39390 skanuj0006 (371)

wego powinien być widzialny jak plan dworci kolejowego lub domu towarowego. Bo poemat jest budowąf.

Odzwierciedla się w tym główna różnio| ideałów poetyckich między, wczesnymi awangardami a „Zwrotnicą”: zamiast słów imorfe-mów „na wolności” •— piękne zdanie; zamiast utworu, który jest układem elementów — poemat, wewnętrznie zorganizowane dzieło sztukL| A więc różnica między, orientacją analityczną a. orientacją konstruktywistyczną.

Zrodziły się z niej poważne konsekwencjfl dla całego światopoglądu artystycznego Awangardy Krąkowskiąj, Nie przypadkiem Peiper zestawiał plan poematu z planem , dworca kolejowego. Dla poetów Awangardy Krakowskimi poezja przestała być przygodą, spokrewniła się z pracą, Więcej nawet, w ich deklaracjach ukazywała się jako rodzaj pracy fachowej* wysoctf Wyspecjąjizowanej, lecz mającej równoprawny miejsce. w globalnej pracy społecznej. PoróyM nywali ją najczęściej do pracy inżyniera-koM struktora albo też rzemieślnika-wynalazcy! Z tego punktu widzenia rozwiewały się wszel-' kie mitologie „talentu”, „natchnienia”, „kapłaństwa”, za pomocą których dodawano dotąd twórczości artystycznej fałszywego blasku. Ale rozwiewały się też właściwe wcześniejszy™ awangardom marzenia o wkroczeniu poezji w żyqię, codzienne, marzenia — jak twierdzili — naiwne i będące nieporozumieniem. Poetą bierze w życiu udział rzeczywisty jako wytwór-S ca dzieł poetyckich, daje wytwory, które są j?zeezami pośród innych rzeczy, sam jest pra«! cewnikiem równym innym pracownikom! Związek z życiem, który nowa poezja stara się pogłębiać jak najbardaej, powinien przejawiać się na płaszczyźnie technologii poetyckiej. Nowa twórczość winna przyswoić; sobie zasady,] które obowiązują we wszystkich dziedzinach: współczesnej działalności wytwórczej,, a zwła-pzeza te, którymi kieruje .się wynalazcza myśl pgchniczna. Na tej drodze poezja,; zrywając jałowym pięknoduchowstwem, bsiągnąćmoże społeczną użyteczność. Plastycy-konstruktywiś-pi tego czasu pisali, że zadaniem sztukr jest Zorganizować życie”. Hasło to dobrze oddawało ftwnież jedną z ; myśli przewodnich „Zwrot-pcy”.

.Na gruncie praktyki poetyckiej przekonania ree wyrażały się w „idei rygoru”. Praca poątyc-fkaj.?jak można było wyczytać z głównych arty-pułów programowych Awangardy Krakowskiej Rjnna być pracą świadomą, zracjonalizowaną popartą na [wymogach celowości. Zła tradycja feodzona z romantyzmu upowszechniła wzgar-raę dla czynnika intelektualnego w twórczości poetyckiej, a wyniosła żywiołowość aktu twórczego i będącą jej odpowiednikiem sponta-Rczność wyrazu. Pora przywrócić intelektowi pąleżne mu w poezji miejsce, zwłaszcza pora pziś, gdy żyjemy W świecie wypełnionym: pro-Buktami racjonalnej i celowościowej ze swej Batury działalności technicznej. Peiper pisał, jże zasadą tworzenia romantycznego była bezpośredniość wykonania; „przeciwstawiam jej pla, wiersze dobieram, ja wiersze składam*”, piękno — twierdzili poeci Awangardy Krakow-pkiej — związane jest z ładem, co więcej, nie gęst ono właściwie niczym innym .niż ładem: Hgzucie piękna wywołuje w nas rzecz, w któ-fcej: dostrzegamy złożone, konsekwentne, a za-pzem niepowtarzalne . zorganizowanie we-phętrzne. Tak też w poezji piękno nie może powstać bez udziału świadomej pMg artystycznie j,. która stanowi niezbędny, warunek efek-pgwności twórczego działania. Poezja nowaczes-|ia musi być poezją dyscypliny i logiki- Brzę-kowski czynił rozróżnienie między, sł?,budową” a „konstrukcją”. „Konstrukcja — -pisak ‘jest

:77