39495 SAM13

pByta Ugranianj w XX i XXI Witku Główne kierunki, fakty, ludzie. wyd*^, I

nazywano od miejsca spotkań przy ul. Puławskiej - „pulawianamp I (moe określenia: krajowcy, rewizjoniści, „Źydy"). Z kolei oitodoksyj. I ne poglądy wyznawali działacze, którzy wywodzili się z partii przyby. I łych podczas wojny z ZSRR, zwani od miejsca spotkań w Natolinie I - jntolmczykami" (tzw. dogmatycy, chamy).

W lutym 1956 r. podczas XX Zjazdu Komunistycznej Partii Zwiąż- I ku Radzieckiego w Moskwie przeprowadzono krytykę systemu stali- I

Warszawa, 23.10.1946 roku Uroczysta akadttiw w sali luna Roma z okazji wnęczenu 2Hyi*«r*j macjl członka stołecznej organu*; A>hk»*i Partii Robol nki^FrnmiwU crlonek Biura Mty-cznego lomitHu Centralnego PPR - Władysław Gonufa

nowskiego (tajny referat sekretarza generalnego KC KPZR Nikity S. Chruszczowa „O kulcie jednostki i jego następstwach").

W tym czasie narastał kryzys społeczny i polityczny, przejawiający się m.in. w konfliktach wśród najwyższych władz PZPR oraz krytyce formułowanej przez wiele środowisk społecznych. Jednocześnie niepowodzenia planu sześcioletniego oraz skutki kolektywizacji rolnictwa, które doprowadziły do poważnego kryzysu ekonomicznego, zaostrzyły niezadowolenie społeczne. Ujawniło się ono zwłaszcza podczas powstania poznańskiego 28 czerwca 1956 r., kiedy strajki w zakładach pracy i demonstracja uliczna przekształciły się w zbrojne wystąpienie, krwawo stłumione przez oddziały WP, KBW i MO (Poznański Czerwiec 1956, Czerwiec '56, przez propagandę PRL bagatelizowany jako „wypadki czerwcowe”; obecnie określany jako poznański bunt. rewolta lub powstanie poznańskie). Wydarzenia w Poznaniu zaostrzyły rozłam w kierownictwie PZPR, co budziło obawy ZSRR.

Podczas VII Plenum KC PZPR (18-28 lipca 1956 r.) do Warszawy przybyli premier ZSRR Nikołaj Bułganin i marszałek Georgij Zuków, by nadzorować jego przebieg (oficjalnie na obchody rocznicy podpisania Manifestu PKWN). Moskwie nie podobała się zwłaszcza koncepcja przywrócenia rządów Władysława Gomułki, do którego ZSRR nie miał zaufania. Niemały wpływ na ówczesne wydarzenia w Polsce miała sytuacja międzynarodowa i rola w niej ZSRR. W lipcu 1956 r. rząd Gama-la A. Nassera w Egipcie dokonał nacjonalizacji Kanału Sueskiegp. Francja, Anglia i Izrael dążyły do przejęcia zarządu nad Kanałem, grożąc użyciem siły; stanowisko Egiptu poparł Związek Radziecki

Chociaż przywódcy radzieccy byli silnie zaangażowani w rozgrywanie wspomnianego kryzysu międzynarodowego, niemniej poparli ubiegających się o ich pomoc „natolińczyków”. Tymczasem w Polsce dzięki poparciu Gomułki coraz większą rolę we władzy zaczęła odgrywać umiarkowana opcja Edwarda Ochaba i „puławianie”. Cierpliwość Moskwy skończyła się, gdy Gomułka wygrywając walkę pomiędzy obiema frakcjami PZPR, domagał się funkcji I sekretarza, a także

119 ■