa objął K. N. Kor-nllow. Diil /ynil Kolejnymi dyrektorami byli: od 1932 r. — W. N. Kołbanowski, od