37729 tomI (31)

Anatomiczne i fizjologiczne podstawy fizjoterapii 33

sił ora/, w „rurowym” ukształtowaniu wielu kości. Innym, aczkolwiek bliskim temu zagadnieniem, jest rozkład sił działających na pojedynczą kość czy powierzchnię stawową. Zmiany ułożenia ciała (przemieszczenia rzutu środka ciężkości) oraz zmiany kąta ustawienia stawów pociągają bowiem za sobą zmiany rozkładu sił ściskających i rozciągających działających na kość, a także zmiany wielkości sił przypadających na jednostkę powierzchni czy przekroju kości.

Kości, pomimo niewielkiego ciężaru własnego, stanowiącego zaledwie ok. 10-20% ciężaru ciała, są w stanie przenosić znaczne obciążenia. Wytrzymałość kości na ściskanie (ciśnienie) wynosi bowiem 12,5—17 kg/1 mm² powierzchni przekroju kości, natomiast na rozciąganie tylko 9-12 kg/1 mm². Oznacza to, że np. kość udowa wytrzymuje ciśnienie o sile ok. 7780 kg, a siłę rozciągania rzędu 5600 kg. Zdecydowanie najmniejszą odporność wykazują kości na działanie sił poprzecznych (wyginanie), ponieważ już przy obciążeniu poprzecznym wynoszącym ok. 380 kg dochodzi do złamania wy mienionej jako przykład kości udowej.

Pod wpływem różnorodnych czynników - tak wewnętrznych, jak i zewnętrznych - tkanka kostna ulega stałej przebudowie.

Przebudowa ta (tzw. remodelowa-nie) jest możliwa dzięki współistnieniu dwóch przeciwstawnych sobie procesów - resorpcji i kościotworzenia (osteogenezy).

Ryc. 11. Siły mogące działać na kości, w zmieniających się sytuacjach życia codziennego

Przemiany te mają charakter ciągły i polegają na usuwaniu (resorpcji) starej kości i tworzeniu w tym miejscu nowej, o zmienionej nieco strukturze. W skali roku przemiany te obejmują ok. 8% szkieletu, co oznacza, że statystycznie każdy jego fragment odnawiany jest co 12 lat - przy czym kość beleczkowa odbudowywana jest średnio co 4 lata, a korowa podlega renowacji tylko raz na 25 lat.

Omawiane procesy mogą być hamowane bądź stymulowane przez różnorodne czynniki. Znaczącą rolę odgrywają tutaj: regulacja metabolizmu wapnia i fosforu w organizmie, gospodarka hormonalna (głównie parathormon PTH i kalcytopi^ęw#/^ metabolizm witaminy D oraz czynniki mechaniczne (obciążenia osiowe koślgp.

Sr BfbliofeJt Główna