42192 skanuj0019

204 Qcalenie przez muzykę

suwerenność świadomości, dźwięk to negacja prinom pium individuationi$f wygaszenie światła pojęć, uwoJ dzicielskie omotanie wolnej woli. Lecz zamiast, jak Schopenhauer, widzieć, godność muzyki w tym, żo znosi ona pozór jednostkowości i wolności i odsłania niezróżnicowaną, ślepą Wolę, istotę świata, Wagnefl chce uratować muzykę z przyrodzonego jej żywiołu, chce ją zbawić za pomocą słowa. Tak rozpoczyna się] zbawicielska misja, która wychodząc od muzyki obejmie następnie człowieka, społeczeństwo, religię, kulturę. Zawiązkiem totalnego odrodzenia są sprawy po*d zornie techniczne, teoretyczne problemy kompozytor-! skie. Lecz podobnie jak w systemie filozoficznym pożeranym przez głód zupełności i wpatrzonym wyłącznie W postępujący ruch przesłanek i wniosków, kon-cepcja Wagnera z reformy opery wyprowadza refor-itHg^iftóralnośeL. ^.Ł''<^racowSiej techniki swoistego, słowno-muzycznego kontrapunktu wywodzi odrodzenie stosunków międzyludzkich, myśli,. twórczości, wiary; “krótko mówiąc — od partytury muzycznej prowadzi do generalnego planu przeznaczeń ludzkości.

Ocalenie muzyki przez słowo nie oznacza podporządkowania słdwuT 'ByłÓby~TcT Ełkiem mylne^rozwią-zanre,"Odrzucające te rewelacyjne i rewelatorskie środki, jakie niezależnie od słowa, czy nawet wbrew słowu, wnosi do ekspresji muzyka. Język i dźwięk poruszają się przecież w odmiennych przestrzeniach i dopiero takie ich powiązanie, gdzie każde zachowa swą autentyczną istotę, może wydać dzieło całkowite, spełniające warunki wyrazu zupełnego. Będzie to synteza zachowująca wartość obu składników, lecz podnosząca je razem na Wyższy stopień — połączenie poczucia jednostkowości i kosmicznej więzi, wolności ze zrozumieniem konieczności przeznaczenia, jasnej świadomości z ciemną siłą uczuć. Dopiero ta pełna

Bipresja będzie na miarę pełnego- człowieka,, którego iBtraciło współczesne społeczeństwo, podobnie .jak 11 ■ 11111 ło istotę wyrazu, artystycznego. Tylko -raz, ■ w Ufiswiątej Symfonii, przydarzyło się. coś • podobnego, Punylca rzeczywiście odnalazła swoje treści w słowie,

§ nIowÓ rozrosło się w muzyce, uzyskując nowy rezo-n,iii'W tym znaczeniu finał Dziewiątej to już nie; Mym fonia z chórami ani jakaś forma oratoryjna, ale — , powiada Wagner — zalążek dramatu muzycznego. ^Prawdziwa synteza słowa i dźwięku nie dokonuje f|ę w    , medytacyjnej, lecz‘

Bre^maeie.'gdzie rozwiała"się przeciwstawne siły K fląkuzy życia, a czas — czas rozwoju muzycznego I i u In tonięcia znaczeń — przybiera postać losu, który p)ierza i rozwiązuje się u celu, wprawiającego ca-łuM w ruch. Dramat jest najpełniejszą artystyczną ■fanapozycją. życia, jest momentem największej po-Hagi w sztuce —- w, dramacie człowiek otrzymuje plbraz fundamentalnych spraw istnienia, podstawowych konfliktów :i wymagań życia. Słowo, które ocala muzyki), to poezja dramatyczna — u Wagnera (dramat tiprawiedliwia w ogóle sztukę, dowodząc jej^-nłe-flii.-dności. Jest to główne pojęcie w teorii Wagnera, prowadzi równocześnie w trzech kierunkach: w stro-t u; filozofii kultury, pojmowanej jako zbiorową eks-)irrfjja, w~stronę swoistej histonozofii, skupionej na iprawie wyrazu artystycznego'w dziejowym rozwoju,

| Pd z w stronę krytyki obecnego stanu rzeczy w tej iltlodzinie.

Historyczne i polemiczne poglądy Wagnera, tylokrotnie już i szczegółowo opisywane, przypomnę możliwie najzwięźlej. Idealna realizacja dramatu wiąże yfa z Grecją, złotym wiekiein “kultury"-(podchwyci ~to również Nietzsche). Panowała tam jedność poezji, tań-ni, muzyki, jedność służąca wyrażaniu filozoficznych